İşte anne-bebek dünyasında en çok sorulan soru: Süt yapan yiyecekler hangileridir?
Anne sütü benim için Dünyanın en mucizevi besinidir; her annenin sütü kendi bebeğine özeldir. Yeni anne olanların veya anne adaylarının kafasını en çok meşgul eden sorular: Anne sütü nasıl arttırılır? Süt yapan yiyecekler hangileridir?
Birçok anne, bebeğinin ihtiyaçlarını karşılamak için sütünün yetmediğini düşündüğü için sütünü arttırmak ister, oysa bu endişe sıkça görülmekle birlikte, çoğu zaman yersizdir. Ancak bu konuda yalnız olmadığınızı da unutmayın, bu dünyada bu endişeyi duyan ne ilk annesiniz ne de son anne olacaksınız. Bazı anneler sütümü arttırayım derken gereğinden fazla kalori alabilirler, oysa bol su içme ve süt yapan yiyecekler ile oluşturulmuş bir menü yeterlidir.
Emzirme bebeğin sağlıklı gelişimi ve psikolojik doygunluğu için doğumu takiben ilk yarım saat içinde gerçekleşmelidir. Bu ilk süt kolostrum (ağız sütü) bebeğimizin ilk aşısı niteliğini taşıyan bir süttür, bu nedenle çok önemlidir. Normale müdahale olarak gerçekleşen sezaryenle doğum gerçekleşse bile bebek ilk yarım saatte anneye emzirme için getirilmelidir. Anne ile bebeğin sağlıklı emmeyi yakalayabilmesi için bebek bakım hemşireleri yardımcı olurlar. Emmenin başlaması ile süt salgısı da artma eğilimine girecektir. Anne bebeğini gördüğü an itibari ile vücudu süt salgısının oluşması için çalışmaya başlar. Yeter ki anne emzirmeye istekli olsun ve süt yapan yiyecekler ihmal edilemesin. Sağlıklı bir emzirme sürecini başlatmak ve sürdürmek için gerekli olan 5 Altın kuralı öğrenmek için Emzirmenin 5 Altın Kuralı yazımızı okumanızı tavsiye ediyoruz.
Anne sütü miktar olarak direk gözle görülmediği için biz anneler için her zaman endişe yaratır. Acaba sütüm yeterli mi, bebeğime yetiyor mu, diye? Bunu anlamanın kolay bir yolu var. Bebeğiniz büyüme eğrisinin altında kalmıyorsa ( ağırlık kazanımı varsa) ve günde 5–6 bez kirletiyorsa sütünüz bebeğinize yetiyordur. Endişe etmeniz gereksizdir. İlk altı ay bebeğinize sadece anne sütü vermeniz yeterlidir. Bebeğiniz sizi bir acıktığı bir de susadığı için emer. Yani su dahil bebeğin bütün ihtiyaçları anne sütünde vardır. Anne sütünde olmayan D ve K vitamini çocuk doktoru tarafından ek olarak gereken ölçüde verilir.
Bebeğin kilo alımı anne sütünün yeterliliğinde en önemli faktördür, ancak doğumdan sonra ilk hafta bebeğin kilo almadığını, kilo kaybettiğini ve de 6-10 gün içinde doğum kilosuna geri dönebildiğini de unutmamak gerekir. İlk 5 günde kilo kaybı %10’dan daha fazla değilse endişeye yer yoktur.
Anne sütünün yeterliliğin değerlendirirken, günde 5-6 kez bez kirletme kavramı çoğu zaman yanlış anlaşılmaktadır. Bu idrar için geçerlidir, kaka için aynı şeyi söyleyemeyiz, çünkü bazı bebekler günde 7-8 kez kaka yaparken, bazı bebekler 5 günde 1 kez kaka yapabilirler, her iki durum da normaldir.
Ne yazık ki halk arasında, sütün yetmediğini zannetmenize sebep olan birçok hatalı inanış vardır. Mesela geceleri farklı emme alışkanlıkları olabilir, bazı bebekler daha uzun uyurken bazı bebekler sık sık ağlayarak, telaşlı bir şekilde emmek isteyebilirler.
