Teknik Resimde Kaynak Sembolleri

Tasarımlarımızı detaylandırmak ve daha fazla bilgi vermek için imalat metotlarını da göstermek isteriz. Bu imalat yöntemlerinden bir tanesi de kaynak dikişleridir. SOLIDWORKS&#;te Profiller(Weldments) kısmında yer alan Kaynak Parçası (Weld Bead) yani kaynak dikişi komutu ile tasarımlarınıza kaynak bilgisini ekleyebilirsiniz. Kaynak parçası eklediğinizde Gizle/Göster menüsünde seçmediğinizde grafik ekranda ve/veya teknik resimde görünmeyecektir.

Kaynak parçası yani kaynak dikişi unsuru Profiller sekmesi içinde yer almaktadır. Burada profil oluşturma gibi parçadaki katı gövdeler arasında kaynak parçası tanımı gerçekleştirilebilmektedir.

Kaynak Parçası oluşturulduktan sonra kaynak dikişi grafik ekranda sadece kaynak sembolü ile gözükebilmektedir.

Grafik ekranda kaynak dikişini 3 boyutlu olarak gözlemlemek için üst menüde bulunan Gizle/Göster menüsü içinde Kaynak Parçası görüntüleme aktif hale getirilmelidir.

Kaynak parçası grafik ekranda bu şekilde getirilebilmektedir. Ancak ilgili model teknik resme atıldığında tel kafes görünümünde gelmemektedir. Tel kafes görünümünde kaynak parçasını göstermenin metodu &#;Tırtıl(Caterpillar)&#; detaylandırma seçeneğidir.

Teknik resim içine model atıldıktan sonra &#;Detaylandırma(Annotation)&#; sekmesi içinde yer alan &#;Model Öğeleri(Model Items)&#; komutu etkinleştirilir. Komut içinde yer alan &#;Detaylandırmalar&#; bölümünde &#;Tırtıl&#; seçeneği seçilerek kaynak dikişi gösterimi teknik resim tel kafes görünümüne getirilebilmektedir.

Oluşturulan kaynak parçasını hem grafik ekranda hem de teknik resimde göstererek oluşturduğunuz modelleri dilediğiniz biçimde detaylandırabilirsiniz.

Teknik resim nedir? Mühendislikte teknik resim nerelerde kullanılır? Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) Teknik Resim Standartları nelerdir, nereden ulaşılabilir?

Mühendislikte teknik resim, üç boyutlu bir nesnenin (makinenin) nasıl çalıştığını yahut nasıl üretildiğini anlamak ve anlatmak üzere hazırlanan iki boyutlu bir temsilidir. Genel olarak nesnenin şekli, boyutu, yüzey kalitesi, malzemesi, toleransları, imalat süreci, nesnenin geçmişi, vb. hakkında gerekli bilgileri sağlar. En temel anlamıyla teknik resim, eğitimli bir kişinin nesneleri görselleştirebileceği bir grafik dilidir. Bu çizimler, imalat kapsamına giren tüm mühendislik dallarının kendi içlerinde ve çok dallı entegre uygulamalarında aralarındaki en temel iletişim aracıdır.

Evrensel Bir Dil Olarak Teknik Resim

Teknik resmin dili evrenseldir. Hazırlanan bu çizimler, hazırlandığı yerde konuşulan dile bakılmaksızın dünyanın herhangi bir yerindeki mühendisler ve bu konuda eğitimli teknik elemanlar tarafından kullanılabilir.

Herhangi bir dilin evrensel olması ve herkese aynı anlamı aktarabilmesi için, o dilin birtakım standartlara ve kurallara sahip olması gerekir. Aynı şekilde, mühendislikte kullanılan teknik resmin de bazı kurallara uyması gerekmektedir. Bu amaç doğrultusunda, Türk Standartları Enstitüsü, uluslararası standartları uyarlayarak ve kendi standartlarını geliştirerek kendi teknik resim standartlarını oluşturmuştur. Benzer şekilde, Almanya’nın DIN, İngiltere’nin BS, ABD’nin ANSI standartları örnek verilebilir. Genel olarak Almanya ve ABD&#;nin standartları diğer ülkelerin standartlarına temel oluşturmaktadır.

