Tup Bebek Kese Gorme
Tüp Bebek Gebelikleri Nasıl Takip Edilir, Nelere Dikkat Edilmelidir?
İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi Kadın Doğum Uzmanı Op. Dr. Ozan Özolcay, sorularınızı yanıtladı.
''TRANSFER İŞLEMİNDEN SONRA 12 GÜN BEKLENİR''
Tüp bebek tedavisi sonrasından gebelik ne zaman oluşur? Bir anne adayı güzel haberi ne zaman alır?
''Tüp bebek tedavisi sonrasından gebelik oluştuğunun müjdesini vermek tüp bebek hekimlerinin en çok sevdiği haberdir. Çünkü hem anne-baba adayının hem de bizim açımızdan çok büyük bir çalışmanın ve emeğin sonucudur. Annenin yumurtasıyla babanın spermi birleştirildiğinde elde edilen embriyonun annenin rahmine nakletilmesi işlemine transfer denir. Transfer işleminden sonra 12 gün beklenir. Ancak bazı hastalar tüp bebek sonucunu merak ettikleri için çok daha erken zamanlarda test yapmak istiyorlar. Ama daha önce yapılırsa sonucu olumsuz çıkabilir. Gebelik 12 günün sonunda kanda çıkar. Sonuç olumluysa hastaya sonucun güzel olduğu, Beta HCG hormon testinin iki gün sonra bir daha tekrar edileceği söylenir. Çünkü bu hormon, kişi gebe kaldıktan sonra ortalama iki günde bir kabaca ikiye katlar. Sağlıklı bir şekilde yükselip yükselmediği böyle anlaşılır. İkinci test eğer olumlu çıkarsa o zaman derin bir oh çekilir.''İLAÇLAR NE ZAMAN BIRAKILMALI?
Gebe kaldıktan sonra ilaçlar ne zaman bırakılmalıdır?
''Yapılan işlem bir yerde doğal gebeliği taklit etmeye çalışmaktır. Normalde kendi uygulamalarıyla gebe kalamayan çiftlere yardım ettiğimiz bir yöntemdir. Hasta, dışarıdan verilen birtakım ilaçları, iğneleri ve jelleri tedavinin heyecanıyla bir süre güzel bir şekilde kullanmaktadır. Ancak üzerinden haftalar geçince hasta biraz sıkılmaya başlar. Burada önemli olan bir gebelik oluşursa bu gebeliğin sağlıklı devam edebilmesidir. Gebeliğin gidişatı esnasında gebeliğin zaten kendisi birtakım hormonlar salgılamaya başlar. Bu hormonlar istenilen seviyeye çoğunlukla 8 ila haftada çıkar. Dışarıdan verilen ekstra ilaçların düzenli bir şekilde kullanılması anne adayından istenir. Olumlu sonucu aldıktan sonra yapılan muayeneler esnasında eğer herhangi bir problemle karşılaşmazsak ilaçlar yavaş yavaş kesilir. Fakat bazen maalesef birtakım kanamalar olabilir. Bu durum çifti müthiş tedirgin eder. Çünkü kanama aynı zamanda düşük tehlikesi anlamına gelir. Eğer böyle bir durum söz konusu olursa o ilacı çok istemesek bile daha uzun süreler kullanmak gerekebilir. Bazı hastalar daha önce defalarca tüp bebek denemiş oluyor ve maalesef negatif sonuç elde ediyor. Buna tekrarlayan implantasyon başarısızlığı denir. Özel grubu oluşturan bu hastalarda da yine birtakım ilaçlar uzun bir süre hatta bir kısmında gebeliğin sonuna kadar kullanmak gerekir.''VAJİNAL MUAYENE RİSKLİ Mİ?
Muayeneler ne sıklıkla yapılmalıdır? Vajinal muayenenin herhangi bir riski var mıdır?
