Tetavax Aşı

Tetanoz, üzerinde Clostridium tetani bakterisini barındıran cam, metal, diken vb. kaynaklı yaralanmalar aracılığıyla ve doğum sırasında uygun olmayan koşullar nedeniyle insana bulaşan bir hastalıktır. Bu bakteri cinsi toprak, gübre gibi alanlarda doğal olarak bulunur. Doğada 'spor' olarak adlandırılan bir formda bulunduğu için herkoşula dirençli olup yıllarca yaşayabilir. Dokuya ulaştığında 'vejetatif' adı verilen forma dönüşerek hastalandırıcı özellik kazanır. Toksinleriyle hastalık yapan Clostridium tetani, tetanozpazmin isimli güçlü bir nörotoksin üreterek şiddetli çene ve boyun spazmları, konvülzyonlar ile seyreden nöbetler şeklinde seyreder ve ölümcül olabilir. Hastalık, insandan insana bulaşmaz. Hastalık tetanoz toksini ile geliştiği için korunmada esas toksine karşı kotuyuculuğun gelişmesidir bu nedenle hastalığı atlatan kişi, tetanoza karşı bağışıklık kazanmaz ve bu kişinin tekrardan tetanoz hastalığına yakalanma ihtimali vardır. Tetanoz hastalığının ölümle sonuçlandığı vakaların yaklaşık yarısını 5 yaş altı çocukların oluşturduğu söylenebilir. Hastalık, tetanoz-toksoid içeren aşılar sayesinde önlenebilen bir hastalıktır. Ancak, yalnızca düzenli olarak aşı yaptıran kişilerin tetanoza karşı bağışıklık kazanacağı unutulmamalıdır. Bebeklik ve erken ergenlikte uygulanan dozlarla başlayan aşılama, her 10 yılda bir tekrarlanmalıdır.

Tetanoz Aşısı Nedir?

Aşılar, genel anlamda vücudun doğal bağışıklık sistemine yardımcı olarak ya da bağışıklık sisteminin gelişmesini sağlayarak belli bir hastalığa yakalanma riskini en aza indirmeyi hedefler. Aşılama yapıldıktan sonra, vücut, dışarıdan gelen virüsü ya da bakteriyi tanıyabilir ve böylece bu sistemlere karşı antikor üretebilir hale gelir. Üretilen bu antikorlar da hastalıkla savaşmak için vücutta bulunan doğal proteinler kullanılarak oluşturulur. Aynı zamanda, aşılama sayesinde vücudun daha önce karşılaştığı hastalıklar açısından gelecekteki tehditlere karşı da koruma sağlanır. Uygulanan aşı belli bir süreliğine etkisini koruyabileceği gibi, bazı aşılar ömür boyu kişiye bağışıklık sağlar. Hem hastalık ortaya çıkmadan müdahale edilebilmesi hem de aşılama sayesinde tedavi sürecindeki ilaçlara gerek kalmaması nedeniyle aşılar, hastalıklara karşı günümüzde en çok tercih edilen korunma yöntemlerinden biridir.

Tetanoza karşı korunmada ise uzun yıllardır güvenle kullanılan aşıların olduğu söylenebilir. 1940’lardan itibaren uygulanmaya başlanan aşılama ile birlikte tetanoz hastalığının dünya genelinde ölüme sebep olduğu vakalar ilk aşılanma dönemlerine kıyasla 21. yüzyılın başı itibariyle yaklaşık 5 kat azalmıştır. Ülkemizde ise 1960’ların ortasında ilk kez uygulanmaya başlanan tetanoz aşısı, 1985 yılında başlatılan bir kampanya ile ülke çapında kullanılmaya başlanmıştır. Bu süreçten sonraki dönemde kaydedilen hemen hemen her vakada hastalığın ya hiç aşılanmamış ya da daha sonraki aşı dozlarını yaptırmamış kişilerde ortaya çıktığı gözlemlenmiştir.

Toksoid bir aşı olan tetanoz aşısı inaktif aşı grubunda yer alır. Bu aşı içerisinde bulunan mikroorganizmaların toksin yapısı değiştirilerek toksik özellikleri ortadan kaldırılır. Mikroorganizmaların zararlı özellikleri ortadan kaldırıldığından, aşının bağışıklık kazandırma amaçlı olduğu ve hastalığa sebep olmayacağı söylenebilir.

