Tetanoz, toprak, toz ve hayvan dışkısında doğal olarak bulunan Clostridium tetani isimli bakteri sporları tarafından üretilen bir toksinden kaynaklanır. Bu sporlar derinin üst tabakalarını aşan, derin bir et yarasına girdiğinde, güçlü bir toksin olan tetanospazmin üretebilen bakterilere dönüşürler. Bu toksin bireyin kaslarını kontrol eden sinirleri, yani motor nöronları bozar ve bireyde doğrudan tetanozun ana belirti ve semptomları olan kas sertliğine ya da spazmlara neden olabilir.
Aşı Nasıl Çalışır? Sorusu için ise Evrim Ağacı'nda bulunan şu makaleye bakabilirsiniz, iyi okumalar.
190 görüntülenme
İsmini Yunanca’dan alan tetanoz kasılma anlamına gelmektedir. Clostridium tetani adı verilen bir bakteri sebebi ile oluşan tetanoz ölümcül olabilen ve sinir sistemini etkileyen bir hastalıktır. Tetanozun klinik özellikleri uzun süredir bilinen bir hastalıktır. Öyle ki M.Ö 1600’lü yıllara kadar uzanmaktadır. Klinik açıdan tetanoz 4 farklı çeşitte gözlemlenmektedir.
Tetanozun en sık görülen çeşidi olan jeneralize tetanoz; çene kilitlenmesi, terleme, taşikardi ve hipertansiyon gibi belirtileri ile karakterize olmaktadır. Neonatal tetanoz ise yeni doğanlarda görülen bir tetanoz türüdür ve göbek bağının bakımının doğru bir şekilde yapılmamasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir yandan neonatal tetanoz bebeklerin sinir hücrelerinin daha kısa olmasından dolayı daha hızlı ilerleyen bir tetanoz çeşididir. Kafa travmalarından sonra gözlemlenen sefalik tetanoz kranial sinirleri tutmaktadır. Son olarak en az gözlemlenen çeşidi olan lokal tetanoz sadece tek kas durumunda gözlemlenen bir çeşididir. Ancak daha sonrasında jeneralize tipe ilerleyebilir.
Tetanozun belirtileri son derece karakteristik olmaktadır. Bu belirtiler;
Tetanoza neden olan bakteri hem memeli hayvanlarda hem de toprakta yaşayabilmektedir. Bu bakterilerin ya da sporlarının insanların ciltlerinde oluşan sıyrık ve yaralardan vücutlarına girerek kana karışır ve üremeye başlar. Bakterinin inkübasyon süresi ise ortalama olarak 8 gün olmaktadır. Ancak bu süre hastadan hastaya değişiklik gösterdiği için 3 ile 21 gün arasında da değişebilmektedir. Vücutta ki bu toksin beyin köküne veya omuriliğe ulaştığında ise burada yer alan sinir hücrelerinin bozulmasına neden olmaktadır. Bozulan sinir hücreleri sebebi ile iletim de bozulmaktadır. Bu sebeple de hastalarda istemsiz kasılmalar görülür.
Dünya çapında görülen neredeyse tüm tetanoz vakaları hiç aşılanmamış ya da 10 yıllık pekiştirme aşısını yapmamış kişilerde görülmüştür. İnsandan insana bulaşmayan tetanoz riskini artıran bazı etmenler bulunmaktadır.
Tetanoz teşhisinin konulabilmesi için herhangi özel bir teste ihtiyaç duyulmamaktadır. Hastaların yakın hikayesinin alınması ve detaylı bir fiziki muayene tetanozun teşhis edilmesi için yeterli olmaktadır.
Tetanoz hastalığının tedavisi için kullanılacak herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Çünkü tetanoz toksinlerinin sinir hücrelerine bağlanmasından sonra toksinlerin buradan çıkarılma ihtimali bulunmamaktadır. Bu sebeple tetanozun tam olarak iyileşebilmesi ancak yeni sinir uçlarının oluşumu ile mümkün olabilmektedir. Yeni sinir uçlarını oluşması ise aylar alabilen bir süreçtir. Diğer bir yandan tetanozun ilerlemesinin durdurulabilmesi ve semptomların önlenebilmesi için bazı tedavilerden yardım alınır.
Tetanoz tedavisinin ilk adımı yaranın temizlenmesidir. Özellikle yara dokularında yer alan ölü dokular bakterilerin üremesine ortam hazırlandığı için ölü dokuların temizlenmesi gerekmektedir.
Bu tedavi henüz sinir uçlarına bağlanmamış olan tetanoz toksinlerinin varlığında kullanılmaktadır. Tetanoz immünglobulini denilen bir antitoksin kullanılarak gerçekleştirilen tedavi sayesinde tetanoz toksinlerinin sinir hücreleri yerine antitoksine bağlanması sağlanır.
Hastalığa bir bakteri neden olduğu için hem oral hem de enjeksiyon olarak antibiyotik tedavisinde de yararlanılmaktadır.
