Türkiye Uzay Ajansı (TUA), Türkiye Cumhuriyeti'nin ulusal uzay ajansıdır. Türkiye'nin uzay bilimleri programı ile genel havacılık ve uzay araştırmalarından sorumlu devlet kurumudur.
13 Aralık 2018 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi[3] ile belirlenen görev ve yetkileri yerine getirmek üzere tüzel kişiliği haiz, idari ve mali özerkliği ile özel bütçeye sahip olarak, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen politikalar doğrultusunda Millî Uzay Programı hazırlamak, uygulamak ve iş birlikleri arasındaki koordinasyonu sağlamakla görevlidir.[4]
Ajans ilk toplantısını 2019 yılı Eylül ayında gerçekleştirdi.[5] 9 Şubat 2021 tarihinde TUA tarafından hazırlanan Millî Uzay Programı kamuoyuna tanıtıldı.[6]
Millî Uzay Programı[değiştir
Uzay ajanslarının bütçeleri, uzay yolculuklarının maliyeti ne kadar?
Kaynak, NASA
On yıllar boyunca hükümetlerin tekelinde olan uzay yolculukları, yakın tarihte özel şirketlerin de faaliyet gösterdiği bir alana dönüştü.
Gelişen teknolojiyle birlikte uzaya gitmenin maliyeti azalsa da istenen rakamlar hâlâ azımsanmayacak kadar yüksek.
Türkiye'nin uzay programında açıkladığı hedeflerden biri, Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) astronot göndermekti.
Tüm dünyanın uzunca bir süre bu görev için bağımlı olduğu Rusya, Soyuz roketleriyle bir astronotu ISS'e göndermek için 80 milyon doların üzerinde ücret talep ediyor.
ABD merkezli SpaceX şirketi ise geçen yıl kullanılmaya başlanan roketleriyle aynı görev için 50 milyon dolar istiyor.
Uzaya turist olarak giden ilk kişi olan Dennis Tito'nun 2001 yılında 20 milyon dolar ödediği, 2009'da uzay turisti olan Guy Laliberté'nin ise 35 milyon dolar ödediği basında yer almıştı.
Roscosmos yöneticisi Dmitri Rogozin ise SpaceX için açıklanan fiyatın gerçeği yansıtmadığını iddia edip Soyuz için "Ucuz ve güvenilir, tıpkı bir Kalaşnikov gibi talep görüyor" diyor.
Türkiye'nin Soyuz'u kullanma ihtimali yüksek
Türkiye'nin ISS'e hangi yöntemle astronot göndereceği bilinmiyor.
Fakat Rus haber ajansı TASS'a konuşan Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım "Soyuz'u kullanma ihtimalimiz yüksek çünkü çok güvenilir bir araç. Bu mümkün ama önce karar vermemiz lazım" dedi.
Rogozin, 2018 yılında Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada Rusya'nın Türk astronotları eğiterek Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılında Kazakistan'daki Baykonur Kozmodromu'ndan ISS'e astronot gönderebileceklerini söylemişti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da yakın zamanda uzay programıyla ilgili olarak SpaceX'in sahibi Elon Musk'la bir telefon görüşmesi yaptı.
Ülkelerinin uzay programları dışında, dünya ile uzayı ayıran atmosferin en üst katmanını aşmak isteyenler Virgin Galactic şirketinden 250 bin dolar karşılığında bilet alabiliyor. Şirketin birkaç yıl içinde turistleri uzaya çıkarması planlanıyor.
Uzay ajansları için ne kadar bütçe gerekiyor?
ISS'teki faaliyetler beş uzay ajansının işbirliği içinde yürütülüyor. Bunlar ABD, Rusya, Kanada, Japonya ve Avrupa uzay ajansları.
Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) 22 üyesi bulunuyor. Üyelik için AB üyesi olma şartı aranmayan ESA'ya birlik dışında Norveç, İsviçre, İngiltere gibi ülkeler de üye. Fakat Türkiye ESA'nın bir üyesi değil. 2004'te TÜBİTAK ile ESA arasında imzalanan işbirliği anlaşmasından sonra üyelik için bir adım atılmadı.
ISS'e astronot göndermiş bazı ajansların bütçeleri şöyle:
NASA: 23 milyar dolar
ESA: 6 milyar euro
Rusya Uzay Ajansı: 1,7 milyar dolar
Almanya Uzay Ajansı: 1,1 milyar euro
Japon Uzay Ajansı: 500 milyon dolar
İngiltere Uzay Ajansı: 374 milyon sterlin
Kanada Uzay Ajansı: 300 milyon dolar
Bu ülkelerin dışında uzayda çeşitli keşif faaliyetleri yürüten ülkeler arasında yer alan Hindistan ve Çin'in de uzay ajansları bulunuyor.
Çin uzay ajansına yılda 8 milyar dolar bütçe aktardığı tahmin edilirken Hindistan ise 2 milyar dolar civarında kaynak ayırıyor.
Türkiye Uzay Ajansı'na (TUA) ayrılan devlet bütçesi 38 milyon TL olarak gözüküyor. Ancak BBC Türkçe'ye bilgi veren bir TUA yetkilisi, çeşitli bakanlıklardan ve kurumlardan ayrılan payla birlikte bütçenin 2021 itibarıyla 40 milyon doları bulduğunu belirtti. Yeni hedefler doğrultusunda bütçenin artırılması planlanıyor.
kaynağı değiştir]
Türkiye Uzay Ajansı, 18-19 Ocak 2019 tarihlerinde Gebze'de "Millî Uzay Programı Çalıştayı" adı altında bir çalıştay düzenlemiştir.[7]
9 Şubat 2021 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TUA tarafından hazırlanan Millî Uzay Programını kamuoyuna tanıttı.[6] Programa göre Türkiye'nin hedefleri şunlardır:
2023 yılında Ay'a sert iniş ve 2028 yılında yumuşak iniş yapmak
Uydu üretimini tek çatı altında toplamak
Bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi kurmak
Uzaya bağımsız bir şekilde erişmek için uzay limanı kurmak
Bir Türk vatandaşını bilimsel misyon için uzaya göndermek
Uzay Havasına ilişkin bilimsel araştırmalar yapmak
Uzaydaki nesneleri yerden gözlemleme kabiliyetlerini arttırmak
Uzay sanayi ekosistemini geliştirmek
Toplumda uzay farkındalığı geliştirmek ve insan gücü yetiştirmek