Temel olarak tetanoza karşı geliştirilmiş 2 farklı aşı çeşidi bulunur. Bu aşılar farklı hastalıklara karşı da koruma sağlayan aşılardır:

•Tdap aşısı; difteri, tetanoz ve boğmacaya karşı,

•Td aşısı ise difteri ve tetanoza karşı bağışıklık sağlar.

Tetanoz Aşısı Dozları ve Seri Aşılama

Tetanoz aşısında, standart aşılama şeması bebeklik döneminde 2, 4, 6, 15 ve 18. aylarda seri aşılama şeklindedir. Devamında bebek 48 aylık olduğunda pekiştirme dozu uygulanır. Çocuk, 13 yaşına geldiğinde erişkin tip aşılama pekiştirme dozunun yapılmasıyla birlikte temel tetanoz aşısı uygulaması tamamlanır.

Tamamlanmış aşılama serisinin klinik başarısı %100’e yakındır. Ancak, vücuda verilen antitoksin seviyesi zamanla azalır. Minimum antitoksin seviyesini koruyabilmek için 10 yılda bir Td aşılamasının tekrarlanması gerekebilir.

Ülkemizde 2008 yılından itibaren çocuklarda aşılama açısından DaBT-IPA-Hib beşli karma aşısı (difteri, aselüler boğmaca, tetanoz, inaktif polio/çocuk felci, hemophilus influenzae tip B aşısı) uygulamasına geçilmiştir. Bu aşı, 2, 4, ve 6. aylarda birer doz şeklinde uygulanır ve 18-24. aylar arasında 4. doz yapılır. Daha sonrasında, 1. ve 8. sınıfa giden çocuklara Td aşısı uygulanır. Bunun yanı sıra, kadınlara hamilelik süresince 2 doz, erkeklere ise askerlik sırasında 1 doz tetanoz aşılaması yapılır. Dozlar arasında kesinti ya da uzama olması, aşılama serisi tamamlandığı sürece aşının etkinliği ve bağışıklık kazandırma özelliğini azaltmaz. Dozlar arasında kesinti olması durumunda yeniden seri aşılamaya ihtiyaç duyulmaz.

Tetanoz Aşısının Uygulanması

Bebeklik ve çocukluk döneminde yapılan tetanoz aşısı, bacak dış yüzeyinden kas içerisine uygulanırken, ergen ve erişkinlerde tetanoz aşısı koldan kas içine doğru yapılır. Doz eksiği bulunanlar, aşı olup olmadığını bilmeyenler ve bazı özel meslek gruplarının da (gübreyle teması olan tarım işçileri, itfaiye çalışanları, inşaat işçileri, orman çalışanları vs) aşılanması gerekir.

Riskli sayılabilecek yaralanmalarda kişinin yaptırdığı son dozun üzerinden 5 yılın geçmediği durumlarda, sadece yaranın iyileştirilmesine yönelik tedavi uygulanır. Bunun sebebi ise son yapılan aşılamanın hâlen hastalığa karşı yeteri kadar bağışıklık sağlamasıdır. Bu durum dışında, risk taşıyan, üzerinden 6 saat geçmiş 1 cm’den derin yara; yıldız şeklinde yara; mermi, yanık ve donmaya bağlı yara ve özellikle toprak, kir, pas, tükürük kaplı yara durumlarında hemen aşılama yapılması büyük önem taşır.

Kişi eğer daha önce hiç tetanoz aşısı olmadıysa, ilk doz olarak Td aşısı uygulanır, 4 hafta sonra 2. doz, 6-12 ay sonra 3. doz yapılır ve devamında bu aşı 10 yılda bir tekrarlanarak kişinin tetanoz hastalığına karşı kazandığı bağışıklık sürdürülmüş olur.

Aşıya bağlı herhangi bir reaksiyon gelişmesi durumunda, aşı içerisindeki maddelere karşı bilinen bir alerji durumu veya o sırada şiddetli olarak seyreden akut hastalık olması halinde, o kişiye aşı yapılmamalıdır. Bu durumlara ek olarak, kişi daha önce tetanoz içeren bir aşıdan sonra 6 hafta içerisinde Guillain Barré sendromu geçirmişse, devam dozlarının uygulanıp uygulanmamasına karar verilmesi için mutlaka uzman görüşüne başvurulmalıdır. Aşılamadan sonra kişinin brakial nörit geçirdiği durumlarda, aşının devam dozları uygulanmamalıdır.