İstemsiz olarak gerçekleşen kasılmaların giderilmesi ve kas aktivitelerinin düzenlenebilmesi için beta brokerler ve magnezyum sülfat gibi ilaçlar da kullanılmaktadır.
Tetanoz aşı ile kolaylıkla önlenebilir bir hastalıktır. Uzun yıllardır güvenli bir şekilde uygulanan tetanoz aşıları bebeklik döneminden itibaren uygulanmaktadır. İlk tetanoz aşısı 2 aylık bebeklere uygulanmaktadır. Daha sonrasında ise pekiştirme dozları 4, 6 ve 18. aylada uygulanmaktadır. Daha sonrasında ise 48 ve 72. aylarda dörtlü karma aşıların da içinde yer almaktadır. Çocuklar 13. yaşlarına geldiğinde ise erişkin tip difteri ve tetanoz aşısı uygulanmaktadır. Bu pekiştirme aşısı aynı zamanda yetişkinlere de uygulanan aşıdır.
Hiç aşı olmayan yetişkinlerin ise aşı takvimi daha farklı olmaktadır. Bu yetişkinler için ilk ve ikinci doz aşının arasında 2 hafta bulunmaktadır. 6 ay geçtikten sonra ise 3. doz uygulanır. Daha sonrasında ise her 10 yılda bir pekiştirme aşılarının yapılması gerekmektedir.
Ülkemizde uygulanan aşı politikasından dolayı gebelere tetanoz aşısı uygulanmaktadır. Gebe takip rehberine göre hiç aşılanmamış gebelerin en azından 2 doz tetanoz aşısının uygulanması gerekmektedir. Her iki doz aşısının arasında ise 2 haftanın bulunması gerekmektedir. Gebelere uygulanan aşılar 27. ve 36. haftalar arasında olmaktadır. Eğer gebeliğin erken döneminde temas nedeni ile tetanoz aşısı uygulanmış ise o zaman bu dozların uygulanmasına gerek bulunmamaktadır. Gebelikte aşılarını olmamış annelerin ise doğumdan sonraki en kısa sürede aşılarını olması gerekmektedir. Bu sayede anne sütü ile antikorlar bebeğe d geçmektedir.
Tetanoz aşılarının özellikle bünyesi zayıf düşmüş bireylerde bazı yan etkileri bulunmaktadır. Bu kişilerde görülen yan etkiler ateş, halsizlik, baş ağrısı, aşı yapılan kolda uyuşma veya kızarıklık, sindirim sistemi sorunları, şişlik, idrar ve dışkıda kan oluşumu ve alerjik reaksiyonlardır.
Aşının sebep olduğu bu yan etkiler bazı kişilerde 7 ile 21. günlerde çıkmaktadır. Herhangi bir yan etki durumunda da doktora bilgi verilmesi gerekmektedir.
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara DönEvrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
2023 yılında bilim iletişimine güç katın!
Bu yıl sayfamızda gezdiniz.
2010 yılından beri Türkiye'de bilim iletişimini geliştirmek adına durmaksızın ter döküyoruz ve sizin gibi bilimseverlerin destekleri sayesinde Türkiye'nin en çok ziyaret edilen, en güvenilir, en büyük bilim arşivini yaratmaya devam ediyoruz. Sitemizde reklamlar görüyor olsanız da bunların bize getirisi önemsenmeyecek kadar az. Bizi ayakta tutan, Türkiye'deki bilimseverlerin gönüllü destekleri. Eğer 2023 yılında da Türkiye'de bilimi yeşertme çabalarımıza katkı sağlamak isterseniz, maddi destekçilerimiz arasına katılabilirsiniz. Hatta bu sayede sitemizi ve mobil uygulamamızı tamamen reklamsız bir şekilde kullanmanız mümkün olacak. Tek seferlik destek olun veya daha iyisi, aylık destekçilerimiz arasına şimdi katılın.
Kreosus (₺)YoutubePatreonDiğer Yöntemler
Evrim Ağacı
Türkiye'deki bilimseverlerin buluşma noktasına hoşgeldiniz!
Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.
Geri dön
Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.
Geri dön
“ Hedefe ulaşmamı mümkün kılan tek şey azmimdir.”
Louis Pasteur
Bilim İçin 30 Saniyeniz Var mı?
Evrim Ağacı, tamamen okur ve izleyen desteğiyle sürdürülen, bağımsız bir bilim oluşumu. Ücretsiz bir Evrim Ağacı üyeliği oluşturmanın çok sayıda avantajından biri, sitedeki reklamları %50 oranında azaltmak (destekçilerimiz arasına katılarak reklamların %100'ünü kapatabilirsiniz). Evrim Ağacı'nda geçirdiğiniz zamanı zenginleştirmek için, sadece 30 saniyenizi ayırarak üye olun (üyeyseniz, giriş yapmanızı tavsiye ederiz).
Üye Ol
Giriş Yap
Üyeliğin Avantajları