Emme sürelerinin azalması, emme sıklığının artması kesinlikle sütün yetmediği anlamına gelmez. Bazı annelerin sık şikayet ettikleri bir konu da memelerinden sütü göğüsten akmıyor olmasıdır, ya da pompa ile sağınca yeterince süt çıkmadığından endişe ederler. Oysa bu bulgular da anne sütünün yetmediği anlamına gelmez. Size asla unutmamanız gereken önemli bir ipucu vermek isterim: “Hiçbir süt pompasının gücü, bebeğin emme gücüyle yarışamaz.”
Süt oluşumunu artırmak için günde 3 litre sıvı alımı önemlidir. Bu sıvının en az 8- 10 bardağı su olmak zorundadır. Geri kalan kısmı ise süt, ayran, komposto, hoşaf, taze sıkılmış meyve suları veya sebze suları, limonata, loğusa şerbeti, çok açık çay ya da papatya, rezene gibi çaylardan sağlanabilir. Buna rağmen sıkıntı yaşanıyorsa şekersiz ve alkolsüz malt içecekler kullanılabilir.
Kansızlık ülkemizde kadınlarda önemli bir sorun olup hamilelikte ve emzirme sürecinde de önemlidir. Kansızlık sorununun gelişmemesi için çay öğünlerden bir saat önce veya sonra tüketilmeli mümkünse açık tercih edilmelidir. Yine anne sütünün oluşumunu azaltmamak adına koyu çay ve kafeinli gıdalardan (kahve, çikolata, ice tea, çikolata, kolalı ve gazlı içecekler gibi) uzak durmak gerekir.
Kafeinli gıdalar aldığınızda sütünüzle bebeğe geçeceği için onda uykusuzluk, huzursuzluk vs durumlara neden olacaktır. Buna dikkat ediniz.
Bebeğinizin mide kapasitesi henüz küçük olduğu için ve dış dünyaya uyum sağlamaya çalışırken çabuk yorulacağı için sabırlı olmanız gerekmektedir. Uykuya dalsa bile yanağını hafifçe okşadığınız zaman uykusunun içinde bile olsa emmeye devam edecektir. Unutmayın bebeğiniz emdikçe sütünüz artacaktır. Sezaryen doğum sonrası süt gelişi biraz sıkıntı yaratabilir. Ama annenin emzirmeye istekli olması bile süt oluşumu için önemlidir. Gece emzirmesi süt oluşumunu artırır, annenin uykusunun daha kaliteli olmasını sağlar. Her emzirme sonrası veya sırasında sıvı almaya, özellikle bir miktar su içmeye özen gösteriniz.
Aşağıdaki videolarda Uzm. Dyt. Sernaz Çakır Ercil, “Anne Sütünü Arttırma” ve çeşitli beslenme konuları ile ilgili bilgiler veriyor.
Emzirme sürecinde alkol, sigara tüketilmemelidir. Bunlar süt oluşumunu olumsuz etiler.
Soğan ve sarımsağı çiğ olarak tüketmeyiniz, karnabahar, lahana, kuru baklagiller, brokoli gibi besinler gaz yapıcı özellikleri olan gıdalarda kimyon çok iyi bir gaz giderici olarak imdadınıza yetişir. Kuru baklagilleri ıslattığınız suya kimyon atabilirsiniz. Benim gibi kimyonu seviyorsanız pişirirken de ekleyebilirsiniz. Gaz sıkıntısı yaşamamanızı sağlar. Bazı bebekler bunların yarattığı tat farklılığını fark etmekte bazıları ise fark etmemektedirler. Bu tarz besinleri tükettikten sonra emmeyi ret etme durumuna bakarak bu besinleri tüketmeye devam edebilir ya da kesebilirsiniz.
