Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için Türkiye, jeokimya veya ekonomi konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. |
Önemli bir enerji kaynağı olan petrol, aynı zamanda kimya sanayisinin de ham maddesidir. Türkiye'deki petrol yatakları fazla zengin değildir. Mevcut petrol yatakları daha çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Adıyaman, Batman ve Diyarbakır'dadır. Siirt, Şanlıurfa, Şırnak[1] ve Mardin'de de petrol yatakları vardır. Üretilen petrol, Türkiye'nin ihtiyacının çok az bir kısmını (1/7) karşılamaktadır. Geri kalan kısmı dışarıdan karşılanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye'de ham petrolün arıtılması için rafineriler kurulmuştur. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde üretilen ham petrolün bir kısmı Batman Rafinerisine, bir kısmı da Batman-İskenderunboru hattı ile Dörtyol'a gönderilmektedir. Buradan da tankerlerle İzmir ve İzmitrafinerilerine taşınmaktadır. İskenderun Körfezi ile Kırıkkale arasındaki petrol boru hattı ile de Kırıkkale Rafinerisine ham petrol aktarılmaktadır. Ayrıca Türkiye-Irak boru hattı ile Irak petrollerinin bir kısmı Yumurtalık Limanı'na taşınmaktadır. Bu taşımacılıktan Türkiye önemli bir gelir sağlamaktadır. Azerbaycan petrolünün de Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ile İskenderun Körfezi'ne ulaştırılmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye'nin petrol varlığı; İran, Irak, Suriye gibi komşu ülkelerle kıyaslandığında yetersizdir. Bunun ana nedeni ülkenin jeolojik farklılığıdır. Petrolün bir arazide bulunması için kumtaşı gibi gözenekli kayaçların üzeri kil gibi geçirimsiz katmanlarla kapanmış olmalıdır. Komşu ülkeler düzlüklerden oluşurken Türkiye dağlık alanlardan oluşmaktadır. Yeraltında oluşan petrol depoları levha çarpışmaları ve bunun sonucun olan dağ oluşumu ile küçük parçalara ayrılmakta ve dağılmaktadır. Komşu ülkelerde aynı jeolojik olaylar gerçekleşmediğinden, büyük ve sığ petrol depoları oluşmuştur. Komşu ülkelerde petrol metreler arasında bulunurken, Türkiye'de bin metrelerde bulunmaktadır.[2]
Türkiye petrol sahalarının %93'ü 25 milyon varilden küçük saha iken, %7'si 25 milyon milyon varil arasında rezerve sahip büyük sahadır.[2]
Türkiye son zamanlarda özellikle Karadeniz ve Akdeniz'de sismik aramayla petrolün peine dütü.Yllardan beri yaplan Dou Anadolu Bölgesi hattndaki aramalardan ise yeterli sonuç alnamad.
TÜ Maden Fakültesi Petrol ve Doal Gaz Mühendislii Bölümü Öretim Üyesi Prof. Dr. Abdurrahman Satman, ylndaki Raman petrol sahasnn kefinden bugüne yaplan çalmalarn, Türkiye'de petrol ve gazn varln kantladna dikkat çekerek resmi rakamlara göre, ylndan bugüne, ülkemizde irili-ufakl petrol ve doal gaz sahas kefedildiini vurgulad. Satman, TÜ Vakf Dergisi'nde yaynlanan makalesinde petrol aramalarnn, arlkl olarak Kilis'ten Hakkâri'ye kadar uzanan ve Adyaman-Diyarbakr-Batman' kapsayan Güneydou Anadolu bölgesinde ve Trakya bölgesinde gerçekletirildiini ifade etti. Satman, ''de milyon ton olan yllk yerli üretimimiz u anda milyon ton kadardr. Yalnz; kantlanm bir iliki vardr, o da udur: Türkiye'de petrol aramaclna ve sondajna bütçe ayrlrsa petrol bulunabilmektedir' dedi.
Komularmzda petrol var da, bizde niye yok?
