Tok Karnına Kan Verilir Mi

Kızılay'a kan bağışı nasıl yapılır?

Pek çoğumuz başımıza bir şey gelmediğinde sağlığı önemsemeyiz. Halbuki sağlık, en çok değer vermemiz, en çok dikkat etmemiz gereken şey olmalı. Peki kendimiz için bunu düşünüyorken bir başkası için de düşünüyor muyuz? Bir başkasının hayatını kurtarmanın önemini hiç düşündünüz mü? Kan bağışı yaparak bir canı kurtarmak bazı durumlar için mümkün olabiliyor. Ancak kan bağışçısı olmak her koşulda mümkün olmuyor. Kan bağışı yapmak istiyorsanız bazı testlerden geçmeniz ve kan bağışı şartlarına sahip olmanız gerekiyor.

Kan bağışı hakkında

Kan bağışı; gönüllü ve sağlıklı bir bağışçıdan kan ve kan ürünlerini elde etmek amacıyla kan merkezleri tarafından kan alınması işlemidir. ‘Bağışçı Bilgilendirme ve Onam Formu’ ile ‘Bağışçı Sorgulama Formu’ okunduktan sonra sorular yanıtlanır ve imzalanır. Bağışçı olmaya engel bir durum yoksa; kan sayımı, kan grubu ve seroloji testleri için 2 tüp kan örneği alınır. Bu örneklerden; Anti-HIV, Anti –HCV, HBsAg ve sifiliz testleri çalışılır. Test sonuçları uygun ise kan alma işlemi gerçekleştirilir. 

Kızılay'a kan bağışı nasıl yapılır?

Kan alımı için uygun damar belirlenir ve antiseptik bir solüsyonla cilt temizliği yapılır. Sterilite şartlarını bozmamak kaydıyla damara girilir. Damara girişle birlikte kan torbası dolmaya başlar. Otomatik kan alma cihazı yardımıyla torba içindeki solüsyon ile kanın karışması sağlanır. Kan alma işlemi 8-10 dakika sürer.

Kan vermek için şartlar

Kan vermek için şartlar ise şöyle sıralanıyor;

• 19 yaşından gün almış,
• 66 yaşından gün almamış,
• İlk kez kan bağışında bulunacaklar için 61 yaşından gün almamış,
• 1 yıl içerisinde ameliyat olmamış, dövme, akupunktur, piercing yaptırmamış,
• 50 kilonun üzerinde,
• Bulaşıcı hastalığı olmayan,
• Kendini kan verebilecek kadar iyi hisseden,
• Bağışçı Sorgulama Formu’ndaki soruları doğru cevaplamış ve uygun bulunmuş kişiler, kan bağışçısı olabilir.

Eğer yukarıda sayılan kan verme şartlarına sahip değilseniz kan bağışı yapamıyorsunuz.

Kan sayımı, bağış öncesi testler arasında yer alır ve kişinin bağışlayacak düzeyde kanı olup olmadığının bir işareti olarak değerlendirilir. ‘Bağışçı Bilgilendirme ve Onam Formu kan merkezinden temin edebilir, hangi durumların önemli olduğu konusunda merkezden bilgi edinebilirsiniz. Çünkü uygun olmayan kişilerin bağışlayacağı kan ürünleri, hem bağışçı hem de hasta için ciddi riskler taşır. Düzenli veya sürekli ilaç kullanımı, tanı konulmuş mevcut ya da geçirilmiş bir hastalık varsa ilgili personele mutlaka bildirilmelidir. Bağış öncesi yapılacak testler yalnızca birkaç hastalığın göstergesi olduğundan istenen bilgileri tam ve doğru şekilde vermeniz önemli.

Öncesi ve sonrasına dikkat!

Bağış aralığı ortalama; erkek bağışçılarda 90 gün, kadın bağışçılarda 120 gündür. Özel durumlarda bu süre, kan merkezi hekimi tarafından düzenlenebilir.

Kan bağışı işlemi öncesinde, aşırı olmasa da karın tok olmalı özellikle yağlı gıdalardan kaçınmalı. Bol sıvı alınmalı. Bağışçı, aşırı yorgun ya da uykusuz olmamalı. 12 saat öncesine kadar alkol alınmamış olmalı. Nabız, kan basıncı ve vücut sıcaklığı belirlenmiş uygun aralıkta olmalı.