Acı baharatlar da gaz oluşumunu artırabiliyor, bu dönemde kullanmanızı tavsiye etmem. Süt oluşum sürecinde günlük protein ihtiyacınızın karşılanmasında bitkisel protein kaynaklarının dışında hayvansal protein de önemlidir. Çünkü ilerleyen süreçte daha sonraki gebelikleriniz için bebeğin beyin gelişimi anne karnında başlaması nedeni ile ve anne sağlığını da korumak adına emziren kadının günlük tüketimlerine ek olarak 1 yumurta ve 2 su bardağı süt veya yoğurt eklemek bile alması gereken ihtiyacını karşılanmış olur.
Günde 5–7 porsiyon taze sebze ve meyve mutlaka tüketilmelidir. Yalnız bunların mevsimsel ürünlerden seçilmesi önemlidir.
Salam, sosis, sucuk, jambon gibi katkı maddesi içeren baharat ve tuz yoğunluğu fazla olan bu tarz besinler, konserve gıdalardan uzak durmak daha sağlıklıdır.
Kalsiyum yönünden zengin olan süt, yoğurt, peynir her gün mutlaka tüketilmelidir.
Sağlıklı beslenme için her besin gurubundan günlük olarak yeterli ve dengeli olarak almak gerekir. Kabaca bu dönemde; süt yapan yiyecekler içeren aşağıdaki menüye göz atabilirsiniz
Bütün bunlara ek olarak emzirirken bebeği doğru pozisyonda tutmak önemlidir. Memeye makas hareketi yapmak süt kanallarının tıkanmasına yol açabilir.
Anne rahat olmalıdır. Uzun süre oturmaktan yorulduysa yatar pozisyonda emzirmeye devam edilebilir. Ama bebeğin yeni doğduğu süreçte yattığınız yerden emzirmeniz orta kulak iltihabına neden olabiliyor. Yorgunluk süt oluşumunu olumsuz etkileyen bir durumdur. Süt veren bir anne dinlenmeye özen göstermelidir. Bebeğiniz uyurken siz de uyuyup dinlenmeye çalışın. Bebeğin ağzına birkaç damla süt damlatılarak tadını alması emmeyi başlatır. Bebeğin burun deliklerinin tıkalı olmamasına dikkat etmek gerekir.
Meme büyüklüğü veya küçüklüğü süt oluşumu için önemli değildir.
Süt oluşumu için çok fazla şekerli gıda ve tatlı tüketmeye gerek yoktur. Bu size kilo katmanın dışında başka bir şey yapmaz. Tatlı tüketmek istediğinizde sütlü tatlılar, kurutulmuş meyveler veya meyve tatlıları tercih edilebilir. Meyve tatlıları, dondurma gibi tatlılar tüketilebilir.
Bebek her ağladığında emzirilmelidir, çünkü bebek altını kirletmenin ve gazın dışında bir acıktığı bir de susadığı için anneyi emer. Ağlamalar arasındaki ayrım süreç içinde oluşur. Önce altını kontrol eder gazının olup olmadığına bakarsınız bunlarla ilgili bir sıkıntısı yoksa bebeğiniz acıkmıştır. Doymadığı endişesi ile ek besinlere erken başlamak bebeğin gelişimi ve süt oluşumu için olumsuz bir durumdur.
Bebek bir memeyi emip iyice boşalttıktan sonra ikinci meme verilmelidir. Aşırı gergin tam boşaltılamayan memede süt yapımı durabilir. Meme başında sorun varsa; mastit (meme başı iltihabı) gibi sağılarak anne sütü bebeğe bu şekilde verilebilir ya da anne bir süre sonra çalışmaya başlayacak- sa da sütünüzü sağmanızı tavsiye ederim.