''Transfer yapılmasının üzerinden 12 gün geçtiğinde ve kan testinin sonucu olumlu çıktığında hastadan 10 gün sonra kontrole gelmesi istenir. Çünkü ancak o zaman ultrasonografi testinde gebelik tespit edilebilir. İlk muayenesinde, kabaca gebeliğin 4. ya da 5. haftasına denk gelen bir dönem içerisinde görülebilir. Çünkü daha önce çağrılırsa aslında gebe olmakla birlikte bu, ultrasonografik olarak kendisine gösterilemez. O yüzden ilk gebelik testi olumlu çıktıktan kabaca gün sonra hasta muayeneye çağırılır. Vajinal muayene yapılmasının hastaya ya da bebeğine zarar vereceği ya da düşük olacağı inanışı vardır. Bu tür muayenelerin hiçbir zararı yoktur. Hatta ilk başlarda bu muayeneleri alttan yapmak hasta için daha faydalıdır. Çünkü birtakım şeyler, üstten yani karnından bakıldığında atlanabilir. Oysa vajinal bakılırsa daha detaylı muayene edilmiş olur. O yüzden hastalar vajinal muayene olmaktan korkmamalıdır.''''NORMAL GEBELİKLE ARASINDA ÇOK BÜYÜK BİR FARK YOK''
Tüp bebek tedavisinin ve sonrasındaki sürecin doğal yolla gebelikten farklı olduğunu düşünen kadınlara ne tavsiye edersiniz?
''Tüp bebek tedavisi sonucu elde edilen gebeliğin doğal gebelikten çok bir fark yoktur. Normal şartlarda kadının yumurtasıyla erkeğin spermi kendi vücudunda tüpün içerisinde bir araya gelir. Tüp bebek isminin de oradan geldiği söylenebilir. Normal şartlarda oluşan bu ilk aşamalar tüp bebekte vücudun dışında gerçekleştirilir. Sonrasında rahimin içine koyulan bebek tutunduktan sonra herhangi bir normal gebelik arasında çok da büyük bir fark olmaz. Fakat ilk döneminde bazı ilaçların kullanılması gerekir. Çünkü doğal yoldan oluşan gebelikte vücut buna kendisine hazırlamış olduğu ve o hormonların neredeyse tamamı vücut içerisinde kendi adına üretildiği için kişinin birtakım destek ilaçlara ihtiyacı olmaz. Ama tüp bebekte bu daha yapay yollarla olduğu için ilk başta bu tür destek ilaçlara mutlaka ihtiyacı olur. Tüp bebekte hastanın muayeneleri ile gebeliğin gelişimi daha yakın takip edilir. Dış gebelik gibi gebelik esnasında oluşabilecek birtakım komplikasyonların ortaya çıkarılması da daha erken dönemde olur. Dolayısıyla tüp bebek bu açıdan faydalıdır. Gebelik oluştuktan sonra hastanın takipleri normal bir gebe gibi olur. Ama aileler çok uzun zamandır çocuk sahibi olamakları için normal ailelere göre biraz daha tedirgin ve kaygılı olurlar. Küçük bir kanama ya da ağrıda olayı çok abartabilirler. Bu gibi durumlarda kafalarına takılan en küçük şeyde bizi aramaları istenir. Çünkü onları rahatlatmak, psikolojik destek vermek onlar için oldukça önemlidir.''GENETİK TARAMA TESTLERİ NE ZAMAN ÖNERİLİR?
Down sendromu ve benzeri tarama testleri ne zaman önerilir?
