kaynağı değiştir]
Bu yazımızda YKS, KPSS ile Türk Dili ve Edebiyatı derslerinin konusu olan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı“na hazırlık yapmak isteyen öğrencilerimize, bilmeleri gerekenleri hiçbir önemli ayrıntıyı atlamadan kısa ama öz bir şekilde aktaracağız. Tanzimat Dönemi ile ilgili müfredatta yer alan ve sınavda sorumlu olduğunu her konunun başlığını bu yazımızda bulabileceksiniz. Burada yer alan bilgilerin dışında konunun daha ayrıntılı ve geniş anlatımlarına ise her başlığın altında bulunan linkler yardımıyla ulaşabileceksiniz. Tanzimat Edebiyatı konusunun daha iyi anlaşılabilmesi için dönemin sosyal ve siyasi şartlarını bilmek gerekli olduğundan bu edebiyatın oluşum süreciyle konumuza başlıyoruz.
→ Osmanlı Devleti, 18.yüzyılın başından itibaren gerileme dönemine girer.
→ Osmanlı, 18.yy Lale Devri‘nde Batı’ya açılır, elçiler gönderilir ve matbaa açılır.
Osmanlı Devleti, 18.yüzyıldan itibaren bir duraklama ve sonrasında da hızlı bir şekilde gerileme dönemine girer. Bu sürede eski günlerine dönmek için çare arayan devlet adamları ve aydınlar çeşitli düşünceler üretmeye başlar ancak herhangi bir netice elde edilemez.
→ 19.yüzyıla gelindiğinde kötü gidişatı durdurmak adına düzenlemeler yapılır.
19.yüzyıla geldiğimizde bu gerilme sürecinin devam etmesiyle birlikte Batılı devletlerin Osmanlı’nın içişlerine de karışmaya başladıkları görülür. Bunu engellemek ve Avrupalıların gücünü yakalamak için hızlı bir yenilik hareketini başlatmanın elzem olduğu sonucuna varılır.
→ Önce askeri, sonra toplumsal alanda yenilikler yapılır; okullar açılır ve Batı’ya öğrenciler gönderilir.
→ 3 Kasım 1839 yılında Tanzimat Fermanı ilan edilir.
Tarihimizde önemli bir dönüm noktası olan 3 Kasım 1839 tarihinde Gülhane Bahçesi’nde adına “Tanzimat” dedikleri bir ferman halka ilan edilir.
→ 1839-1860 yılları Tanzimat edebiyatına hazırlık dönemidir.
❤️ Daha Fazla Bilgi İçin Ayrıca Bakınız → Tanzimat Edebiyatı Oluşumu
Hazırlık dönemi “divan edebiyatı ile Tanzimat edebiyatı” arasında bir köprüdür.
⇒ 1831 – İlk resmi Türkçe gazete çıkarıldı: Takvim-i Vekayi
⇒ 1839 – İlk yarı resmi gazete çıkarıldı: Ceride-i Havadis
⇒ 1860 – İlk özel gazete çıkarıldı: Tercüman-ı Ahval
Tanzimat Edebiyatı’nın başlangıcı ise Tercüman-ı Ahval gazetesinin çıkarılması olarak kabul edilir. İlk özel gazetenin yayımlanmasıyla birlikte sanatçılar, batıdaki edebi eserleri önce taklitlerle sonra ise özgün yazımlarla gazeteler çevresinde yayımlamaya ve halka ulaştırmaya başlarlar. Bu nedenle yeni edebiyatın oluşması ve özümsenmesi sürecinde gazetelerin son derece önemli bir payı vardır.
⇒ Babıali Tercüme Odası: Diplomatik çevirilerin yapılması fikriyle ortaya çıkar ve önemli bir kuruma dönüşür.
Bu dönemde Osmanlı gençleri Avrupa’ya gönderilerek eğitim almaları sağlanır. Avrupa edebiyatını yakından tanıma şansına sahip olan gençler buradaki eserleri okuyup etkilenirler. Sonraki aşamada tercüme odaları kurularak bu eserlerin Türkçeye tercüme edilmesi gerçekleşir. Bu hazırlık evresinde batı edebiyatlarını özümseyen gençler yeni bir edebiyat geleneğini başlatacak ilk adımı atacaklardır.
Önemli isimler yetişir ve Batı’daki eserlerin Türkçeye çevrilmesi fikri oluşur.
⇒ Batı’dan ilk çeviriler yapılır. Ethem Pertev Paşa ve Şinasi, Victor Hugo ve Lamartine’den çeviriler yapar.
Yusuf Kamil Paşa, Fenolon’dan Telemaque romanını tercüme eder.
Osmanlı Devleti’nde köklü değişiklerin yapılmasının ilk adımı olan fermanla birlikte Batı’ya bir yöneliş de başlar.