Tetanoz Aşısının Yan Etkileri

Her aşılamada olduğu gibi tetanoz aşısının da birtakım yan etkileri bulunur. Ancak, bu yan etkilerin genellikle çok hafif atlatıldığı ve çoğu durumda tedaviye ihtiyaç duyulmadığı söylenebilir. Aşılama sonrası görülen yan etkiler arasında yüksek ateş, aşılanan bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı, iştah kaybı ve halsizlik yer alır. Bu komplikasyonların bebeklik ve çocukluk döneminde yapılan tetanoz aşısından çok yetişkinlere yapılan aşı uygulamalarında ortaya çıktığı söylenebilir. Ayrıca, bu kişilere rapel dozu (her 10 yılda bir aşının tekrarlanması) uygulanmamalıdır.

Belirli sistemik bir hastalığa yol açmadığı bilinen aşılama sonrasında, nadiren de olsa anafilaksi, perferal nöropati, Guillain-Barré sendromu ve brakial nörit gibi hastalıkların ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.

Maternal ve Yenidoğan Tetanozu

Maternal ve yenidoğan tetanozu, anne ve bebek sağlığı için ciddi sonuçlar doğurabilecek tetanoz çeşitleridir. Hastalık, aşılama ile tamamen önlenebilir. Ancak, Dünya Sağlık Örğütü’nün (DSÖ) Nisan 2018 verilerine göre dünyada hâlen 14 ülkede maternal ve yenidoğan tetanozu ortadan kaldırılamamıştır.

Yenidoğan tetanozu, bebekte doğumdan sonraki ilk 28 günde görülen ve yetersiz hijyen koşullarına bağlı olarak gelişen ölümcül bir tetanoz çeşididir. Maternal tetanoz ise hamilelik sürecinde ya da doğumun sonraki ilk 6 hafta içerisinde annelerde ortaya çıkan ve yenidoğan tetanozu ile aynı risk ve korunma önlemlerine sahip bir tetanoz çeşididir. Her iki tetanoz türü de kirli ya da hijyenik olmayan şartlarda gerçekleştirilen doğum, düşük ya da kürtaj gibi durumlara bağlı olarak ortaya çıkar.

Hastalığı önlemek amacıyla dünya çapında DSÖ, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından başlatılan aşılama programlarıyla maternal ve yenidoğan tetanozu ortadan kaldırılabilir. Uygulanan bu programlarla birlikte yenidoğan tetanozu vakalarının 1000 canlı doğumdan sadece birden daha azında görülmesi ve maternal tetanozun tamamen ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Ülkemizde, konuyla ilgili 1989 yılında başlatılan kampanyanın ardından 2010 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün de durumu onaylamasıyla maternal ve yenidoğan tetanozunun tamamen ortadan kaldırıldığı söylenebilir.

Tetanos Nedir?

Tetanos, Clostiridyum tetani bakterisininin ürettiği toksinler (zehirle) sonucu ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır. Ölümcül olabilen ağrılı kas spazmlarına neden olur. Tüm vücut kasılması ile seyrettiği için “kazıklı humma” olarak da bilinir.

Nasıl Bulaşır?

Tetanos mikrobu doğal olarak toprakta, tozda, bazı hayvanların sindirim sisteminde ve gübrede bulunur. Mikrop bulaşmış olan delici, kesici cisim yaralanmaları, yanık ya da hayvan ısırıklarıyla hastalık bulaşabilir. İnsandan insana bulaş olmaz.

Neden Çocuğuma Tetanos Aşısı Yaptırmalıyım?

Tetanos çok tehlikeli bir hastalıktır. Solunum problemleri, kas spazmı, felce neden olabilir. Kas spazmları bir çocuğun omurga kemiğini ya da diğer kemiklerini kıracak kadar güçlü olabilmektedir.

Tetanos hastalığından iyileşmek aylar alabilir, haftalarca hastanede yatması gerekebilir. Tetanos hastalığı geçiren 5 kişiden biri ölmektedir.

Tetanosa karşı Korunma Nasıl Olur?

Tetanosa karşı korunma yalnızca aşılama ile olur. İnsanlar tetanos hastalığından iyileşse bile tetanosa karşı korunamazlar ve aşılanmazsa yeniden hasta olabilirler. Bu nedenle doktorlar tüm çocuklara aşıyı yaptırmalarını önermektedir.

Tetanos hastalığına karşı korunmak için DT (çocuklar için) ve Td (erişkin için) difteri ile karma aşıları ve DaBT (çocuklar için), Tdab (erişkinler için) şeklinde hem difteri hem de boğmaca ile karma aşıları bulunmaktadır.