Mühendislikte Teknik Resmin Rolü

Teknik resim hazırlayabilme ve okuyabilme yeteneği teknik personeller için olmazsa olmaz şartlarından biridir. Sözlü veya yazılı açıklamaya kıyasla, bu yöntem kısa ve daha açıktır. Standartlaştırma çabaları sayesinde bu çizimler daha kesin sonuçlar verebilir. Örneğin, makine mühendisleri makinelerin çizimini, elektrik ve elektronik mühendisleri devre şemalarının temsilini, inşaat mühendisleri bina çizimlerini teknik resim aracılığıyla çizebilir ve meslektaşlarına aktarabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri şudur: Teknik resimlerin çizimini yapan ve kullanan/okuyan kişilerin bahsi geçen standartları ve uzmanlık alanına (makine, inşaat, elektrik-elektronik, havacılık, otomasyon, vb.) göre ilgili sembolleri, lejantları, terimleri bilmesi ve bunlara uyması gerekmektedir. Bu bilgilere vakıf olunmadığı ve uyulmadığı sürece teknik resim çizimi ve kullanımı/okunması doğru gerçekleştirilemez, beklenen fayda sağlanamaz.

Mühendislik Teknik Resmi Hangi Becerilere Sahip Olmayı Gerektirir?

Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD)

Teknik resim çizimleri günümüz teknolojileri ile daha kolay uygulanabilir duruma gelmişlerdir. Çeşitli ticari isimler altında “Bilgisayar Destekli Tasarım ve Çizim” programları kullanıma sunulmuştur ve zaman içinde oldukça da gelişmişlerdir.

Bu programlar ile teknik resimlerin ilk çiziminin, gerekli değişikliklerin çok daha hassasiyetle çok daha çabuk yapılabilmesine ve dijital teknolojiler sayesinde daha kolay depolanıp çok daha kolay ilgili taraflar ile paylaşılabilmesine olanak sağlamaktadırlar. Özetle, bilgisayar destekli tasarım ve çizim programları tüm mühendislik dallarında yapılan çalışmalara muhteşem kolaylıklar sunmaktadır.

Teknik Resim Standartları

Türk Standartları Enstitüsünün teknik resimler için hazırladığı standartları, monash.pw adresinden arayabilirsiniz. Bu adreste standart arama özelliğini kullanarak, aradığınız standartın en güncel standart numaralarını bulabilirsiniz. Standart arama sayfasında, &#;Teknik Resim&#; yazıp aratarak en güncel listelere ulaşabilirsiniz.

Arama sonuçlarında, bir standartla ilgili, yürürlükte olup olmadığı, eğer iptal edilmiş bir standart ise onun yerini alan standardın numarasının ne olduğu gibi bilgilere, standardın yanında bulunan GÖSTER seçeneğine tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Aşağıda, Türk Standartları Enstitüsünün, teknik resim konusunda hazırladığı standartlardan bazılarını standart numaraları ile birlikte görebilirsiniz.

Türk Standartları Enstitüsü TSE&#;nin Teknik Resim ile İlgili Standartları ve Numaraları

KAYNAK SEMBOLÜ (Weld Symbol)

monash.pwM
Bir montaj resminde parçaların birleşme yerlerine kaynak sembolleri yerleştirmek için kullanılan bir komuttur. Makine parçalarının kaynaklı birleştirme resimleri, gerçek ve sembolik olarak iki türlü gösterilir. Burada kaynakların sembolle gösterilmesi anlatılacaktır. Konuyla ilgili olarak teknolojik bilgilere sahip olunması gerekir.
Komuta aşağıdaki yollardan biriyle ulaşılır ve çalıştırılır:
  ♦ Detaylandırma (Annotation) araç çubuğu üzerindeki Kaynak Sembolü (Weld Symbol)  düğmesi üzerine tıklanır.
  ♦ Ekle Menü►Detaylandırmalar ►Kaynak Sembolü… (Insert Menu►Annotations►Weld Symbol…)yolu kullanılır.
Not: Kaynak yapılacak parçalar Parça ekranında 3d olarak çizilirler. Yan yana veya üst üste çizilen parçalar birleştirilmezler. Bunu sağlamak için özellik yöneticisindeki Sonucu birleştir  onay kutusu işareti kaldırılır. Teknik Resim ekranında görünüşleri çıkarılır ve kaynak sembolleri yerleştirilir. Şekil 1’ de üst üste çizilmiş ve birleştirilmemiş parçalar görülmektedir.
         Şekil 1: Üst üste çizilmiş ve birleştirilmemiş parçalarmonash.pw SEMBOLLERİ YERLEŞTİRME
Kaynak Sembolü yerleştirmek için aşağıdaki işlem sırası kullanılır:
1. Kaynak Sembolü  komut düğmesine tıklanır. Önce lider çizgisinin ucundaki okun yerleşeceği köşe veya kenara, sonra kaynak sembolünün yerleşeceği yere tıklanır.
2. Ekranın sol tarafına Kaynak Sembolü isimli özellik yöneticisi yerleşir (Şekil 2). Buradan Lider Stili ayarlanır.

