Sıvı Maddelerin Dışarıya Isı Vererek Katı Hale Geçmesine Ne Denir

Maddenin Hal Değişimi

Maddelerin; katı, sıvı ya da gaz hâlde bulunması, taneciklerinin birbirine yakın ya da uzak olmasına bağlıdır.
Maddelerin tanecikleri arasında çekim kuvvetinin fazla yada az olması taneciklerin birbirlerine yakınlığını belirler.
Tanecikler arası çekim kuvveti: Katı > Sıvı > Gaz şeklindedir.
Maddeler ısı aldıklarında taneciklerinin hareketliliği artar ve tanecikler arasındaki çekim kuvveti azalır.
Taneciklerin sahip oldukları hareket enerjisi: Gaz > Sıvı > Katı şeklindedir.
Maddenin çevreden ısı alarak yada vererek bir hâlden başka bir hâle geçmesine hâl değişimidenir.
Not: Saf maddeler hal değiştirirken sıcaklıkları sabittir ve hal değişimi bitene kadar değişmez.

1.Erime: Katı bir maddenin çevreden ısı alarak sıvı hâle dönüşmesine erime denir.
2.Donma:Sıvı bir maddenin çevreye ısı vererek katı hâle dönüşmesine donma denir.
3.Buharlaşma:Sıvı maddenin çevreden ısı alarak gaz hâline geçmesine buharlaşma denir.
4.Yoğuşma:Gaz hâldeki maddenin çevreye ısı vererek sıvı hâle geçmesine yoğuşma denir.
5.Süblimleşme:Katı halindeki maddenin sıvı hâle geçmeden direkt gaz hâline geçmesi olayına denir.
6.Kırağılaşma:Gaz hâlindeki maddenin ısı vererek sıvı hâle geçmeden direkt katı hâle geçmesi olayına denir.

Sıcaklık Zaman Grafiklerini Yorumlama

LGS sınavında sıcaklık - zaman grafiklerinden soru çıkmaktadır, bu yüzden hal değişim olaylarındaki kavramlar grafik yorumları içinde verilmiştir.

A. Isınan Maddenin Sıcaklık- Zaman Grafiği

İçinde bir miktar -20°C buz bulunan bir kap, 120°C kadar ısıtılıyor ve Sıcaklık - Zaman grafiği şekildeki gibi çiziliyor.

1.Isıtılan madde saf mıdır ?
· Saf maddeler hal değiştirirken sıcaklıkları değişmez, grafikte erime ve buharlaşma olaylarında sıcaklık sabittir. Bu madde saf maddedir.

2.Madde kaç kez hal değiştirmiştir?
Saf maddeler hal değiştirirken sıcaklıkları değişmez, Grafikte iki kez sıcaklık sabit kalmıştır.
· Madde 0°C’de eriyerek hal değiştirmiştir.
· Madde 100°C’de buharlaşarak hal değiştirmiştir.

3.Erime ve Kaynama Sıcaklığı nedir?
Erime Sıcaklığı:Saf katı maddenin ısı alarak erimeye başladığı sıcaklık değerine erime noktası denir.
·  Erime olayı 0°C’de gerçekleşmiştir, Erime Sıcaklığı 0°C dir.
Kaynama Sıcaklığı: Saf sıvı maddelerin ısı alarak kaynadığı sıcaklık değerine kaynama noktası denir.
·  Saf maddelerde kaynama gerçekleşirken sıcaklık değişmez, Kaynama sıcaklığı 100°C dir.
Not:Buharlaşma her sıcaklıkta olur, bu yüzden sıvılarda sıcaklığın sabit kaldığı nokta kaynama sıcaklığıdır.