Aşılama Şeması Nasıldır?

Ülkemizde doğan her çocuğa, tetanos aşısı “Çocukluk Çağı Aşılama Programı” dahilinde ücretsiz uygulanmaktadır. En iyi koruyuculuk için DTaB aşısı içinde 5 doz olarak önerilmektedir. Çocuğunuz 2 aylıkken, 4 aylıkken, 6 aylıkken, 18 aylıkken, 4-6 yaşları arasında 1’er doz olmak üzere toplam 5 doz DTaB aşısı olmalıdır. DTaB aşısı ömür boyu koruyucu değildir. Tetanosdan korunmak için pekiştirme dozları yapılması gerekmektedir. Çocuklara 11-12 yaşlarında Tdab (tetanos, difteri ve boğmaca hastalıklarından korunmayı sağlar) ya da Td (tetanos ve difteriden korunmayı sağlar) aşısının pekiştirme dozu yapılmalı, ve her 10 yılda bir Td pekiştirme dozu tekrarlanmalıdır.

Aşının Yan Etkileri Nelerdir?

Bir çok çocukta hiç bir yan etki gözlenmemektedir. Aşılama sonrası enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, şişlik, ateş yüksekliği, kusma görülebilmektedir. Bu belirtiler genellikle hafiftir ve 1-2 gün içinde düzelmektedir. Çok daha nadir olarak 3 saatten uzun ağlama, 400C üzerinde ateş ve nöbet görülebilmektedir.

TETANOS ÖLÜMCÜL BİR HASTALIKTIR VE BU HASTALIKTAN KORUNMA YALNIZCA AŞI İLE OLMAKTADIR!!!

Tetanos Aşısı Hakkında Daha Fazla Bilgiye Nereden Ulaşabilirim?

1. https://asi.saglik.gov.tr/
2. Gökçay G, Beyazova U. İlk beş yaşta çocuk sağlığı izlemi. İstanbul, Nobel Kitabevi; 2017

“Bilgilendirme broşürleri Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 3 öğrencilerinin (Özge Atış, Uğur Girgiç, Nouraldin Kharausha, Zuhal Şahin) 2014 yılında Sosyal Pediatri Bilim Dalı’nda Prof. Dr. Perran Boran danışmanlığında “Çocukluk çağı hastalıkları aşıları hakkında aile bilgi düzeyleri ve inançlarının araştırılması” başlıklı Introduction to Clinical Practice (ICP) projesi kapsamında hazırlanmış, 2019 yılında İstanbul Sosyal Pediatri Ekibi tarafından güncellenmiştir.”

Category: Çocuk Sağlığı ve AşılarBy Çocuk Sağlığı Derneği

Author: Çocuk Sağlığı Derneği

Çocuk Sağlığı Derneği, 1964 yılında İstanbul Üniversitesi'nde görevli Prof. Dr. Cihad Tahsin Gürson ve Prof. Dr. Olcay Neyzi önderliğinde bir grup çocuk hekimi ve çocuk sağlığı konusuna ilgi duyan yardımseverler tarafından kurulmuştur.1964 yılındaki kuruluşu sırasında Derneğimiz, "İstanbul Çocuk Sağlığı Derneği" olarak adlandırılmış ve 26.01.1966 tarih ve 6/5907 kanunla "Kamu Yararına Dernek" statüsünü kazanmıştır.

Tetanoz hastalığı genellikle boyun ve çene kaslarında şiddetli kasılma oluşmasına neden olur. Bu hastalık tedavi edilmez ise hayati riskler meydana getirir. Tetanoz ise nemli ve ılık topraklarda yaşayan bakterilerden geçmektedir. Tetanoz hastalığını ise aşı ile engellemek mümkün. Bu nedenle tetanoz aşısını yaptırmak oldukça önem taşıyor.

Tetanoz Aşısı Nedir?

Tetanoz hastalığı, Clostridium tetani denilen bir bakteriden kaynaklanmaktadır. Tetanoz ise ölümcül riskler taşıyan bir sinir hastalığı olarak biliniyor. Genel olarak toprakta ve memeli hayvanların bağırsaklarında yaşayan bu bakteri insanlara yaralanma, kaza ve sıyrıklar ile girmektedir. Bu bakteri insan vücuduna girdikten sonra hızla üremeye başlar. Aynı zamanda bu bakteri vücutta metalloprotez tetanospazmin adı verilen bir toksin üretir.