Sk sk gündeme gelen 'Irak, ran gibi snr komularmz petrol zengini, bizde niye yok?' sorusuna da yant arayan Satman unlar kaydetti: 'En gerçekçi yaklam, geçmi milyonlarca yllk dönemlerdeki yerkabuu hareketleri sonucunda yeralt rezervuarlarnda oluan olumsuz etkilerdir. Bilindii gibi petrol ve doal gaz, yeraltnda bizim rezervuar dediimiz, basnçlandrlm olarak kapanlarda bulunurlar. Söz konusu kapanlar, petrolün yeraltnda etrafa szmadan, bir haznede tutulmas eklinde tanmlanabilir. Bu haznelerdeki yaplar, milyonlarca yl içinde oluan tektonik hareketlerle, krlma ve kvrlmalar sonrasnda kapan özelliklerini kaybetmiler, küçük ölçekli rezervuarlar olarak kalmlardr. Rezervuarlardaki petrol ise hafif bileenlerinin krlm kapanlardan darya kaçmas sonrasnda, yüksek younluklu ve akmazlkl ar petrol olarak bilinen rezervuarlarmzda kalmtr. Petrol, yeraltnda bir deniz eklinde deil, kayaçlarn gözeneklerinde yer almaktadr. Irak, ran gibi ülkelerde ve genelde petrol zengini Ortadou ülkelerinde bulunan petrol havzalar bizdekiler gibi tektonik hareketlere maruz kalmadklarndan, bugün bilinen ve üretilen büyük hacimli yaplar ve hafif petrol içeren rezervuarlar eklindedirler. statistiksel olarak bilinen bir gerçek, Türkiye'de bulunan petrol sahalarnn Orta Dou ülkelerindeki sahalar kadar büyük olmad ve bizim sahalarn genelde ar petrol içerdiidir.'
Delinen kuyu saymz yeterli deil
Cumhuriyet döneminde bugüne kadar yaklak 4 bin petrol ve doal gaz kuyusu delindiini dile getiren Satman, bu saynn yeterli olmadn ifade etti. Satman, ABD'nin Teksas eyaletinde sadece bir sahada delinmi kuyu saysnn 40 bin civarnda olduu göz önüne alndnda, tüm Türkiye'de delinmi 4 bin kuyunun yetersiz olduuna da makalesinde yer verdi. Satman, petrolde da bamll azaltmann yolunun bata yurtiçi aramalarn artrmaktan geçtiini ifade ederek unlar söyledi: 'Bilinen sahalarda üretim artn salamak, yurt d sahalarndaki projelerde ortaklklar artrarak Türkiye'ye petrol girdisini gerçekletirmek hemen akla gelmektedir. Bunlarn yan sra, sismik çalmalarda kullanlmak üzere uygun teknolojilere ve üç taraf denizlerle çevrili ülkemizde deniz sondaj yapabileceimiz platformlara sahip olmak, da bamll azaltmann alt yaps içindedir. Özellikle yurt içinde teknoloji gelitirmek kolay deildir ve uzun bir süreç, bütçe, politika ve strateji gerektirir.'
Hem aradığınız haberlere hızlıca ulaşabilmek hem de monash.pw'a destek olmak için Google News'te monash.pw'a abone olun.
Haber3'e Google News'te abone olun
Abone OlÖzlem ERM BEYHAN
Petrol fiyatlarndaki yukar seyir Transatlantic Petroleum’un Türkiye yatrmlarna hz vermesine yol açt. Hisseleri New York ve Toronto borsalarnda ilem gören uluslararas irket, kantlanm rezervini artrrken 'te Türkiye petrol ihtiyacnn yüzde 20'sini karlamay hedefliyor. Türkiye halen doalgaz ihtiyacnn yaklak yüzde 1’ini, petrol ihtiyacnn da yaklak yüzde 6’sn yerli kaynaklardan karlyor.