''Tüp bebekte en iyi yumurta ve en iyi sperm seçilmeye çalışılır. Ama ortaya çıkan embriyonun biyolojik gelişimi içerisinde sağlıklı olup olmadığını bilmek mümkün değildir. Embriyo, gelişim süreci olarak sağlıklı olabilir fakat genetik anlamda (kromozomlarının dizilimi anlamında) sağlıklı mıdır değil midir testi normal şartlar altında normal bir tüp bebekte yapılmaz. Ancak çift daha önce defalarca düşük yapmışsa, kromozomlarıyla ilgili bir tarama yapılmışsa, bebek annesinin karnına koyulmadan önce bebekten küçük bir parça alınıp bebeğin genetiğine bakmak gibi bir durum söz konusu olabilir. Bu çok özellikli bir durumdur. Dolayısıyla da sanki normal bir gebelikteymiş gibi ortalama hafta civarında ikili tarama testi dediğimiz bebeğin önce ultrasonografisinin yapıldığı daha sonra anneden alınan bir kan testinde iki tane hormonun bakıldığı bir parametre vardır. Bununla down sendromunun varlığı ortaya çıkartılmaya çalışılır. Bu test bize kesinlikle çocuğun zekâ özürlü ya da normal olduğunu söylemez. Bu test bir ihtimalden bahseder; ya zekâ özürlü olma olasılığı son derece azdır ya da yüksektir. Az olması, tamamen sağlıklı normal ya da down sendromu ya da başka bir hastalıktan uzak bir çocuk doğuracaksınız anlamına gelmez. Riskin yüksek çıkması da çocuğun kesin down sendromlu olacağı anlamına gelmez. Bu tarama testinden sonra eğer böyle bir risk söz konusuysa daha ileri tarama yöntemleri önerilir.''''GEBELİĞİN HAFTASINDAN SONRA SPOR YAPABİLİRLER''
Tüp bebek gebeliklerinde spor herhangi bir risk faktörü müdür?
''Bebeğin ilk oluşum aşamasında özellikle ilk hafta daha kritik ve daha değerlidir. Çünkü bu dönem bebeğin organ taslaklarının da oluştuğu; kanama, düşük riski gibi birtakım faktörlerin de ortaya çıktığı dönemdir. Dolayısıyla hastalardan biraz daha temkinli olmaları istenir. Ama biraz daha ilerleyen haftalar, özellikle gebeliğin ikinci üç aylık dönemi ( haftadan sonrası) oldukça konforlu bir dönemdir. Artık vücut gebelikle kavga etmez; onunla barışık bir şekilde yaşamayı öğrenir. Anne adayında bulantı, kusma gibi birtakım semptomlar daha da azalır. Birtakım kaygılar daha normalleşir. Kasık ve bel ağrısı artık onun için daha normal hale geldiği için bunlara alışır. Bu dönemde spor, kendisini çok daha iyi hissedeceği için özellikle önerilir. Sporlar arasında en güvenilir olan yüzmedir. Ancak havuz tercih edilecekse enfeksiyon açısından temizliğine güvendikleri bir havuz olmalıdır. Ata binme ya da judo, tekvando gibi karnına darbe alabileceği ağır sporlar olmadığı sürece spor yapmasında hiçbir engel yoktur. Yürüyüş, yoga yapabilirler. Kendilerini dinlendirebilecek herhangi bir sporla ilgilenebilirler.''Cinsel hayatlarına da normal bir şekilde devam edebilirler mi?
''Tüp bebek tedavisinde özellikle ilk hafta, bebek oraya yuvalandığı için kritik bir dönemdir. Dolayısıyla cinsellikle de mekanik bir iş olduğu için cinsellikten uzak durmaları istenir. Cinsellik esnasında erkeğin sperminden çıkan birtakım faktörler kadının rahim ağzında kasılmalara sebep olup düşüklere yol açabilir. Ya da bir travma yaratıp içeride bir kanama oluşmasına ve bebeğin atılmasına, düşük yapılmasına sebep olabilir. Ama konforlu geçen bir dönem olursa, gebeliğin ikinci üç aylık dönemi boyunca cinsel ilişki bir engel olarak görülmez.''DOĞUM ŞEKLİNİ BELİRLEYEN KRİTERLER
. Doğum şeklini belirleyen kriterler nelerdir?
''10 yıldır çocuk sahibi olmayı bekleyen, birtakım denemeler yaparak maddi ve manevi şekilde yıpranmış kişilerin bebekleri biraz daha kıymetli olur. Böyle hastalara, herhangi bir engel söz konusu değilse normal doğurmanızda hiçbir sıkıntı yok; fakat herhangi bir küçük risk görülür ve sezaryen gibi müdahaleli bir doğum önerilirse buna itiraz etmeyin, deriz. Ama yaşına gelmiş, yumurta rezervi çok azalmış, belki ikinci şansı olmayacak hastalarda hekim bazen normal doğumda bir risk sezerse hastayı sezaryen doğuma yönlendirebilir.''''HER HASTAYA TÜP BEBEK ÖNERİLMEZ''
Tüp bebek tedavisine başlamak isteyen bir çifte neler önerirsiniz?
