Türkiye, binlerce yıllık tarihi ve zengin doğal yaşam alanları ile önemli bir coğrafyaya sahip. Ancak ne yazık ki, son yıllarda doğal yaşam alanlarının yok edilmesi, orman yangınları, avlanma ve kaçak avlanma gibi nedenlerle birçok hayvan türü nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. Türkiye'de pek çok hayvan türü artık nesli tükenmiş olarak listeleniyor ve bu durum, doğal dengenin bozulmasına, biyolojik çeşitliliğin kaybedilmesine ve ekosistemin zarar görmesine neden oluyor. Bu içeriğimizde ülkemizde nesli tükenen ve tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan hayvanları listeledik.
Dünya üzerinde olduğu gibi Türkiye'de de geçmişten günümüze birçok hayvanın nesli tükenmiş ve tükenmeye devam ediyor. İnsanlar kendilerine yaşam alanları oluşturmak için, doğadaki hayvanların yaşam alanlarını yok etmekten vazgeçmiyor. Yaşam alanları yok olan hayvanlar ya başka yerlere göç ediyor ya da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalıyor. Günümüzde sanayinin hızlı bir şekilde gelişmesi ile birlikte doğadaki birçok hayvan yok olmakla karşı karşıya.
Kafkas Bizonu, diğer adıyla Avrupa Bizonu olarak adlandırılmaktadır. Kafkas Bizonu türüne eski dönemlerde tüm Avrupa ve Anadolu üzerinde rastlanırken, günümüzde ise sadece Rusya, Ukrayna ve Polonya çevresinde rastlanmaktadır. Görülebilen yerlerin birçoğu da Milli Park’lardır. Türkiye’de ise yy da türünün tükendiği bilinmektedir.
Çok fazla bilinmese de Anadolu toprakları üzerinde Asya Çitası adı verilen tür yaşamaktaydı. Dünya üzerinde toplamda 50 adet Asya Çitası olduğu belirtilmektedir. Türkiye’de ise en son 19 yüzyılda rastlanan Asya Çitası’nın artık Anadolu topraklarında tükendiği belirtilmektedir.
Hubara Kuşu, dünya üzerinden az rastlanan kuş türleri arasındandır. Bu kuş türünün diğer kuş türlerinden ayrılan özelliği ise neredeyse hiç ses çıkarmamasıdır. Türkiye topraklarında bir dönem yaşayan Hubara kuşu günümüzde Kanarya Adaları, Kuzey Afrika ve Pakistan’da türünü devam ettirmektedir. Türkiye’de ise nesli tükenen bir hayvandır.
Asya aslanı, kedigiller familyasında yer alır. Özellikle Hindistan bölgesinde yetişiyor. yüzyıldan önce ülkemizde de yetişen bu hayvanın nesli yy’da tükenmiştir. Tükenmesinin sebebi olarak iklim değişikliklerinden dolayı tükendiği söylenilmektedir. Şimdilerde İran, Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’te yaşamaktadırlar.
Orta Doğu Ve Batı Asya’da yaygın olan İran Leoparları ’li yıllar öncesi Anadolu’da da yaşamışlardır. Anadolu Parsının Anadolu’da hâlâ yaşadığı idea ediliyor. Ancak yılından bu yana bu idea kanıtlanmamıştır. En son olarak yılında Ankara Beypazarı’nda bir kişi tarafında vurulduğu kabul ediliyor.
Asya’da yaşayan bu iri hayvanın nesli Türkiye’de 19 yüzyılda tükenmiştir. Bangladeş, Hindistan, Endonezya’nın bazı kesimlerinde görülüyor. Asya fili ve Afrika Filini birbirinden ayırmak oldukça kolaydır. Asya fili kısa ve dişleri küçüktür. Afrika fili daha uzun ve dişleri oldukça büyüktür. Evcil bir hayvan olan Asya Fili ormancılıkta, yük taşıyıcılıkta oldukça kullanılır.
Hazar kaplanları yalnız yaşıyorlar. Sadece çiftleşme mevsiminde dişiler ile birlikte görülür. Çiftleşme genellikle bahar veya kış aylarında gerçekleşir. Kaplanların çiftleşme dönemi yaklaşık 30 gün sürer. Dişi kaplan yaklaşık olarak gün içinde doğurur. Bu hayvanlar doğdukları zaman kördürler on gün içinde ancak gözleri açılır. Ülkemizde çok öncelerde görülen bu kaplanın nesli tükenmiştir.
Ülkemizdeki değişen iklim koşulları ve yapılan kaçak avlar nedeniyle birçok hayvan türünün nesli ne yazık ki tükenme tehlikesiyle karşı karşıya.
Türkiye’de soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan en bilindik hayvan türleri arasında Ala Geyik bulunmaktadır. Günümüzde zaman zaman karşılaştığımız bu hayvan türü, oldukça değerli bir tür olmakla beraber korunma altındadır.
