Yabanc dillerden etkilenilen sözcükler kadar Türkçeden dier dillere dahil edilen kelimeler de mevcuttur. Özellikle askeri gücü ile ön plana çkan Türkler, Türkçedeki baz ordu terimlerini dünya dillerine kazandrmtr. Eksiklik yaadklar alanlara ait kelimeleri ise yabanc dillerden almlardr. Mesela Türkçedeki balk isimlerinin Rumcadan gelmesinin nedeni Ouz Türklerinin balkçlk iini Rumlardan örenmi olmasdr. Tarih boyunca bu gibi etkileimlerin devam etmesi de dil aratrmalarnn önem kazanmasna sebep olmutur. Tecessüs kelimesi ile ilgili incelemeler de bu dorultuda yaplmtr. Tecessüs kelimesi ne anlama gelir?
Tecessüs TDK sözlük anlam u ekildedir:
"Yahya Kemal tecessüsü, üstelemeyi Doulularn bir kusuru olarak görür." - Salâh Birsel
"Bütün dikkat ve tecessüsümle etrafmda bir an evvel muayyeniyet yaratmaya çalyordum." - Kemal Bilbaar
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın kulların yapmasına rıza gösterdiği davranışlar ile O’nun gazabına sebep olacak davranışlar açık bir dille anlatılmaktadır. Bu bağlamda tecessüs etmenin de Allah’ın hoşuna gitmediği bilinmektedir.
Tecessüs Nedir?
Tecessüs, kelime anlamıyla “bir olayın iç yüzünü kurcalamak, ayıp ve kusur bulmak” manaları taşımaktadır. Bu terim aslında nefis sebebiyle ortaya çıkan bir davranış olarak kabul edilmektedir. Bu davranış biçimi, Kur’an’ı Kerim’in Nisa Suresi’nde ele alınmıştır. Bu bağlamda, Allah’ın zulüm görenler dışında çirkin sözün açıklanmasını sevmediğine dikkat çekilmektedir.
Tecessüs Etmek Ne Demek?
Belli etmeden kendiyle alakalı olmayan bir konuyu araştırmaya tecessüs etmek denilmektedir. Hucurat Suresi’nde Müslümanların tecessüs etmekten kaçınması gerektiği tembihlenmektedir. Gizli kalan çirkin olayları araştırıp, ortaya çıkarmak toplumun huzurunu kaçırabilmektedir. Hatta böyle olaylar, toplumun ahlak yapısına da büyük zararlar verebilmektedir. Tecessüs, yapı itibariyle iyi niyet de taşımadığı için İslam dininde kesin bir dil ile yasaklanmıştır.
Tecessüs etmek, günümüzde özel hayat gizliliğine benzetilebilir. İnsanların genellikle kusurlarını ve ayıplarını saklı tutmak istedikleri görülmektedir. Bu gibi durumları araştırıp, öğrenmeye çalışmaksa bu gizliliği açıkça ihlal etmektir. Ancak bazı kişiler ayıplarını gizli tutma konusunda herhangi bir hassasiyet göstermemektedir. Bu durumda ortada gizli bir durum olmadığından tecessüsle alakalı bir husus da yoktur.
Tecessüs Anlamı ve İlgili Peygamber Hadisleri
Tecessüs, Kur’an-ı Kerim’de ve Hz. Muhammed’in hadislerinde kesin bir biçimde yasaklanmıştır. Bu hususta bir hadiste “Kim bir topluluğun duyulmasını istemediği bir sözü öğrenmeye çalışırsa, kıyamet günü kulaklarına eritilmiş kurşun dökülür.” buyrulmuştur. Buradan da anlaşılacağı üzere tecessüs edenlere Allah katında büyük bir gazap olacağı işaret edilmektedir.
Tecessüs ile ilgili dini kaynaklarda çok sayıda alıntıya da yer verilmektedir. Buna göre, İbn-i Mesut’a bir grup insan tarafından “Sakallarından şarap damlayan falanca kişidir.” denir. İbn-i Mesut ise bunlara karşılık “Biz ayıp aramaktan men edildik.” Diyerek cevap verir. Ardından da “Bir kusur, kendiliğinden açığa çıkarsa gereğini yaparız.” Diye ekler. Bu kısastan anlaşılacağı üzere din kardeşlerinin birbiri için tecessüs yapması hoşlanılmayan bir durumdur. Sahibinin gizli kalmasını istediği şeyleri açığa vurmak da çirkin bir davranış olarak kabul edilmektedir.
Tecessüs Ne Demek?
Osmanlı döneminde Divan şairleri tarafından sıklıkla kullanılan ''Tecessüs'' kelimesi bir konuyu derinlemesine araştırmak demektir. Arapçada bir kelimenin çoğulu, sonuna -et ya da -at eki getirilerek yapılır. Tecessüsat kelimesi de meraklar anlamında kullanılır.
TDK'ya Göre Tecessüs Kelime Anlamı Nedir?
TDK'ya göre tecessüs kelimesi kullanıldığı yere göre iki farklı anlama gelir.
İlk anlamı: Bir kişinin merakını gidermek maksadıyla bir konuyu ya da olayı araştırması, o konuyla ilgili tüm ayrıntıları öğrenmeye çalışması
İkinci anlamı: Bilme, öğrenme, anlama merakı
Örnek Cümleler:
1- Babam hep ''Tecessüsün aşırısı insana yarardan çok zarar getirir'' derdi.
2- Ondaki bu tecessüs ve öğrenme aşkı kimsede yok.
Tecessüs Kelimesi Nasıl Kullanılır?
Tahkik ve inceleme kelimeleriyle eş anlamlı olan tecessüs sözcüğü hem olumlu hem de olumsuz manada kullanılır.
Bu kelime olumsuz anlamda kullanıldığında şu anlama gelir:
''Başkalarının sırlarını ya da gizli kalmış şeyleri öğrenmeye çalışmak''
Kendisini ilgilendirmeyen şeyleri öğrenmeye çalışan, aşırı meraklı kişiler içinse ''Mütecessis'' kelimesi kullanılır.
Örnek Cümle:
''Senin kadar mütecessis bir insan ne gördüm ne de duydum!''
Not: Kelimenin fiil hali ise ''tecessüs etmek'' şeklinde kullanılır.