''Her hastaya tüp bebek tedavisi önerilmez. Çünkü insanların bu konuda davranışı farklıdır. Bazen daha aylık evli çok genç bir çift, çocuğumuz olmuyor, diye gelirken; 20 yıllık evli, artık üremesinin sonuna gelmiş yaşındaki bir hanımefendi, ben birazcık daha bekleyeceğim, diyebiliyor. Burada önemli olan, hastaya hızlı davranması gerektiği ya da çok aceleci olduğu konusunda bilgi verilmesidir. Çocuk sahibi olmak için makul süre, evlendikten sonraki ilk bir yıldır. Bu süre içerisinde çocuk sahibi olamıyorlarsa temel testlerin yapılması için bir infertilite merkezine başvurmalıdırlar. Temel testlerin akabinde ortaya çıkacak problemlere dönük olarak kendilerine sunulacak tedavi yöntemlerinden bir tanesini hekim ve kendileri tarafından seçilmesi gerekir.''ŞEKER YÜKLEME TESTİ GEREKLİ Mİ?
haftalar arasında yapılması tavsiye edilen şeker yükleme testi gerekli midir?
''Bu konuda önemli olan hastaya doğru bilgiyi vermek ve ikna etmeye çalışmaktır. Çünkü bazen gebeliğin başında normal şeker testini yaptığımız hastada hiçbir problem görmezken; hafta arası şeker testi taranmadığı için ve annede de diyabet olduğu için bu yüksek şeker oranı bebekte birtakım problemlere ve hatta kaybına yol açabiliyor. Sadece kontrol edilmemiş şekerden ötürü anne karnında bebeğini kaybeden birçok hastamız var. Dolayısıyla hastalarımıza, ' haftanıza geldiğiniz zaman özellikle gebeliğe özgü olarak yükselen bir gebelik şekeri söz konusudur. Bunun için bir tarama testi yapılması gerekiyor' diyoruz. Hastamız önce aç karnına geliyor ve açlık şekeri alınıyor. Arkasından kendisine 50 miligram şeker, bir su içerisine limonla karıştırılıp veriliyor. Bunu içtikten bir saat sonra hastanın kan şekeri durumu değerlendiriliyor. Değer normal çıkarsa, herhangi bir risk söz konusu değil rahat olabilirsiniz, deniyor. Eğer bu tarama testinde bir yükseklik söz konusu olursa bunun bir sonraki adımı olan tanıyıcı teste geçiyoruz ve miligram şeker yükleme testi yapılıyor. Eğer burada da iki değerini pozitif görürsek hastada muhtemel bir şeker söz konusu olduğu için dahiliye uzmanına yönlendiriyoruz. İlgili hekim arkadaşlar bu hastalara öncelikle mümkünse diyet ile müdahale etmeye çalışıyorlar. Bu olmazsa da birtakım ilaçlarla şekerini düzeltip hastaya daha konforlu ve yolunda giden bir gebelik sunmak için elimizden geleni yapmaya çalışıyoruz.'' Haberin Tamamını Oku..Bebeğin Kesesi Gebelik Kesesi Ne Zaman Görülür?
İlk kez hamile kalan kadınların internet arama motorlarında en çok aradığı sorulardan birisi de “gebelikte kese ne zaman görülür? “ olmaktadır.
Gestational sac, bir diğer deyimi ile bebek kesesi, bebeğin gebelik süresince gelişimini gerçekleştirdiği içi sıvı dolu bir alandır. Bu kese, yuvarlak bir yapıya sahiptir ve çevresi rahim içi tabakası ile sarılıdır. Beta HCG isimli kan değeri ile kesenin varoluşu doğrudan bağlantılıdır. Gebelik kesesinin ultrasonda gözlemlenebilmesi, kandaki Beta HCG oranının ila IU/Ml seviyesine ulaşması ile mümkün olacaktır.