Ülkemizin kırsal bölgelerinde yaşayan bu çizgili sırtlanların da soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Hiçbir şekilde evcilleştirilmeye bu tür, gelecek yıllarda ülkemizde herhangi bir soy bulunduramayacaktır.
Ülkemizde ender görülen hayvan türlerinden bir tanesi de Akdeniz Foku’dur. Oldukça uysal olmalarına rağmen tehlike anında sert davranışlar sergileyebilmektedir. Ancak bu hayvan türünün de ülkemizde soyu tükenme tehlikesi yer almaktadır.
Bir dönem şarkılara da konu olan Telli Turna hayvan türü, günümüzde soyunu devam ettiren ancak gelecek yıllarda tükenme tehlikesini yaşayacaklar arasındadır.
Anadolu’nun bozkır bölgelerinde geçmişte sıklıkla görülen bozkurt kartalı, yakın zaman içerisinde koruma altına alınan ve avlanması yasak olan bir hayvan türüdür. Bütün önemlere rağmen uzmanların açıklamasına göre ileri de soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır.
Soğuk iklim bölgelerinde yaşayan ve düşmanına karşı oldukça tehlikeli olan Ulu Doğan hayvan türü, Türkiye’de soyu tükenme tehlikesi yaşayan hayvan türleri arasındadır.
Türkiye'de birçok hayvan türü nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Ancak, bazı hayvanların nesli tamamen tükenmemiş olmasına rağmen, sayıları çok azalmış durumda. Bu durumda canlıların doğal yaşam alanlarına geri dönmeleri için çeşitli koruma ve rehabilitasyon çalışmaları yürütülmektedir.
Türkiye'de nesli tükenen hayvan türlerinden bazılarına yeniden yaşama şansı vermek amacıyla, doğal yaşam alanlarının korunması, orman yangınlarına karşı mücadele, kaçak avlanmanın önlenmesi gibi pek çok önlem alınmaktadır. Ayrıca, ülkemizdeki milli parklar, doğal koruma alanları ve doğa yürüyüş parkurları da hayvanların korunması için önemli bir rol oynamaktadır.
Koruma çalışmaları kapsamında, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan hayvan türlerinin sayılarının artırılması için çeşitli rehabilitasyon ve üreme programları yürütülmektedir. Bu programlar sayesinde, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan bazı hayvan türlerinin popülasyonları arttırılmış ve doğal yaşam alanlarına geri dönmeleri sağlanmıştır. Örneğin, Akdeniz foku, Caretta caretta deniz kaplumbağası, doğan, yaban tavşanı gibi türlerin popülasyonları artırılmıştır.
Ancak, bu hayvanların tamamen koruma altına alınabilmesi için, sadece koruma çalışmalarının yeterli olmadığı da bir gerçektir. Nesli tükenen hayvanların geri dönüşü için, toplumun bilinçlendirilmesi, bilimsel araştırmaların yapılması, doğal yaşam alanlarının korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi gibi pek çok faktörün bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir.
Türkiye'de nesli tükenen hayvanların sayısı nedir?
Türkiye'de nesli tükenen hayvanların sayısı tam olarak bilinmemektedir, ancak Anadolu parsı, Akdeniz foku, kelaynak, çengel boynuzlu dağ keçisi ve benekli sırtlan gibi türler dahil olmak üzere birçok tür kaybolma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Nesli tükenen hayvanların kaybolmasının nedeni nedir?
Nesli tükenen hayvanların kaybolmasının birçok nedeni vardır, bunlar arasında insan faaliyetleri, habitat kaybı, kaçak avcılık, iklim değişikliği ve kirlilik yer almaktadır.
Türkiye'de nesli azalan hayvanların korunması için neler yapılıyor?
Türkiye'de, nesli tükenen hayvanların korunması için birçok farklı önlem alınmaktadır. Bu önlemler arasında doğal yaşam alanlarının korunması, habitat restorasyonu, yasal koruma ve bilinçlendirme kampanyaları yer almaktadır.
Nesli tükenen hayvanların yeniden canlandırılması mümkün mü?
Bazı durumlarda, nesli tükenen hayvanların yeniden canlandırılması mümkündür. Ancak, bu oldukça zor ve pahalı bir işlemdir ve genellikle başarı oranı düşüktür.
Türkiye'de nesli azalan hayvanların geri dönüşü için umut verici gelişmeler var mı?
Evet, Türkiye'de bazı nesli tükenen hayvanların geri dönüşü için umut verici gelişmeler vardır. Örneğin, Anadolu parsı için yapılan koruma çalışmaları sayesinde, popülasyonları artmaya başlamıştır. Ayrıca, kelaynaklar ve diğer bazı türlerin sayılarında da artış gözlemlenmektedir.
