Türkiye De Ipek Yolu Haritası

ANADOLU’DAKİ İPEK YOLLARI

Coğrafi konumu nedeniyle, eski çağlardan beri doğu ile batı arasında bir köprü işlevi gören Anadolu, İpek Yolunu en önemli kavşak noktalarından biri olmuştur. Orta Çağ’da, İpek Yolları Çin’den başlayıp Orta Asya’da birden fazla güzergahı izleyerek ve Anadolu’yu geçerek Trakya üzerinden Avrupa’ya uzanmıştır. Ayrıca, Ege kıyılarında Efes ve Milet, Karadeniz’de Trabzon ve Sinop, Akdeniz’de Alanya ve Antalya gibi önemli limanları kullanarak deniz yolu ile de Avrupa’ya ulaşmıştır.
Anadolu’da İpek Yolu;

Kuzeyde : Trabzon, Gümüşhane, Erzurum, Sivas, Tokat, Amasya, Kastamonu,
Adapazarı, İzmit, İstanbul, Edirne,

Güneyde : Mardin, Diyarbakır, Adıyaman, Malatya, Kahramanmaraş, Kayseri,
Nevşehir, Aksaray, Konya, Isparta, Denizli, Antalya
merkezlerini izlemektedir.

Ayrıca, Erzurum, Malatya, Kayseri, Ankara, Bilecik, Bursa, İznik, İzmit, İstanbul güzergahının da kullanıldığı bilinmektedir.

Selçuklular, Anadolu’daki ticari faaliyetleri canlı tutmak, güvenliği sağlamak amacıyla önlemler almışlar ve bu yollar üzerinde hanlar (kervansaraylar) inşa etmişlerdir.

İPEK YOLU PROJESİ

Bakanlığımızın, turizmin ülke sathına ve tüm yıla yaygınlaştırılması politikası çerçevesinde yürüttüğü çalışmalardan birisi olan “İpek Yolu Projesi” ile, kültürel mirasımızın en önemli unsurlarından olan ve çoğu doğaya ve çevresel etkenlere yenik düşmüş bulunan bu hanların (kervansarayların) korunması, bir koruma -kullanma dengesi içinde yaşatılarak “Tarihi İpek Yolu”nun canlandırılması planlanmıştır.

Bu kapsamda yapılan ön çalışmalarda, ana tur güzergahları ile çakışan İpek Yolları üzerinde yer alan 11 kervansaray belirlenmiştir. Bunlar;

1- Sultan Hanı (Aksaray)
2- Sarı Han (Nevşehir)
3- Şarapsa Han (Antalya)
4- Ak Han (Denizli)
5- Ağzıkara Han (Aksaray)
6- Alara Han (Antalya)
7- Silahtar Mustafa Paşa
Kervansarayı (Malatya)
8- Çardak Han (Denizli)
9- Susuz Han (Burdur)
10-İncir Han (Burdur)
11-Alay Han (Aksaray) dır.

Adı geçen kervansarayların turizm amaçlı kullanılabilmelerine olanak sağlayacak bir işbirliği protokolü Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Bakanlığımız arasında 22 Şubat 1993 tarihinde imzalanmıştır. Bu protokol ile, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından idare edilen eski eser nitelikli hanların (kervansaraylar), adı geçen Genel Müdürlük tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na göre ve Bakanlığımız işbirliği ile ihale edilerek, restore et-işlet-devret modeli çerçevesinde turizme kazandırılmaları hedeflenmiştir.

Protokol esasları gereği, yatırım projeleri Kültür Varlıkları Koruma Kurulunca onaylandıktan sonra Bakanlığımızdan Turizm Yatırım Belgesi ve daha sonra Turizm İşletme Belgesi alınacaktır.

Protokolün imzalanmasını takiben Eylül 1994'te bir ihale yapılarak, Nevşehir'deki Sarı Han turizm amaçlı kullanılmak üzere kiraya verilmiştir. Haziran 1998’de 7 kervansaray (Denizli-Ak Han ve Çardak Han, Burdur-Susuz Han ve İncir Han, Antalya-Alara Han, Aksaray-Alay Han, Malatya-Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı) için açılan ihalede de Antalya’daki Alara Han, günübirlik tesis olarak restore edilmek ve kullanılmak üzere, bir yatırımcıya tahsis edilmiştir. İki han 2001 yılında Turizm İşletme Belgesi alarak hizmete açılmışlardır.

Protokolde yer alan diğer kervansarayların turizm amaçlı değerlendirilmelerini sağlamak üzere zaman içerisinde yeniden ihaleleri planlanmıştır.

12 – 14 Nisan 2002 tarihlerinde toplanan II. Turizm Şurası’nda, “tescilli tarihi yapıların turizme kazandırılmaları amacı ile, Türkiye genelinde ve bir kültür başkenti olan İstanbul’daki mülga Kültür Bakanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan tarihi yapıların restore edilerek turizm amaçlı kullanılmalarını sağlamak üzere Bakanlığımıza tahsis edilmeleri” yönünde alınan ve 57., 74., 78. maddelerde yer alan kararlar doğrultusunda işbirliği yapılması önerilmiştir.

