İçindekiler
Teleskobun Tarihçesi İlk olarak gözlükçünün mercek yapımında kullanılan teleskop 1608 yılında üretildi. Hans Lippershey tarafından üretilen bu alet gök bilimci ünlü Galileo tarafından ilgi ile takip edildi. İlkel olarak üretilen bu ilk teleskop sayesinde Galileo keşifler yaptı.
Ilk teleskop nasıl bulundu?
Teleskop icadı tarih olarak 1608 yılına dayanmaktadır. Hollandalı gözlük üreticisi olan Hans Lippershey bu büyük işi gerçekleştiren kişidir. 1609 yılında ise Galileo Galilei’nin ilk gökyüzü gözlemlerini yapma amacı ile kullandığı cihaz bir mercekli teleskop olmuştur.
Isaac Newton
Anton Kutter
Yansıtmalı teleskop/Yaratıcıları
Teleskopta görüntü nasıl oluşur?
Teleskopa gelen ışık 2 kere kırılır. İlk kırılma önde bulunan lenste gerçekleşir, diğeri ise arkasında bulunan ikinci lenste gerçekleşir. Lensler ışığın birleşmesini sağlar ve ışık diagonal (çapraz ışık) aynaya yansır. Görüntü odak noktasında ters çevrilir.
1609’da Hollanda’da teleskopun icat edildiğini öğrenmesinin ardından kendisi daha gelişmiş bir teleskop üretti ve bunu astronomi gözlemlerinde kullandı. Teleskopu astronomik amaçla kullanan ilk bilim insanı olan Galileo, kendi ürettiği teleskopla önemli gözlemler yaptı.
Gramofon kim icat etti?
Thomas Edison
Emile BerlinerCharles CrosEldridge R. JohnsonJoseph Sanders
Pikap/Yaratıcıları
Neredeyse her gökyüzü etkinliğinde her katılımcıya bir galileoskop yapılması gelenek haline gelmiştir. Oldukça basit araç-gereçlerle yarım saat içinde yapabileceğiniz bu basit teleskop oldukça düşük maliyetlidir: 20 ile 100 Lira arası. Peki böyle bir teleskopla Galileo ne gördü, biz ne görebiliriz?
Önce şunu bilmekte fayda var: ilk teleskopu yapan kişi Galileo değildir. Galileo teleskopu gökyüzüne yöneltip bilimsel çalışma yapan ilk kişidir. Teleskopu bulan kişi Hollandalı mucit Hans Lippershey’dir. Galileo, uzaktaki cisimleri yakındaymış gibi gösteren bir aletin var olduğunu öğrenince tasarımı inceleyip kendi teleskopunu yapmıştır. Bunun için uzun bir tüp alarak bir ucuna dış bükey (tümsek) ve göz merceği olacak diğer uca bir içbükey (çukur) ayna yerleştirmiştir. Galileo böylece bir gökcisminin olduğundan daha büyük görüneceğini düşünüyordu. Birçok deneme sonucunda kendi teleskopunu yaptı. Ancak yine de Galileo’nun yaptığı teleskop günümüz teleskoplarına göre oldukça ilkeldir. Öyle ki bu teleskopun benzerini günümüzde yolda görseniz almazsınız bile. (Denenmiştir J)
İtalyan gökbilimci Galileo birkaç yıl boyunca sürekli geliştirmeye çalıştığı teleskopuyla 1609 yılında gökyüzünde baktı. İzninizle tam da burada bir parantez açmak isterim. Çoğu kişi teleskopla bir cisme 10 saniye bakar ve “hı, evet” ya da “bu mu?” der ve çekip gider. Galileo öyle demedi. Elindeki teleskop sadece 10 kat büyütme oranına sahipti. Buna rağmen günler, geceler boyunca gözlem yaptı, çizdi, düşündü. Bunu daha önce kimse yapmamıştı. Bu açıdan 1609 yılı gökbilimin doğduğu yıl olarak da kabul edilir. İlk kez meraklı biri gökyüzündeki parlak cisimleri yakından görüp, çizimleri yazıp yayınlamıştır.
Galileo teleskopuyla yaptığı Ay gözlemini şöyle anlatır:
“Güzel bir sonbahar akşamı ben de herkes gibi pürüzsüz, cilalı taş gibi düşündüğüm Ay’a teleskopumla baktım. Gördüklerim beni çok şaşırttı. Çünkü düz olduğunu düşündüğümüz Ay aslında çukurlar ve dağlarla kaplıydı.”
1610 yılının başlarında Galileo teleskopunu 30 kat daha güçlü hale getirmişti. Parlak bir cisme baktı. Günlerce bu cismin yakınında bazen iki, üç bazen dört tane olan küçük parlak noktaları not etti, çizdi. Sonra bunların yıldız olmadığına karar verdi. Parlak cisim Jüpiter ve yakınında gördüğü noktalar ise bugün Galileo uyduları adıyla bilinen Io, Europe, Callisto ve Ganymade’di.
Galileo durmadı. Satürn’e baktı. Satürn’ün halkalarını gördü ama onları “Satürn’ün kulakları” olarak yorumladı: aynı yazdığım şekilde, yani parantez içinde. Venüs’ün evreleri olduğunu fark etti.
Tüm bunları yazdı ve yayınladı. Elbette bundan sonra başına gelenleri sanırım herkes biliyor. Merak ediyorsanız çalışmasının bir örneğini indirebilirsiniz.
Galileo’nun teleskopu bugün İtalya’daki Istituto e Museo di Storia della Scienza (diğer adı Galileo Müzesi) adlı müzede sergileniyor.
Şimdi aklınıza muhtemelen iki soru gelmiştir.
SORU 1. Galileoskop nasıl yapılır?
Bu sorunun birçok yanıtı olabilir. Ben bir tanesini ele alacağım. Unutmayın buradaki malzemeler sizin bütçenizle ilgilidir. Daha büyük merceklerle daha iyi bir galileoskop yapabilirsiniz.
Malzemeler:
Uygulama:
SORU 2: Bir teleskop alacağım, nasıl bir şey almalıyım?
Astronomiyle az çok ilgilenen herkesin maruz kaldığı bir sorudur. Yanıtımız ise yine bir sorudur: Teleskopla ne yapacaksın?
Çoğu insan aldığı bir teleskopla gökyüzünü internette ya da çeşitli kitaplarda gördüğü manzaraları göreceğini sanar. Ama bu doğru değildir. Yazılı ya da görsel fark etmez, herhangi bir yerde gördüğünüz bir fotoğraf Hubble, ESO’nun VLT ya da Hawaii Adalarındaki teleskopların biriyle ya da bir astrofotoğrafçı tarafından pozlanarak çekilmiştir. Pozlayarak fotoğraf çekmek için ayrı bir ekipman ve işleme süreci gereklidir. Böyle bir ekipmanın fiyatı da öyle üç-beş bin dolar değildir. Bunu bilmeden bir teleskop alırsanız ertesi gün satmak isteyebilirsiniz!
Bir teleskopun fiyatı 500 Lira’dan başlar ve taaa on binlerce liraya kadar ulaşır. Bu açıdan sizin ne yapacağınız çok önemlidir.
Bir teleskop almadan önce tavsiyem şudur:
BeğenYükleniyor...