Kan bağışı işlemi sonrası ise; bol sıvı tüketilmeli, en az 1 saat sigara içilmemeli, 24 saat güç gerektirecek ağır işlerden (inşaat işçiliği, vinç operatörlüğü, pilotluk gibi) ve aşırı sıcak yerlerden (sauna, fırın vb) uzak durulmalı. Kan alınan kolla ağır yük kaldırılmamalı. Baygınlık hissi olursa yere düz bir şekilde uzanıp ayaklar yukarı kaldırılmalı. Kendini iyi hisseden bağışçıların normal aktivitelerine devam etmelerinde sakınca yoktur.

Reaksiyon gelişirse…

Kan bağışı sırasında ve sonrasında önemli bir sorunla karşılaşılması beklenmez. Nadiren baş dönmesi, terleme, çarpıntı, bulantı-kusma, bayılma, kas spazmları, iğne giriş yerinde şişme ve morarma gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Kan merkezi personeli bu tür durumlarda gerekli müdahaleyi yapabilecek bilgi ve deneyime sahiptir. Bağışçı, kan bağışı esnasında ve sonrasında yetkili personelin tıbbi tavsiye ve yönlendirmesine uymalıdır. Daha önce kan bağışında bulunmuş ve bir reaksiyon oluşmuş ise bu durum kan merkezi personeline bildirilmeli.

Kan tahlili için kaç saat aç kalmak gerekir diyenler ve nedenini merak edenler için bunun esas sebebi, yemek ve meyve suyu gibi kalorisi yüksek içeceklerin kan değerlerini etkilemesidir. Bu yüzden, uzmanlar açlık değerlerini inceler ve hastalar kan tahlili için 6 saat aç kalmak yeterli mi diye sorar. Hangi kan tahlilleri aç karnına bakılır diyenler, birkaç farklı durum dışında neredeyse bütün kan tahlillerinin aç yapıldığını bilmelidir. Tam kan tahlili aç karnına mı yapılır yoksa tok mu?

Kan Tahlili için Kaç Saat Aç Kalmak Gerekir?

Günümüzde her hastalığın teşhisi için kan ve idrar gibi çeşitli tahliller yapılır. Kan tahlili ise bilindiği üzere çoğunlukla aç karnına yapılır. Sabah saatlerinde aç gelen hastadan alınan kan örneği incelenmek üzere laboratuvara gönderilir. Hasta, hangi şikayet nedeniyle bir uzmana başvurduysa o hastalığın nedeni araştırılır.

Doğru sonuca ulaşmak için kan tahlilinin aç karnına yapılması gerekir. Çünkü, vücuda alınan her gıda kan değerlerinin yükselmesine ve alçalmasına neden olur. Örneğin, bir kişi şeker hastası olmasa bile aşırı şekerli yiyecek ve içecekleri tüketmesi, kanda glukoz seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Bu ise yanıltıcı olduğu için hastanın aç olması istenir, ancak diyabet hastası olan kişilerin tokluk şekeri de önemlidir. Bundan dolayı, doktor hastasının tok karnına kan vermesini isteyebilir. Aynı şekilde, acil durumlarda da tokken kan tahlili yapılabilir. Ek olarak, bazı enfeksiyon hastalıklarının tanısı için yapılan kan tahlillerinde hastanın aç olması şartı aranmayabilir. Aç kalma süresi ise yapılan teste göre değişkenlik gösterse de ortalama olarak hastanın en az 8 ile 10 saat boyunca hiçbir şey yememesi gerekir.

Tam Kan Sayımı Açken mi Yapılır?

Tam kan sayımı (Hemogram) için hastanın aç karnına kan vermesine gerek yoktur. Bu test, kişi tokken de yapılabilir. Hemogram testinin yapılmasının amacı, kandaki hücre sayılarını tespit etmektir. Ek olarak, kandaki hücre sayısı ile ilgili veriler kemik iliğinin durumu hakkında bilgi almaya yardımcı olur. Kan kanseri (Lösemi), kemik iliği ile ilgili hastalıklar, kansızlık (Anemi, Talasemi), çeşitli otoimmün hastalıklar ve bazı enfeksiyonların belirlenmesi içim tam kan sayımı yapılır. Bu test ile aşağıdaki kan değerleri incelenir.

RBC: Kırmızı kan hücreleri

HGB: Hemoglobin

HCT: Hematokrit

MCV, RDW, MCH, MCHC: Kırmızı kan hücreleri indeksleri

PLT: Trombositler

WBC: Beyaz kan hücreleri

KAN BAĞIŞI NASIL GERÇEKLEŞİR?

