MİDE VE BAĞIRSAKLARDA BİRİKİYOR
Gaz, sindirim sırasında mide ve bağırsaklarda normalden fazla gaz olması halidir. Midedeki gaz geğirerek ağız yoluyla, bağırsaklardaki gaz ise; anüsten dışarı atılır. Sindirim sırasında vücutta aşırı gaza sebep olan bazı durumlar vardır. Bunlar; yutulan hava, sindirilememiş yiyeceklerin yıkımı, laktoz intoleransı ve bazı gıdaların kötü emilmesidir. Gazların çoğu yiyeceklerin bakteriler tarafından yıkımı sonucu oluşur.
Gaz problemi yaşayan hastaların çoğunda belirtiler aynıdır. Geğirme, karın şişliği, karın ağrısı artan sayıda veya aşırı gaz çıkarma gibi rahatsızlık hissi yaşanabilir. Gazla birlikte kramp şeklinde ağrı, ishal, kabızlık, kanlı dışkılama, ateş, bulantı, kusma ve hiç gaz-gaita çıkaramama ciddi problemlerdir.
KİŞİ KENDİNİ TOPLUMDAN SOYUTLAYABİLİR
Gaz insanda yaşanabilen bir durumdur. Toplumumuzda gaz ve şişkinlik şikâyetiyle sağlık kuruluşuna gelen hasta sayısı oldukça fazladır. Gaz, oldukça önemli bir sağlık sorunudur. Çünkü insanın hayat kalitesini büyük ölçüde bozabilir.
Gaz; çoğunlukla gıda intoleransı ve yanlış beslenmeye bağlı olarak gelişse de, bazı hastalıklara eşlik edebilir . Bazı hastalıkların ilk belirtisi de olabilir. Gastrointestinal sistem organlarından yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, safra kesesi, safra yolları, karaciğer ve pankreasın iyi ve kötü huylu hastalıklarında gaz problemi görülebilir.
EN ÖNEMLİ GAZ NEDENİ LAKTOZ HASSASİYETİ
Çok önemli ve yaygın bir diğer gaz nedeni de laktoz intoleransıdır (laktoz hassasiyeti).Laktoz sindiriminin vücutta tam olarak yapılamamasından dolayı kişide hassasiyet gelişebilir. Laktoz doğal bir şekerdir. Süt, peynir, dondurma, ekmek, tahıl ürünleri ve salata sosları gibi işlenmiş gıdalarda da bulunur. Laktoz nedeniyle oluşan gaz, genellikle ishal ve krampla birlikte görülür. Ancak bazı durumlarda sadece gaz da olabilir.
GAZ YAPAN BESİN GRUPLARI
Her gıda her insan gaz yapmayabilir. Bu durum kişiden kişiye göre farklılıklar gösterebilir.
Fasulyeler: Fasulyeler büyük oranda raffinoz olarak bilinen kompleks şekerler ihtiva ederler. Raffinozlar daha az miktarda brüksel lahanası, lahana, brokoli, ıspanak ve diğer yeşil sebzelerde de bulunabilir.
Nişastalar: Patates, erişte, buğday kolonda yıkılarak fazlaca gaz oluştururlar. Yalnızca pirinç nişastası gaz oluşturmaz.
Soğanlar: Soğan, enginar, armut ve tahıllarda naturel şeker olarak bilinen fruktoz bulunur. Fruktoz bazı içecek ve meyve sularında tatlandırıcı olarak da kullanılır. Fruktoz da gaz oluşturabilir.
Sorbitol: Taneli ve tanesiz meyvelerde bulunan doğal bir karbonhidratdır. Elma, armut, şeftali ve kuru erikte bulunur.
Fiber: Pek çok gıdada suda çözünen ve çözünmeyen şeklinde fiber bulunabilir. Yulaf kepeği, fasulye, bezelye ve çoğu sebzelerde bulunur ve gaz yapar. Suda çözünmeyen fiberler, değişmeden kolayca bağırsaklardan geçtikleri için daha az gaz üretirler. Buğday kepeği ve bazı sebzelerde bulunur.
GAZ HANGİ HASTALIKLARIN BELİRTİSİ OLABİLİR?
Farklı organik hastalıklar da şişkinliğe yol açabilir. İrritabl bağırsak sendromu, geçirilmiş batın ameliyatları sonrası yapışıklıklar, fıtıklar, crohn hastalığı, diverikülit, kolon kanseri gibi rahatsızlıklar bunların başındadır.
Bağırsak alışkanlıklarının değiştiren tüm nedenler gaz nedeni sayılabilir. Fiberden fakir beslenme, parazitler, polip veya çeşitli nedenlerle bağırsak tıkanmaları durumunda gaz oluşabilir. Bunların haricinde divertiküloz (kalın bağırsak duvarında kesecik oluşması) ya da divertikülit (oluşan keseciklerin iltihabı), troid fonksiyon bozukluğu, pek çok ilaçların yan etkisi olarak gaz nedeni olabilir.
TEŞHİSTE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM
Gaz nedenini teşhis edebilmek için, başta gastroenteroloji uzmanları olmak üzere, iç hastalıkları ve genel cerrahi uzmanlarının görüşüne başvurulmalı, altta yatan önemli bir hastalık yoksa, beslenme ve diyetetik uzmanlarından da yardım alınıp ekip çalışmasıyla tüketilen gıdaların analizi yapılmalıdır.
HASTANIN YAŞAM BİÇİMİ İPUCU VERİR
Gazın nedenleri araştırılırken hastanın yaşam biçimi ve beslenme düzeni dikkate alınmalıdır. En çok gaz nedeni olarak, aşırı gaz yaptığı bilinen gıdaları fazla tüketmek, alışkın olunan beslenme şeklinin değiştirmek ve bazı ev yapımı ürünlerdir. Antibiyotik kullanımı, diyetle artırılan lifli gıdalar ve probiyotikler çok ciddi gaz yapabilir. Gaz yapan gıda tespit edilirse hasta rahatlayana kadar o yiyecekten uzak durması gerekir. Alınan bu önleme rağmen hastada şikâyetler devam ediyorsa, hiç gaz yapmayan gıda ile çok sıkı bir diyet uygulanır. Her 48 saatte bir yeni bir gıda eklenerek hangi gıdanın rahatsızlığı arttırdığı saptanır.
TEDAVİDE İLK AMAÇ GAZ MİKTARINI AZALTMAK
Gaz tedavisinde amaç gaz miktarını azaltmaktır. Nedene yönelik olarak, parazitik, enfeksiyon ve bakteriyelde aşırı çoğalma varsa antibiyotik tedavisi gözden geçirilip tedavi verilir. Eğer hasta kabız ise diyet veya bazı laksatiflerle bu sorunun tedavi edilmesi gerekir. Hastanın hava yutmasını nedeni endişe, stres gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa bu alışkanlığın değiştirilmesi için psikolojik destek alınmalıdır. Kişideki gaz problemi diyetle düzelemiyorsa reçetesiz satılan bazı yardımcı maddelerden de faydalanabilir.