4.Maddenin 0°C ve 100°C‘de neden Sıcaklığı sabittir ?
Erime Isısı:Erime sıcaklığında bulunan 1 gram katının tamamen sıvı hale geçmesi için verilen ısı miktarıdır.
· Madde 0°C’de aldığı ısıyı hal değişimi (erime ısısı) için kullanır.
Buharlaşma Isısı:Kaynama sıcaklığındaki 1 gram sıvının tamamen gaz hale geçmesi için verilen ısı miktarıdır.
· Madde 100°C’de aldığı ısıyı hal değişimi (buharlaşma ısısı) için kullanır.

5.Madde grafik üzerinde herhangi bir noktada hangi halde bulunur ?
· A–B aralığı: Katı halinde yani Buz dur.
·  B–C aralığı: Katı ve Sıvı halinde yani Buz + Su dur.
·  C–D aralığı: Sıvı halinde yani Su dur.
·  D–E aralığı: Sıvı ve Gaz halinde yani Su + Su buharı dır.
·  E–F aralığı: Gaz halinde yani Su buharıdır.

B. Soğutulan Maddenin Sıcaklık - Zaman Grafiği

İçinde bir miktar 120°C su buharı bulunan bir kap, -20°C kadar soğutuluyor ve Sıcaklık - Zaman grafiği şekildeki gibi çiziliyor.
1.Madde kaç kez hal değiştirmiştir?
Saf maddeler hal değiştirirken sıcaklıkları değişmez, Grafikte iki kez sıcaklık sabit kalmıştır.
·  Madde 100°C’de yoğuşarak hal değiştirmiştir.
·  Madde 0°C’de donarak hal değiştirmiştir.

2.Yoğuşma ve Donma Sıcaklığı nedir ?
Yoğuşma Sıcaklığı:Saf gaz maddenin ısı vererek yoğuşmaya başladığı sıcaklığa yoğuşma sıcaklığı denir.
· Yoğuşma olayı 100°C’de gerçekleşmiştir, Yoğuşma sıcaklığı 100°C’dir.
Donma Sıcaklığı:Saf sıvı maddenin ısı vererek donmaya başladığı sıcaklık değerine donma noktası denir.
· Donma olayı 0°C’de gerçekleşmiştir, Donma sıcaklığı 0°C’dir.
Not:Aynı saf maddenin erime ve donma sıcaklığı birbirine eşittir.

3.Maddenin 0°C ve 100°C‘de neden Sıcaklığı sabittir ?
Donma Isısı:Donma sıcaklığında bulunan 1 gram sıvının tamamen katı hale geçmesi için dışarıya vermesi gereken ısı miktarıdır.
· Madde 0°C’de dışarıya verdiği ısı hal değişimi (donma ısısı) için kullanır.
Not:Aynı saf maddenin erime ısısı ve donma ısısı birbirine eşitir.
Yoğuşma Isısı:Yoğunlaşma sıcaklığında bulunan 1 gram buharın tamamen sıvı hâle geçmesi için dışarıya vermesi gereken ısı miktarıdır.
·  Madde 100°C’de dışarıya verdiği ısı hal değişimi (yoğuşma ısısı) için kullanır.
Not:Aynı saf madde için buharlaşma ısısı ve yoğuşma ısısın birbirine eşittir.

4.Madde grafik üzerinde herhangi bir noktada hangi halde bulunur ?
·  A–B aralığı: Katı halinde yani Buz dur.
·  B–C aralığı: Katı ve Sıvı halinde yani Buz + Su dur.
·  C–D aralığı: Sıvı halinde yani Su dur.
·  D–E aralığı: Sıvı ve Gaz halinde yani Su + Su buharı dır.
·  E–F aralığı: Gaz halinde yani Su buharıdır.

Not:Her maddenin Erime ısısı , donma ısısı , buharlaşma ısı ve yoğuşma ısısı birbirinden farklıdır.
Not:Erime ısısı , donma ısısı , buharlaşma ısı ve yoğuşma ısısı birimi cal/g ya da J/g’dır.
Not:Her saf maddenin erime, donma, kaynama ve yoğuşma sıcaklığı birbirinden farklıdır.