Sağılan sütler, kapağı ve şişesi 5 dakika kaynatılarak mikroplardan arındırılmış cam kavanozlarla ve/ veya steril süt saklama poşetlerinde üzerine tarih atarak ilk sağdığınız en önde ondan sonrası onun arkasında olacak şekilde -18 derecede 6 ay saklanabilir. Sağılmış sütü anne 4-10 C’de 24 saat, 10-15 C’de 8-10 saat, 25 C oda ısısında 1-2 saat saklanabilir. – 4-0 C’de dondurulduğunda 8 gün içinde kullanılmalıdır. Buzdolabından ayrı kapaklı bir dondurucu bölmede 3–4 ay saklanabilir. -18 derecede derin dondurucuda 6 ay ve daha uzun süre saklanabilir. Saklanan sütler bebeğe verilmeden önce, kavanoz ve/ veya steril süt poşeti su dolu bir kabın içine bir kapla koyup benmari usulü denilen yöntemle ısıtılmalıdır. Anne sütü direk ısıya maruz kalırsa sütün protein kalitesi bozulur.
Sütünüzü sağıp saklamayı tavsiye etmemin bir sebebi de annenin biraz özgürleşebilme şansı yaratabilmesi açısından önemlidir. Bence mutlu anne, mutlu bebek demektir.
Emzik verirseniz de bunu şekerli su ya da reçel vb şekerli gıdalara batırıp vermeyiniz. İlk 20 gün 1 ay bebeğe emzik verilmez, emme şaşkınlığı yaratmamak için.
Anne sütünü bebek ek besinlere başlasa bile 2 yaşına kadar vermeye devam ediniz.
Emzirmenin anne sağlığına katkıları ise; anneyi meme kanseri riskinden uzak tutar, doğum sonrası depresyonunu önler, kanama riskini azaltır, rahmin eski haline çabuk dönmesine yardımcı olur. Anne ile bebek arasında güçlü ve rahatlatıcı bir bağ kurulmasını sağlar. Annenin gebelikte aldığı kilolardan kurtulmasına yardımcı olur.
Dr. Kağan Kocatepe'nin youtube kanalında hazırladığı video içeriğinin transkripsiyonu (video sayfanın en aşağılarında)
Emzirme dönemi başlar başlamaz, yani doğumdan sonraki saatlerde hemen anne adayların aöğütler yağmaya başlar:
"Bol bol tatlı ye sütün olsun" diye.
Nedir bunlar?
İlk önce lohusa şerbeti ile başlar iş. Daha sonra lohusa yatağına
hediye olarak baklavalar getirilir. Sütlü tatlılar yapılır ve sürekli bu şekilde devam eder.
Peki bu gerçek mi acaba?
Gerçekten tatlılar sütü artırıyor mu?
Bunun yanıtı evet ama dolaylı yoldan artırıyor. Çünkü tatlı yendiği zaman özellikle çok fazla tatlı yendiği zaman su içme ihtiyacı olur. O kadar kan şekerine yüklenme olduğu zaman vücut bunu kompanse edebilmek için su içirme ihtiyacı hissettirir ve böylece bol miktarda su içilir ve bu da sütün esas maddesi olduğu için de süt yapımına katkıda bulunur.
Yani şunu söyleyebiliriz; tatlıların süt yaptığı doğru ama nasıl yapıyor? Bunu kendisi yapmıyor su içirerek yapıyor.
O yüzden zaten anne adayı hamilelik döneminde kilolarından çoğu zaman yakındığı için yeni anne, ve bunları vermek isterken işte etraftan gelen, büyüklerden gelen, çevreden gelen, internetten gelen bilgilerle bol miktarda tatlı tükettiği zaman tabii ki kalori yakamayacağı için, bu kalorileri fazladan aldığı bu kalorileri yakamayacağı için belki kilo vermeyi bırakın kilo bile alabilecektir.
O yüzden sütü artırmanın kestirme yolu bol miktarda su içmektir. Bunu her zaman hatırlamak lazım.
Emzirme İle İlgili Ek Bilgiler:
EMZİRME KONU ALT BAŞLIKLARI:
Yeni doğanların en temel besini olan anne sütü, içeriğinde yer alan besin öğeleri, vitamin ve mineraller sayesinde bebeğin ilk 6 aylık gelişimini tek başına sağlar. Her zaman steril ve uygun sıcaklıkta olan anne sütünün 100 gramında yaklaşık 69 kalori, 4,5 gram yağ, 7 gram karbonhidrat ve 1 gram protein bulunur. Ayrıca sodyum, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi mineraller ve A vitamini, C vitamini, D vitamini ve B12 gibi vitaminler içerir.