Bu toksin ise omurilik ile beyin köklerine ulaşarak sinir hücrelerinde tahribata neden olur. Böylece istemsiz kasılmalar meydana gelir. Tüm bu hastalıktan ve etkilerinden kurtulmak için ise tetanoz aşısı önleyici bir tedavi yöntemidir. Tetanoz hastalığının en önemli karşıtı aşıdır. Tetanoz aşısı tetanoz toksoidi içerir. Aynı zamanda hastalıkla mücadele en etkili yöntem olarak bilinir.

Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılmalı?

Tetanoz aşısının uygulanma sıklığı çok önemlidir. Bu nedenle tetanoz aşısının yapılma zamanı da oldukça önemlidir. Türkiye genelinde bebeklerde 2,4 ve 6. ayda beşli karma tetanoz aşısı rutin olarak yapılıyor. Bunun ardından 18. ayın sonunda ise pekiştirme aşısı uygulanıyor. Aynı zamanda 4 ve 6 yaşlarında tekrar pekiştirme aşısı yapılır. Ayrıca 11 ve 12 yaşlarında da tekrar tetanoz aşısı uygulanır.

Tetanoz Aşısı Ne Kadar Süre Kaç Yıl Korur?

Tetanoz aşısı bebeklik döneminde uygulanmaya başlar. Özellikle de bebeklerde 2, 4 ve 6.aylarda tetanoz için beşli karma aşısı yapılıyor. Aynı zamanda bebeklerde 18. ayın sonunda da pekiştirme aşısı yapılır. Bunun ardından ise çocukluk döneminde de tetanoz aşısı yaptırılır. Tetanoz aşısı her on yılda bir yapılmalıdır. Çünkü hangi yaş olursa olsun tetanoz aşısının geçerlilik süresi genellikle on yıl olmaktadır. Her on yılda bir tetanoz aşısı yaptırılması çok önemlidir. Bu sayede hastalıktan da korunmak mümkündür.

Tetanoz Aşısının Yan Etkileri Var mıdır?

Tetanoz aşısı yapıldıktan sonra bazı yan etkiler gelişebilir. Bu her bünyeye ve vücuda göre değişebilir. Bu yan etkiler ise çoğu zaman hafif bir şekilde geçebilir. Aşı yapıldıktan sonra hafif bir ateş belirtisi oluşabilir. Bunun ardından ise eklem ağrıları ve kas ağrıları da yaşanabilir. Bazı zamanlarda ise bulantı da meydana gelebilir. Tetanoz aşısı yapıldıktan sonra ise genel itibari ile bir yorgunluk hali de gözlenebilir. Bazı bünyelerde ise aşı yapıldıktan sonra o bölgede kızarıklıklar da meydana gelebilir. Bu belirtiler ise kısa sürede gider ve yan etkiler azalır.

Tetanoz Hastalığı Hangi Durumlarda Bulaşır?

Tetanoz hastalığı bazı durumlarda bulaşabilir. Özellikle de delici yaralar dövme ve piercingler bazı durumlarda tetanoz hastalığının bulaşmasına neden olabilir. Aynı zamanda silah yaralanmaları ile çeşitli yanıklarda da tetanoz hastalığını kapmak mümkün. Cerrahi yaralar ile brilikte hayvan ısırıkları sonrasında da bu hastalığa yakalanmak mümkün. Özellikle diş enfeksiyonları ile birlikte yeni doğan bebeklerde enfekte olmuş göbek bağlarında da tetanoz hastalığı bulaşma riski vardır. Dolayısı ile bu gibi durumlarda da tetanoz hastalığı bulaşabilir.

Tetanoz Hastalığından Korunmak İçin Neler Yapılmalı?

Tetanoz hastalığından korunmanın en iyi yolu tetanoz aşılarının tam ve zamanında yapılmasıdır. Çocukluk çağında yapılan tetanoz aşıları ilerleyen zamanda tetanoz hastalığından korumaktadır. Hastalığa karşı koruma sağlanması için her 10 yılda bir tetanoz aşısı yaptırılması öneriliyor. Bunun yanı sıra erken yara bakımı yapmak da tetanoz hastalığından koruma sağlar. Aynı zamanda vücut genelinde oluşan bir yara var ise mutlaka bakımı yapılmalı. Bu bakımların öncesinde ve sonrasında da eller sabunla ve suyla iyice yıkanmalıdır. Bunun yanı sıra vücut genelinde oluşan herhangi bir yara mutlaka kontrol altında tutulmalıdır. Buna göre yara bakımı da düzenli bir şekilde yapılmalıdır.