❤️ Daha Fazla Bilgi İçin Ayrıca Bakınız → Tanzimat Edebiyatı Özellikleri
Tanzimat 1.Dönem Özellikleri
Tanzimat 2.Dönem Özellikleri
Osmanlı Devleti 19.yüzyılda hızlı bir yenileşme hareketi başlatınca gençlerini Avrupa’ya göndererek eğitim almalarını ve oralarıdaki gelişmeleri takip etmelerini amaçlar. Batı’yı tanıyan sanatçıların oluşturdukları yeni anlayış edebiyat tarihimizin seyrini de değiştirir. Bu edebiyat kendi içinde özelliklerine göre iki dönemde incelediğimizden sanatçılarını da iki farklı başlıkta incelememiz doğru olacaktır:
Tanzimat 1. Dönem Sanatçıları
Tanzimat 2.Dönem Sanatçıları
Gazeteleri sadece haberlerin halka aktarıldığı bir mecra olarak görmek ve değerlendirmek büyük bir hata olacaktır. Özellikle 19.yüzyılda gazete haberlerin halka aktarılmasının yanı sıra halkın aydınlatılması, eğitilmesi ve edebiyatın halka hitap etmesinde kullanılan en önemli araçtı. Bu nedenle bizim edebiyatımızda köklü değişimlerin ve gelişimlerin yaşanmasında gazetelerin çok büyük bir önemi vardır.
⇒ 1831 – İlk resmi Türkçe gazete çıkarıldı: Takvim-i Vekayi
⇒ 1839 – İlk yarı resmi gazete çıkarıldı: Ceride-i Havadis
⇒ 1860 – İlk özel gazete çıkarıldı: Tercüman-ı Ahval
⇒ 1862 – İkinci özel gazete çıkarıldı: Tasvir-i Efkar
Muhbir: Ali Suavi / 1866 (Avrupa’da çıkarılan ilk Türk gazetesi)
Ayine-i Vatan: Eğribozlu Mehmed Arif Bey / 1866 (İlk resimli gazete)
Hürriyet: Namık Kemal – Ziya Paşa / 1869 (Londra’da)
İbret: Namık Kemal / 1871
Tercüman-ı Hakikat: Ahmet Mithat Efendi / 1878
❤️ Daha Fazla Bilgi İçin Ayrıca Bakınız → Tanzimat Dönemi Gazeteleri
Bu döneme kadar bizim edebiyatımızda mesnevi, halk hikayesi olay çevresinde oluşan edebi metinlerimiz olduğundan sanatçılarımız Avrupa’daki romanlara çok da yabancılık çekmemişlerdir. Bu dönemde sanatçılarımız öncelikle yabancı dillerdeki romanları okumuş, onları özümsemiş ve sonrasında da Türkçemize tercüme etmişlerdir.
Tercüme romanlardan sonra zaten aşina olduğumuz roman örneklerini edebiyatımızda ilk kez Tanzimat Dönemi’nde görmekteyiz. Çeviri romanlardan sonra 1872 yılında Şemsettin Sami ilk yerli romanımız olan Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat’ı yazar. Yine bu dönemde daha çok romantizmin etkisiyle ortaya konulan romanlar teknik açıdan kusurlu olsa da edebiyatımızda ilk olmaları açısından önem arz eder.
❤️ Daha Fazla Bilgi İçin Ayrıca Bakınız → Tanzimat Dönemi’nde Roman
1.Dönem Tanzimat Edebiyatında Şiir
Sanat toplum içindir görüşünü benimsediler.
Dilde sadeleşmeyi ve ölçüde heceyi savundular ancak uygulayamadılar.
Fransız şairlerden esinlenerek şiire “hürriyet, vatan, adalet, hak” gibi kavramları soktular.
Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlediler.
Divan edebiyatını eleştirip halk edebiyatını savundular.
Şiire bir başlık verip şiirde noktalama işareti kullandılar.
Şairler: Namık Kemal, Ziya Paşa, Şinasi.
2.Dönem Tanzimat Edebiyatında Şiir
“Sanat için sanat” görüşünü benimsediler.
Sosyal konulardan çok, bireysel konuları ele aldılar.
Birinci kuşak şairlerine göre daha ağır bir dil kullandılar.
Birinci kuşağın mücadeleci kişiliğine karşılık bu devre sanatçıları biraz içe dönük ve uyumlu bir kişiliğe sahiptirler.
Şiire yeni nazım biçimleri kazandırdılar ve aruzu kullanmaya devam ettiler.
Şairler: Abdülhak Hamit Tarhan, Muallim Naci, Recaizade Mahmut Ekrem
❤️ Daha Fazla Bilgi İçin Ayrıca Bakınız → Tanzimat Dönemi’nde Şiir
❤️ Daha Fazla Bilgi İçin Ayrıca Bakınız → Tanzimat Dönemi’nde Hikaye
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “AYT Edebiyat Ders Notları PDF” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
Aşağıdaki bağlantılardan Deniz Hoca tarafından hazırlanmış olan “Tanzimat Dönemi Edebiyatı PDF Çalışma Kağıdı” dosyası ile slaytını indirebilir, öğrencileriniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ TYT Türkçe Notları PDF
⇒ AYT Edebiyat Notları PDF
Admin