Transatlantic Petroleum Türkiye CFO’su Ozan Ülker, özellikle Güneydou’da devam ettikleri arama çalmalar sonucunda kantlanm rezervlerini artrdklarn, Trakya basenindeki yatrmlar takip ettiklerini söyledi. Ülker, Türkiye yatrmlarnn ayrntlarn u ekilde verdi: “Halen sahip olduumuz 7 adet arama ve üretim irketimiz için toplam milyon dolarlk bir satn alma gerçekletirdik. Satn almalarn ardndan irketlerimizin sahip olduu ruhsatlara 7 ylda milyon dolarn üzerinde yatrm yaptk. Bu yatrmlar sonucunda yeni keiflerimiz ile günlük petrol üretimimizi varilden 4 bin varile çkarttk. ylnn ikinci yarsndan sonra petrol fiyatlarndaki ani düüle birlikte ara verdiimiz yatrmlarmza son çeyrekte yeniden baladk. Ksa vadeli hedeflerimiz günlük 6 bin varil petrol üretimine erimek.”
Güneydou’da yatay sondaj
Ozan Ülker, Transatlatic’in ‘horizontal driling’ diye bilinen yatay sondaj teknolojisine uzun süredir sahip olduunu belirterek özellikle Türkiye gibi zor ve sk rezervuar yapsna sahip ülkelerde bu teknikle verimliliklerin birkaç kat artabildiini anlatt. Ülker, “Halihazrda Güneydou’da kazmakta olduumuz bir yatay kuyumuzda ilk defa yaklak 3 bin metre derinlikte bulunan Bedinan formasyonunu metre yatay sondajla test edeceiz” dedi.
Türkiye’de kaya gaz arama faaliyetleri de bulunduunu anlatan Ülker, “Kaya petrolü olarak adlandrdmz Dada 2 formasyonu kefimizi daha da gelitirmek için sürekli çalyoruz. Dada’, Güneydou’daki ana petrol kayna olarak gözlemliyoruz ve arama çalmalarmzda öncelikli olarak bu formasyonu ve buna bitiik killi yaplar hedefliyoruz. Bu noktada sektöre ne kadar fazla yatrmc çekebilirsek yaplan çalma says artacandan baarya ulamak o kadar hz kazanacaktr. Bu konuda aktif olarak çalyoruz” bilgisini verdi.
Ülker, “Yönetim Kurulu Bakanmz Malone Mithcell, Bakan Yardmcmz Selami Uras ve Transatlantic yönetimi olarak katldmz tüm uluslararas platformlarda yatrmclara Türkiye’nin bu alanda ciddi potansiyel vaad ettiini kendi deneyimlerimizle birlikte anlatarak, yatrma gelmeleri konusunda özendirmeyi amaçlyoruz” dedi.
Petrol fiyatndaki art risk itahn ateliyor
Ozan Ülker, “Sektörde yeni yatrmlarn olacan gözlemliyor musunuz, bu açdan uygun bir ortam görüyor musunuz?” sorusuna ise u yant verdi:
“Gerek sayl Petrol Kanunu ve uygulama yönetmelii gerekse de Türkiye’deki tutarl mali ve yasal düzenleyici çerçeve, uluslararas petrol irketleri tarafndan yeni yatrm için makul bir bileen oluturuyor. Doas gerei riskin çok yüksek olduu sektörümüzü ülkemiz açsndan yatrm açsndan çekici klan ve bugüne kadar süreklilik arz eden fon ak ve yatrm onay süreçlerini aynen devam ettirmemiz gerektiini düünüyorum. Bu, uluslararas irketlerin yatrm kararlarn alrken Türkiye’yi ön plana çkartacaktr. Bunun yannda fiyat beklentileri yeni yatrmlar açsndan çok büyük önem arz ediyor. Son 2 yldr düük petrol ve doalgaz fiyat beklentileri, irketlerin arama faaliyetlerine ayrdklar bütçeleri ciddi oranda azaltmalarna, sadece mevcut faaliyetlerine ve kantlanm rezervlerine odaklanmalarna neden olmaktayd. Fiyatlardaki yukar yönlü hareketler risk itahn arttracandan yeni arama faaliyetlerini de üphesiz destekleyecektir.”