Bebeğin organ gelişimi ve sinir hücrelerinin gelişimi için anne sütünün bebeğe yetmesi gereklidir. Anne sütünü artıran yöntemler ve anne sütünü artıran besinler ile annelerin beslenme programlarını takviye etmeleri gerekebilir.
Bunların yanı sıra emziren anneler anne sütünü arttıran mama, anne sütünü artıran damla ve anne sütünü artıran ilaç gibi anne sütünü artıran takviyeler kullanır.
Bebeklerde Gaz Yapan Yiyecekler, Emziren Anneler Bu 7 Besine Dikkat!
Bebeklerde Diş Çıkarma Belirtileri: 10 Sinyal, Nelere Dikkat Edilmeli?
Bebek Bakım Çantası İçinde Neler Olmalı?
Yapılan bitkisel kürlerin yanı sıra annenin yeterli ve dengeli beslenmesi, günlük yürüyüşlerini yapması ve bol su tüketmesi anne sütünü artıran faktörler arasındadır. Anne sütünü artıran kesin çözüm yoktur; ancak sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizler ile stressiz bir yaşam, anne sütünün artmasına yardımcı olabilir.
Rezene ve kimyon tohumu kullanılarak hazırlanan çay, anne sütünü arttırıcı özellik gösterir. Vücudun su ihtiyacını karşılamaya yardımcı olan anne sütünü arttırıcı çay aynı zamanda içeriğindeki kimyon nedeniyle bebekte oluşabilecek olan gaz sancılarına da faydalıdır. Günde bir iki fincan anne sütünü arttırıcı çayı yeterli ve dengeli beslenme programınıza ek olarak tüketebilirsiniz.
Anne Sütünü Arttıran Çay
Tarçın, zencefil, elma, biberiye ve kimyon kullanılarak hazırlanan detoks suyu, hem toksinlerden arınmayı hem de anne sütünü arttırmayı sağlar. Aynı zamanda düzenli kullanıldığında hamilelik nedeniyle oluşan kiloların verilmesini kolaylaştırır.
Anne Sütünü Arttıran, Zayıflatan Detoks Suyu
Tereyağı, şeker, keten tohumu, yumurta, vanilya, karbonat, bira mayası, kuru üzüm, badem ve yulaf ezmesi kullanılarak hazırlanan kurabiye lezzetinin yanı sıra içeriğinde yer alan sağlıklı gıdalar nedeniyle oldukça besleyicidir. Anne sütünü artıran bira mayası kullanılarak hazırlanan bu kurabiye kolay ve pratik hazırlanışı ile dikkat çeker.
Anne Sütünü Arttıran Kurabiye
Ayva, elma, şeker ve su kullanılarak hazırlanan ayva suyu vücuttan toksin maddeleri atmasının yanı sıra anne sütünü de arttırır. Düzenli olarak gün boyunca içilen ayva suyu hem lezzetli aroması hem de sağlığa faydaları ile göz doldurur.
Anne Sütünü Arttıran Ayva Suyu
Süt, irmik, tereyağı, mahlep, hurma, ceviz, tarçın ve un kullanılarak hazırlanan anne sütünü arttıran mamul, kahvaltı ve çay saatlerinin vazgeçilmez lezzetleri arasında yer alır. Kendine has bir aromaya sahip olan mamul hazırlanmasının kolaylığı ile dikkat çeker.
Anne Sütünü Arttıran Mamul
Semizotu, dereotu, kuzukulağı, salata ve yoğurt kullanılarak hazırlanan anne sütünü arttıran yoğurt, içerdiği yüksek vitamin ve mineralleri ile sağlığa oldukça faydalıdır. Hem ara öğün hem de ana öğünlerde yardımcı yemek olarak tüketilen salata lezzeti ile sofralarda yerini alır.