1. Kafkas Bizonu: Kafkas Bizonu türüne eski dönemlerde tüm Avrupa ve Anadolu üzerinde rastlanırken, günümüzde ise sadece Rusya, Ukrayna ve Polonya çevresinde rastlanmaktadır.
2. Asya Çitası: Fazla bilinmez. Türkiye’de en son 19 yüzyılda rastlanan Asya Çitası’nın artık Anadolu topraklarında tükenmiştir.
3. Hubara Kuşu: Dünya üzerinden az rastlanan kuş türleri arasındandır.
4. Asya Aslanı: Asya aslanı, kedigiller familyasında yer alır. İklim değişiklikleri ve değişen şartlardan dolayı tükendiği söylenilmektedir.
5. Anadolu Parsı: En son olarak yılında Ankara Beypazarı’nda bir kişi tarafında vurulduğu kabul ediliyor.
6. Asya Fili: Asya’da yaşayan bu iri hayvanın nesli Türkiye’de 19 yüzyılda tükenmiştir.
7. Hazar Kaplanı: Hazar kaplanları yalnız yaşıyorlar. Sadece çiftleşme mevsiminde dişiler ile birlikte görülür. Ülkemizde çok öncelerde görülen bu kaplanın nesli tükenmiştir.
1, görüntülenme
Yayınlanma:
Yaşadığımız topraklarda bizle beraber tarih boyunca nice güzel hayvanlar barınmıştır. Maalesef ki onları korumakta yaşadığımız yıllar boyunca yeterince başarılı olamadık, hala da olamıyoruz. Bizde binlerce yıl süresince Anadolu’nun bereketli topraklarında yaşamış olan ve günümüze taşıyamadığımız hayvanları üzülerek derledik. Nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan Alageyik, Bozkır Kartalı, Akdeniz Foku, Telliturna, Kelaynak gibi hayvanlarımızın da listedeki canlı türleri ile aynı sonu yaşamamaları dileğiyle:
Asya Fili
Yaklaşık MÖ 3 milyon yıl ile MÖ yılları arasında tarihlendirilen E. m. asurus filine ait kemik kalıntılarına Türkiye’de rastlanmıştır. Türkiye’de neslinin yüzyılda tükendiği düşünülmektedir.
Kafkas Bizonu
Avrupa Bizonu da denilen bu canlı türüne önceden Tüm Avrupa ve Anadolu’da rastlanırken artık sadece Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya’nın bazı milli parklarında rastlanabilmektedir. Türkiye’de yüzyılda neslinin tükendiği düşünülmektedir.
Asya Aslanı
Eski zamanlarda Hindistan’dan Yunanistan’a kadar çok geniş bir coğrafyada bulunan bu güzel hayvanın nüfusuna göre toplam sayısı kadardır. Türkiye’de ise son olarak yüzyılda Anadolu’da yaşadığı tahmin edilmektedir.
Asya Çitası
Türkiye’de yüzyıla kadar yaşayan Asya Çitası’nın soyu maalesef Anadolu’da tükenmiştir. İran’da ise günümüzde hala bulunmakta olup, 50 civarında Asya Çitası kaldığı için koruma altına alınmıştır.
Hazar Kaplanı
Maalesef soyu ’li yıllarda tamamen tükenen Hazar Kaplanı zamanında şimdiki Türkiye sınırlarında oldukça fazla bulunan kedigillerden biriydi. En batıda Türkiye olmak üzere Hazar Denizi, Kafkasya'da İran, Türkmenistan, Afganistan'ın kuzey kesimlerinde yaşardı.
Hubara
Neredeyse hiç ses çıkarmayan bu ilginç kuş türü halen Kanarya Adaları, Kuzey Afrika ve Pakistan’da soyunu devam ettirmektedir. Anadolu’da ise nesli tamamen tükenmiştir.
Orman Horozu
En son olarak İzmir’in dağlık alanlarında görülen uçabilen kümes hayvanlarından birisidir. Artık Anadolu’da nesli tükenmiş canlılar arasında bulunmaktadır.
Anadolu Leoparı
Maalesef en son görüldüğünde 2 yıl önce Diyarbakır’da vurularak öldüren Anadolu Parsı olarak da bilinen Anadolu Leoparı’nın hala tam olarak kesin olmasa da neslinin tükendiğini düşünülmektedir.
Eski Dünya Kunduzu
Eskiden Avrupa’nın tamamından Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada bulunurken Türkiye’de herhangi bir önlem alınmamasından dolayı soyunun tükendiği düşünülmektedir.
Yılanboyun
Asya’nın su kuşu olan ve genellikle balık ile beslenen bu güzel hayvan artık Anadolu topraklarında misafir edilmemektedir.
AfganistanAfrikaAsyaAvrupacanlıHindistanİranKuzey AfrikaNicePakistanPolonyaRusyaTürkiyeTürkmenistanUkrayna