1. Bilgilendirme ve form doldurma :
Kan bağışı için kan bağışı merkezlerine başvurduğunuzda size 4 sayfalık bir form verilir. Bu formun içeriğinde;
• Kan bağışçısı bilgilendirme formu
• Kan bağışçısı kayıt formu
• Kan bağışçısı sorgulama formu yer almaktadır.

Dolduracağınız sorgulama formunda kişisel bilgilerinizin yanı sıra özel hayatınızla ilgili sorular bulunmaktadır. Ankette özel soruların yer alması ve sizlerin bu sorulara samimiyetle vereceğiniz cevaplar “Güvenli Kan Temininin” ilk adımını oluşturmaktadır. Paylaştığınız tüm bilgiler hem etik hem de yasal olarak gizli tutulmaktadır. Sorular ve bilgilendirmeler ile ilgili her türlü merak ettiğiniz konuyu doktorlarımıza ya da flebotomistlerimize (hemşirelerimize) danışabilirsiniz.

Kan bağışı işlemi yasal bir süreçtir. Bu nedenle kimlik ve iletişim bilgileriniz Türk Kızılay'ın kullanmış olduğu sisteme kaydedilmektedir. Fotoğraflı, T.C. Kimlik Numarasını içeren ve yasal olarak geçerli bir kimlik (nüfus cüzdanı, ehliyet veya pasaport) ibraz etmeniz yasa gereği zorunludur.

Kayıt işlemiyle beraber flebotmistlerimiz tarafından kan sayımı, tansiyon, nabız, ateş ve vücut ağırlığı ölçümü yapılır.

Kayıt işlemi sonrasında yapılan sınırlı fiziksel muayane sonuçları doldurduğunuz forma ve bilgisayar sistemine işlenir. Doktorlarımız doldurduğunuz form ve fiziksel muayene sonuçlarını değerlendirir. Bağışçı adayı olarak kan bağışında bulunmanız ilk olarak size daha sonrada ihtiyaç sahibine herhangi bir zarar vermeyecekse kan bağışı işlemine yönlendirilirsiniz.

Kan bağışı işlemi için özel olarak tasarlanmış kan alma yataklarına alınırsınız.
  Kan bağışı işlemi;
• Konusunda eğitim almış tecrübeli flebotomistler tarafından gerçekleştirilir.
• Kullanılan tüm malzemeler tek kullanımlık ve sterildir.
• Kan alımı işlemi en uygun bölge olan dirsek çukurunda gerçekleşir.
• Kan alma işlemi yaklaşık 4-8 dk sürer.
• Her kan bağışında sadece 1 ünite kan bağışlanmaktadır. 1 ünite kan yaklaşık 450 ml ±%10 ‘dir.

İşlem sona erdiğinde size belirtilen süre kadar yatakta ve yine belirtilen süre kadar ikram alanında dinlenmeniz gerekmektedir. Kan alma yatağında istirahat ederken flebotomistlerin size gösterdiği şekilde kolunuza bası yapmanız damar dışına kanama olmaması için önemlidir.

İkram bölümünde sizlere minarel yönünden zengin olduğu için maden suyu ve bisküvi vb. verilmektedir. Verilen ikramları tüketmeniz kaybedilmiş sıvının yerine konulmasına katkı sağlayacaktır .

Gerçekleşen kan bağışı günlük hayatınızı etkilemeyecek miktardadır. (vücuttaki kanın 1/13’ü )
 
  Yine de dikkat edilecek bazı konular vardır:
• Sigara baş dönmesi ya da mide bulantısı gibi şikâyetlere yol açabileceği için bağış sonrası en az iki saat içinde içilmemesi gerekmektedir.
• Gün içerisinde kan bağışında bulunduğunuz kolunuz ile ağırlık kaldırmamanız kapanan damar duvarındaki pıhtının açılmaması için önemlidir.
• İlk 4 saat boyunca olduğundan fazla sıvı tüketmeye çalışınız. İkinci öğünden önce alkollü içecekler almayınız. (alkol vücuttan sıvı atılımını artırdığı için şikayete yol açabilir.)
• Sportif faaliyetlerinize bir gün ara veriniz.
• Gün içerisinde sıvı kaybını artırdığı için aşırı sıcak ortamlarda (hamam, sauna vb.) bulunmayınız.
• Pilot, ticari araç şoförleri, tehlikeli makine operatörleri, yüksek yerlerde bedeni faaliyet gösteren meslek grupları vb.in kan bağışladıktan sonra 24 saat işlerine ara vermeleri önerilir.
• Tüm bu önerilere rağmen baygınlık hissi ya da baş dönemsi olursa bir yere uzanın veya başınızı iki dizinizin arasına alacak şekilde oturunuz.