Anne Sütünü Arttıran Yoğurtlu Salata
Anason Çayı Faydaları, Bebeklerde Kullanımı
Bebek Yağı Faydaları Nelerdir? Nasıl Kullanılır?
Emziren Anneler Ne Yemeli? Anne ve Bebek İçin Gerekli 14 Besin
Sağılan Anne Sütü Nasıl Saklanır, Kullanılır? En Sağlıklı Tavsiyeler
Anne Sütü Faydaları ve Bebek Gelişimi İçin Önemi, Bilinmeyen Gerçekler
Anne sütü bebeklerin kemik gelişimi ve büyümesi için oldukça önemlidir. Düzenli olarak anne sütü tüketen bebeklerin tüketmeyen bebeklere oranla bağışıklık sistemi daha güçlü çalışmaktadır. İlk altı ayın yalnızca anne sütü ile geçirilmesi bebeğin sağlığı için çok önemlidir. Bu nedenle annenin devamlı olarak süt yapıcı besinler tüketmesi önerilmektedir.
Süt Yapan Besinler Nelerdir?
Süt yapan yiyecekler bebeğin yeterli miktarda süt almasını sağlamaktadır. İlk altı ay yalnızca anne sütü ile beslenen bebeklerde daha güçlü bağışıklık sistemi ve kemik gelişimi görülmektedir. Süt yapan yiyeceklerin başında kuru incir, ısırgan otu, rezene, fesleğen, nane, bulgur ve susam yer almaktadır. Bu besinlerin emzirme süresi boyunca tüketilmesi, sütün artmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda hazmı kolaylaştıran bu besinler, kabızlık sıkıntısının da ortadan kalkmasına yardımcı olur.
Kayısı, gün kurusu, kuru incir, kuru üzüm, siyah üzüm, yumurta, somon balığı ve havuç gibi besinler annelerin emzirme süresi boyunca devamlı olarak tüketmesi gereken besinlerdendir. Bu besinler hem annenin hem de bebeğin tüm vitamin ve mineral ihtiyaçlarını gidermektedir. Özellikle yulaf, son zamanların en popüler besinlerinden biri olarak bol miktarda süt yapan besleyici besinlerden biridir. Bunun yanı sıra hurma ve yeşil yapraklı bitkiler de anne sütünü yüksek oranda arttırmaktadır.
Süt Yapan İçecekler Nelerdir?
Süt yapan yiyeceklerin yanı sıra içecekler de oldukça önemlidir. Annelerin emzirme süresince tükettikleri besinler oldukça önemlidir. Bebeğin gelişimine özen gösteren anneler, süt verme süresi boyunca bitki çayları içmektedir.
Bu çayların başında rezene, hem bebeğin sakinleşmesi hem de annenin sütünün artması için oldukça faydalıdır. Isırgan otunun kaynatılarak nane ile birleştirilmesi sonucunda tüketilen bu çay ise anne sütünü arttıran içeceklerin başında yer almaktadır. Bunun ile birlikte kuşburnu, yeşil çay, kayısı çayı anne sütünü arttırmaktadır.
Anne Sütünü Arttırıcı Besinler Listesi Nelerdir?
Anne sütünü arttırıcı ve bebeğin gelişimini olumlu yönde etkileyen besinler başında yeşil yapraklı sebzeler gelmektedir. Hazmı kolay olan bu sebzeler arasında kabak, lahana, pancar, ıspanak ve pırasa gelmektedir. Vitamin açısından oldukça faydalı olan bu besinler aynı zamanda doğum kilolarının da sağlıklı şekilde atılmasına yardımcı olmaktadır.
Bunun yanı sıra, dut kurusu, kayısı, kuş üzümü, yaban mersini, kimyon, sarımsak, dereotu süt yapısı besinler listesinde yer almaktadır. Havuç, yumurta, karadut, zencefil, nane, çörekotu, laktozsuz süt, annenin süt miktarını arttıran besinler arasında olup düzenli olarak tüketilmesi gerekmektedir.