M.Ö. çok eski dönemlere dayanan tarihiyle İpek Yolu, ipek endüstrisinin ve ticaretinin gelişmesi ile büyük önem kazanmıştır. Çok uzun bir güzergâha sahip olan İpek Yolu Romalılar, Mısırlılar ve Çinliler tarafından satın alınmıştır. Hem ekonomik hem de kültürel açıdan dünya üzerinde pek çok yarar sağlayan İpek Yolu eski zamanlarda "Kürk Yolu" olarak da anılıyordu.

İpek Yolu nerede?

Asya ve Avrupa arasında ekonomik, kültürel ve tarihsel ögelerin taşınmasını sağlayan İpek Yolu, Çin’den başlayıp Akdeniz ve Anadolu topraklarından geçerek Avrupa’ya ulaşır. Orta Doğu ile Avrupa arasında ipek taşımacılığı yapmak için kullanılan bu yol, Çin’in batıya doğru genişlemesini sağlamıştır. Tarihi İpek Yolu, hanedan Zhang Qian'in emri ile açılmış olup 1512-1520 yılları arasında bu yol Osmanlı Devleti’nin egemenliğine geçmiştir. Bu esnada tahtta Yavuz Sultan Selim vardır. Bu sayede Osmanlı Devleti o dönemlerde ekonomik açıdan oldukça gelişmiştir. 18. yüzyılda yeni ticaret yollarının oluşması ile birlikte İpek Yolu eski önemini ve değerini yitirmiştir.

İpek Yolu üzerinde hangi devletler var?

Avrupa ve Çin arasında bir ticaret güzergahı olarak görev yapan İpek Yolu üzerinde pek çok devlet bulunur. Orta Asya’dan başlayıp Avrupa’ya kadar uzanan İpek Yolu üzerinde bulunan devletler:

• TÜrkiye
• İran
• Özbekistan
• Afganistan
• Kırgızistan
• Kazakistan
• Moğolistan
• Çin

İpek Yolu Türkiye'de nereden geçer?

"İpek Yolu hangi şehirlerden geçer?" sorusu oldukça araştırılmaktadır. İpek Yolu Türkiye üzerinden de geçen bir yoldur ve Anadolu’nun kuzey ve güney topraklarından geçer. İpek Yolu’nun kuzeyde üzerinden geçtiği şehirler şu şekildedir:

• Trabzon
• Gümüşhane
• Erzurum
• Sivas
• Tokat
• Amasya
• Kastamonu
• Adapazarı
• İzmit
• İstanbul
• Edirne

Türkiye'nin güneyinde de bazı şehirlerden geçer. İpek Yolu'nun güneyde geçtiği şehirler:

• Mardin
• Diyarbakır
• Adıyaman
• Malatya
• Kahramanmaraş
• Kayseri
• Nevşehir
• Aksaray
• Konya
• Isparta
• Denizli
• Antalya

İpek Yolu'nun Erzurum, Malatya, Kayseri, Ankara, Bilecik, Bursa, İznik, İzmit, İstanbul güzergâhından geçtiğine dair kaynaklar vardır. İpek Yolu haritası incelendiğinde Orta Asya ve İran üzerinden Mezopotamya’ya ulaştığı görülmektedir. İpek Yolu güzergâhı oradan Avrupa’ya kadar uzanır ve rotası boyunca pek çok ülke üzerinden geçer. Türkiye’de de birçok şehirden geçen İpek Yolu güzergâhı, Avrupa’ya ipek taşımacılığını kolaylaştırmıştır. Bu yol sayesinde ekonomik faaliyetler gelişmiş ve Orta Asya ile Avrupa arasında güçlü bir ticaret ağı kurulmuştur.

İpek Yolu önemi nedir?

Ortaçağ’daki pek çok devlet İpek Yolu’na sahip olabilmek için mücadele etmiştir. Bunun en önemli nedenlerinden birisinin de İpek Yolu'nun ticaret açısından çok büyük bir öneme sahip olmasıdır. Özellikle ekonomik çıkarlardan dolayı devletler bu yola sahip olmak istemiştir. Zamanla daha da değerli hâle gelen İpek Yolu, tüm dünyada dikkat çekmiştir. Bu nedenle ilerleyen zamanlarda İpek Yolu güzergâhı çeşitlenmiştir. Yalnızca ipek, baharat gibi ürünler değil aynı zamanda İpek Yolu aracılığıyla kültürler ve fikirler de taşınmıştır.

İpek Yolu’nda yapılan ticarette uygun para birimleri kullanılıyordu. Daha sonralarındaysa İpek Yolu ticaretinde farklı para birimleri kullanılmaya başlanmış ve döviz kuru komisyoncuları ortaya çıkmıştır. Bu sayede farklı kültürler arasında ticaret yapmak çok daha kolay bir hâle gelmiştir. 2014 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi’ne alınan İpek Yolu’nun bu kısmı, Chang'an-Tianshan koridorunu kapsar.

