Tohumdan Marul Yetiştiriciliği

Salata-marulun anavatanı ve dünya üzerindeki yayılışı bakımından botanikçi ve araştırıcılar arasında değişik görüşler vardır. M.Ö. yılında Mısır’da salata ve marul kültürü yapıldığını vurgulamıştır.

Bu bilgiler ışığında bu gün kültür sebzesi olarak yetiştirilen salata ve marulun anavatanının Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika ülkelerini içine alan geniş bir alan olduğu kabul edilmektedir.

Salata ve marullar bütün yıl boyunca açık ve örtü altı koşullarında yetiştirilebilen salata ve taze yeşillik olarak tüketilen sebzelerdir. Ülkemizin bütün bölgelerinde genellikle ev bahçelerinde yetiştirilebilen salata ve marulun ticari boyutlarındaki üretimi Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde Haziran-Ağustos arasındaki aylar hariç yılın her mevsiminde yapılabilmektedir.

Salata ve marul tek yıllık serin iklim sebzesidir. Yetişme süresi ay gibi kısa süreli olan salata ve marul tiplerinde açıkta ve örtü altında değişik mevsimlere uygun olarak ıslah edilmiş çeşitlerle arka arkaya yılın 12 ayı üretim yapmak mümkün olmuştur. Son yıllarda yağlı baş salata ve kıvırcık baş salata tiplerinin Türkiye’deki üretimi ve yeme alışkanlığı salata ve marullara çeşit zenginliği kazandırmıştır.

Marulun Bitkisel (Botanik) Özellikleri

Marulda Kök

Köklerin çoğu toprağın en fazla 30 cm derinlikteki kısımlarında gelişir. Marullar kuvvetli ve oldukça derine giden etli bir kazık kökle (1,,8m), bunun etrafına dağılmış bol miktarda saçak köklere sahiptir.

Marulda Yaprak

Marulun morfolojik özellikleri arasında en önemli yeri yaprak özellikleri almaktadır. Yaprakların düz veya kıvırcık oluşu ile yaprak rengi önemli birer ayırıcı faktördür.

• Marulların yaprakları renk, şekil, irilik, genişlik, etlilik, düz veya kıvırcık
• Kültür çeşitleri arasında koyu yeşil, açık yeşil, sarımtırak yeşil, kahverengimsi yeşil, üzeri lekeli
• Yapraklar büyüklük bakımından küçük, orta ve büyük
• Marul yapraklarında damarlar, belirli ve dışarıya çıkmış olabileceği gibi belirsiz de olabilir.
• Özellikle yaprak ayası ve damarların alt ve üst kısmındaki tüylülük önemli bir özelliktir.

Marulda Gövde

Marullarda gövde hemen toprak seviyesinin üzerinde yer alır. Yetiştiricilikte gövdenin gelişmesine izin verilmeden bitki hasat edilir. Gün uzunluğu ve sıcaklığın artması ile birlikte yaprakların göbeğin veya başın içinden gövde uzayarak yükselir ve ortalama cm boy aldıktan sonra yaprak koltuklarından yan dalları ve çiçekleri oluşturur.

Marulda Çiçek Yapısı

Gün uzunluğunun ve sıcaklığın artışı ile birlikte başlayan generatif dönemde oluşan çiçek sapları cm yükselir. Her bir sap birer çiçek ile son bulur. Çiçek sapları aşağıdan yukarıya doğru azalan ve küçülen oranda yaprak taşır. Yapraklar çiçek saplarını dıştan sarmış durumdadır.

Her bir çiçek sürgünü üzerinde çiçekler demetler hâlinde dizili bir şekilde bulunur. Her bir demet yaklaşık adet çiçek taşır. Çiçekler genelde sarı ve açık sarı renklidir. Ancak kırmızı yaprak renginin hâkim olduğu çeşitlerde çiçekler kırmızı, sarı kırmızı veya benekli kırmızı olmaktadır.

Taç yaprak sayısı arasında değişmektedir. Çiçeklerde çift gözlü stigma, tek bir stil ve iki gözlü yumurtalık taşır. Anterler ise birçok sebze çiçeğinde olduğu gibi birleşmiş bir boru şeklindedir ve stilin etrafını sarmıştır. Çiçekler aynı anda açmaz, çiçeklenme genelde aşağıdan başlar ve açılma dıştan içe doğru olur.

Marulda Tohum

Marul tohumları genelde yassı ve uzunluğuna oluklu, uç tarafı çıkıntılı mm uzunluğunda 0,,0 mm genişliğinde ve 0,,6 mm kalınlığındadır. Tohum rengi ise kirli beyaz, sarı, krem, kahverengi ve siyaha yakın olabilmektedir. Tohumların bin dane ağırlığı 0,,2 gramdır.

Marul Çeşitleri

Yaprak Marullar (Düz Marul , Kıvırcık Marul)

Marullar lahanalarda olduğu gibi sürgün ucuna doğru yaprakların açılmasının kısıtlanması ile baş bağlar. Başlar küçük, orta, büyük ve çok büyüktür. Baş şekilleri yassı, yassı-yuvarlak, yuvarlak, uzun-yuvarlaktır.

Baş, kendini çevreleyen dış yapraklar içine gömülü olabileceği gibi yaprakların üstünde dışarıda da olabilir. Marullarda oluşan baş şekli genelde “göbek” olarak adlandırılır.

Kıvırcık Baş Marullar (Iceberg)

Yağlı Baş (Gevşek) Marullar

Romaine (Yedikule Tipi Marullar)

Geleneksel olarak salatalarda oldukça yaygın olarak kullanılan bir tiptir. Dış kısımda koyu yeşil yapraklar ve merkeze doğru sarımsı renkte olan yapraklardan oluşur. Bu kısım, en tatlı olan kısmıdır.

Marul tohumu aslında çok fazla tüketilen bir yaz bitkisi olarak bilinir. Günümüzde artan seracılık faaliyetleri sayesinde marul her mevsim kolay bir şekilde bulunabilir. Marul tohumu genellikle yaz ve ilkbahar mevsimlerinde ekilmektedir.

Marul Tohumu Nereden Alınır?

Besin değeri yüksek olan marul tek yıllık bir bitki olarak bilinmektedir. Marul tohumu ile bir defa ekim işlemi yapılır. Ekim yapıldıktan sonra her sene tohumların üretilmesi gerekmektedir. Marul tohumları ithal alınmaktansa ata tohumundan alınmalıdır. Bir defa marul tohumu ekildikten sonra her yıl marul ekilmesi için tohumlandırma işlemi yapılmalıdır. Marul kısa bir süre içinde büyür. O nedenle tohum almak da çok kolaydır.

Marul Tohumu Nasıl Ekilir?

Marul tohumu ekilmeden evvel mutlaka toprak havalandırılmalıdır. Havalandırılan toprağa ise gübreleme işlemi yapılır. Toprağın kalitesi marulun da kalitesini etkilemektedir. Tohum ekilmeden evvel toprak nemlendirilerek ekim işlemi öncesi hazırlık yapılır. Marul tohumu ekildikten sonra toprak belli aralıklar ile sulanmalıdır. Marul ekiminde toprak çok kuru ya da çok ıslak olmamalıdır.

Marul Tohumu Ne Zaman Ekilir?

Marul tohumu genel olarak yaz aylarının sonunda dikilir. Havalar serinlediği zaman marul ekimi de yapılmaktadır. Marul tohumu ekimi genel olarak suya yakın bölgelere gerçekleşir.