 
      Şekil 2:Özellik yöneticisi              Şekil 3: “Özellikler (Properties)” diyalog kutusu3. Ekranın ortasında Özellikler (Properties)  isimli diyalog kutusu görüntülenir (Şekil 3). Gerekli ayarlar yapıldıktan sonra Tamam(OK)düğmesine tıklanarak kaynak sembolü yerleştirilir. Üzerine bastırılıp çekiştirilerek yeri düzenlenir. Şekil 4’de yerleştirilmiş kaynak sembolleri görülmektedir.
                    Şekil 4:Yerleştirilmiş kaynak sembolleri3.ÖZELLİKLER DİYALOG KUTUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER
Ekrandaki kaynak sembolü üzerine çift tıklanır veya kaynak sembolü üzerine sağ tıklanır ve Özellikler (Properties)komutu verilir. Kaynak sembollerinin ayarlanacağı Özellikler isimli diyalog kutusu görüntülenir (Şekil 3). Diyalog kutusunda aşağıdaki düzenlemeler  yapılır:
1. Alan/Bölge (Field/Site) onay kutusu işaretlenirse kılavuz çizgisinin bükülme yerine bir bayrak konulur ve kaynağın yerinde veya şantiyede yapılacağını belirtir (Şekil 5).    
    Şekil 5:Bayrak işareti               Şekil 6:Daire                 Şekil 7:Ters işaret2. Çevresel (Peripheral)onay kutusu işaretlenirse kılavuz çizgisinin bükülme yerine bir daire çizilir ve parçanın bütün çevresinin kaynak edileceğini belirtir (Şekil 6).
3. Alan/Bölge (Field/Site)onay kutusu işaretlenirse kılavuz çizgisinin bükülme yerine konulan bayrak işareti aşağı tarafa konulur (Şekil 7). Üst taraftaki Alan/Bölge (Field/Site) kontrol kutusunun işareti otomatik kaldırılır.
monash.pwik (Symetric) onay kutusu işaretlenirse, kaynak sembolü kılavuz çizgisinin altına ve üstüne simetrik olarak yerleşir.
monash.pwımlama çizgisi üstte (Idendification line on top)onay kutusu işaretlenirse kesik kılavuz çizgisi üst tarafta gösterilir. Onay kutusu işaretlenmezse kesik kılavuz çizgisi alt tarafta gösterilir.
monash.pwğılma (Stagger)onay kutusu işaretlenirse çizginin üstündeki ve altındaki semboller çapraz dağıtılır.
7. Özel işlemler (Specification process)için sağ taraftaki yazı kutusunun içine tıklandığında sembol çizgisinin ucuna bir çatal yerleştirilir. Buraya kaynak türleri ve ölçüleri için bilgiler yazılır (Şekil 8).   
 Şekil 8:Özel işlem        Şekil 9:Düğmeler           Şekil Semboller8. Kaynak Sembolü (Weld symbol) düğmelerine (Şekil 9)tıklanırsa semboller (Symbols)  görüntülenir (Şekil 10).
9. Kaynak Sembolü (Weld symbol) düğmesinin sol tarafındaki boşluğa kaynak kesitinin yükseklik ölçüsü 5, 7 gibi yazılır. Sağ taraftaki boşluğa ise kaynağın uzunluğu 30, 50 gibi yazılır. Çizginin üstüne sembol yerleştirilecekse üst taraftaki düğme tıklanır ve okun gösterdiği ön taraf kaynak yapılır. Alt tarafa yerleştirilecekse alt taraftaki düğme tıklanır ve diğer taraf kaynak yapılır.
Yazı Tipi (Font)bölümünde yazılarla ilgili ayarlar yapılır. Aynı zamanda sembollerin yüksekliği yazı yüksekliğinde olmaktadır.
Lider çıpası (Leader anchor) kısmından kılavuz çizgisinin bağlantı şekli seçilir. En yakın (Closest),  Sol (Left),  Sağ (Right),Hiçbiri (None).
Kontur (Contour) kısmından kaynak yüzeyine yerleştirilecek yardımcı semboller seçilir. Hiçbiri (None),  Düz (Flat),İçbükey (Convex),  Dışbükey (Concave).
Tamam (OK)düğmesine basılarak işlem tamamlanır (Şekil 11). 
                  Şekil Kaynak sembolü                                                     Şekil Kare kutular4. KAYNAK SEMBOLLERİNİN YERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ VE SİLİNMESİ
Oluşturulmuş kaynak sembolünün yeri değiştirilmek istenilirse, sembol üzerine tek  tıklanır ve sembol üzerinde içi boyalı küçük kare kutular oluşur (Şekil 12). Bu kutulardan sürüklenerek istenilen yere yerleştirilir.
Oluşturulmuş kaynak sembolü silinmek istenilirse, sembol üzerine tek tıklanır ve klavye üzerindeki Sil (Delete)tuşuna basılır.