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ

Anadolu topraklarında yolları kesişen kültürler, yüzyıllar boyunca bu coğrafyada kalıcı izler bıraktılar. 11. Yüzyıldan başlayarak Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemleri boyunca Anadolu’da İpek Yolu üzerinde birçok anıtsal konaklama yapısı ve köprü inşa edildi. Dünün İpek Yolu üzerinde oluşan, kültürlerarası etkileşim sonucunda insanlığın ortak mirası olarak günümüze ulaşan tüm bu yapılar ÇEKÜL Vakfı’nın uzun çabalar sonucunda hazırladığı İpek Yolu-Kültür Yolu haritasında bir araya geldi.   

Anadolu, coğrafi ve jeopolitik konumundan dolayı tarihin her döneminde uluslararası ulaşımda önemli bir merkez olmuştur. Asur Ticaret Kolonileri döneminde yapılan, Hititler  tarafından kullanılan, Lydia döneminde Kral Yolu, Roma Yolu ve Bizans Yol Ağı olarak anılan askeri ve ticari yol, Ortaçağ’da İpek Yolu adını almıştır. 11.-14. yüzyıllar arasında Akdeniz dünyası ve Doğu arasında geçişi sağlayan İpek Yolu’nun Anadolu üzerinden geçiyor olması o dönemde özellikle anıtsal konaklama yapıları ve köprülerin yapımını da sağlamıştır.  

İpek Yolu-Kültür Yolu Haritası'nı ÇEKÜL Evi'nden ücretsiz edinebilirsiniz.

Künye:

Teşekkür

Haritanın hazırlık sürecinde her aşamada bizlere katkı sağlayan Gökçe Günel ve Ali Kılcı’ya ve yayımlanması sırasında desteklerinden dolayı Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne içtenlikle teşekkür ederiz.

Hazırlık

İpek Yolu-Kültür Yolu haritası Gökçe Günel’in araştırma ve yayınları temelinde, Osman Eravşar, Kurt Erdmann, Muharrem Özergin, Fügen İlter ve Orhan Cezmi Tuncer’in konuyla ilgili yayınlarından faydalanılarak hazırlanmıştır.

Yayımlayan: ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma) Vakfı

Araştırma ve metinler: ÇEKÜL Anadolu Araştırmaları

Tasarım: Buket Çetin Özkan / Taxi Creative Solutions

Fotoğraflar: ÇEKÜL Arşivi

©ÇEKÜL Vakfı Her Hakkı Saklıdır. İstanbul 2012.

Baskı: www.stil.com.tr - İstanbul 

İpek yolu fikirlerin, dinlerin ve orduların farklı kültürlerini ve kültürel deneyimlerini aktaran bir yol olmuştur. İpek yoluna bu işim Alman coğrafyacısı Ferdinand Von Richthofen tarafından verilmiştir. Bu ismin verilmesinin sebebi Çin ile Orta doğu arasında ipek ticaretinin yapılmasıdır.

İpek Yolu Nedir? Hangi Ülkelerden Geçer?

(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: cografyaharita.com

İpek yolu dünya üzerinde tarih boyunca ekonomik ve kültürel açıdan çok önemli bir uyol olmuştur. Bir kısmı denizden olmak üzere birçok güzergahı bulunmaktadır. Arkeolojik kazılarda pek çok tarihi eser bulunmuştur. Bu nedenle ipek yolu dünya üzerinde hem ekonomik hem de kültürel açıdan pek çok yarar sağlamıştır.

İpek yolunun güzergahının en eskisi Sibirya’nın güneyinden geçen kürk yolu adı ile bilinmektedir. Bu yol Don Nehrinin denize döküldüğü yerden başlamaktadır. Perslerin bölgesine varmadan kuzey bölgesinde Sibirya'nın güneyinden tarım havzasına ulaşmaktadır. Milattan Önce V. yüzyılda Herodotos'un yazdıklarından Kuzey İpek Yolunun Çin ülkesinin batı eyaleti olan Kansu'ya kadar takip etmektedir.

İpek Yolunun Dünya Güzergahı

Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlığını kazanmasından itibaren İpek yolu tarihi, kültürel ve tarihsel açıdan canlanması gündeme gelmiştir. İpek yolu doğu ile batı arasındaki köprüyü sağlayan bir yoldur. İpek Yolunun dünyanın tarihinde en önemli rolü de budur. Batı medeniyeti bu nedenle yeni ufuklara yelken açabilmiştir. Ayrıca ipek yolu sayesinde bu yol üzerinde bulunan medeniyetler birbirleri ile iletişimler kurmaya başlamışlardır. Bu sayede modern ekonomik faaliyetlere bu yol üzerinden ulaşılmış ve neticede ticaret gelişmiştir.

Dünya üzerinde İpek Yolunun güzergahı Orta Asya ve İran ülkesinin üzerinden Mezopotamya'ya ulaşmaktadır. Buradan Akdeniz kıyısında bulunan Antakya ve Sür Limanına bağlayan kara yoludur. Bu güzergah Milattan Önce VII. yüzyıla ait çivi yazılı bir tablet üzerinde Mezopotamya'dan Hemedan'a kadar uzanan kısmı belirtilmiştir. İpek Yolu buradan Soğd bölgesinin Kireşta'ya uzanmakta idi.