Hamilelikte Gebelik Kesesi Ne Zaman Görülür?
Kadın Doğum Doktoru Soner Recai Öner, bu soruya şöyle cevap vermektedir:
“Gebelik kesesinin gözlemlenebilmesi ancak hamileliğin 5. haftasına gelindiğinde mümkün olmaktadır. 5. haftaya gelindiğinde kanda mevcut olan gebelik hormonları artış göstermeye başlayacaktır. Gestational sac, ultrason ile gözlemlendiği takdirde rahmin içerisinde ortalama 8 ila 10 mm büyüklüğünde koyu renkte bir halka olarak kendini belirtmektedir. Kalp atışları başlamış embriyoyu yaklaşım 2 cm genişliğindeki gebelik kesesinin içerisinde gözlemlemek mümkündür.
Hamilelikte Gebelik Kesesini Görme Yöntemleri Nelerdir?
Bebeğin gelişimi hamilelik süresince 2 farklı ultrason görüntüleme yöntemi ile izlenmektedir. İlk ve en sık kullanılan yöntem ise abdominaldir. Bu terim, bebeğin direkt olarak karın üzerinden izlenmesini ifade etmektedir. Bir diğer yöntem ise transvajinal yöntemidir ki buda vajina bölgesinden yapılan görüntüleme yöntemine verilen isimdir.
Gebeliğin ilk safhalarında transvajinal görüntüleme yetkili hekimi en kesin bilgiye ulaştıracaktır. Bu dönemde karın bölgesinden yapılan görüntüleme uygulamaları doğru sonuç veremeyebilir. Transvajinal görüntüleme tekniği ile gebeliğin 3. haftasında dahi gebelik kesesinin izlenmesi mümkündür. Karın bölgesinden uygulanacak görüntüleme tekniği ancak 5. haftadan itibaren yapılabilmektedir. Hamileliğin 3. haftasında gebelik kesesi henüz 3 mm boyutlarındadır. Ancak 5. haftanın sonlarına gelindiğinde bu boyut 20 mm ebatlarına kadar ulaşacaktır. 5 haftanın sonlarına doğru gelindiğinde gebelik kesesinin içerisinde yolk kesesi isminde bir kesecik gözlemlenebilir.
Gebelik Kesesinin Görünmemesi Ne Zaman Bir Düşük Belirtisi Olabilir?
Yaptırdıkları tüm testlerden pozitif sonuç alan bireyler, bazı zamanlar hekimin ilk muayenesinde kesenin görülememesi durumu ile karşılaşabilmektedirler. “Gebeliğin 5. haftasına gelinmesine rağmen gebelik kesesi neden görülmez?” en sık karşılaşılan sorulardan bir tanesidir. Bu sorunun 2 farklı nedeni olabilmektedir. Ultrason görüntülemesinin karından yapılması gebelik kesesinin görüntülenememesinin ilk sebebidir. İkinci sebep ise görüntülemenin gereğinden erken bir dönemde yapılması olabilmektedir.
Gebeliğin henüz 3. haftasında gebelik kesesi, karından yapılan ultrason görüntülemesi ile gözlemlenemeyebilmektedir. Dolayısı ile görüntülemeyi yapan hekim bir anne adayının bir müddet daha beklemesini tavsiye edecektir. Fakat bu durum, mühim bir konuya da işaret edebilmektedir.
Şayet hamileliğin 5. haftasına gelindiğinde, kanda mevcut olan HCG seviyesi ila IU/mL arasında seyretmesine rağmen gebelik kesesi gözlemlenemiyor ise bu durum dış gebeliğin habercisi olabilmektedir.
Hamileliğin 6. haftasına ulaşıldığında halen gebelik kesesi gözlemlenemediği takdirde düşük doğum riski mevcuttur. Ancak kesin bir kanıya varılması için takip eden ultrason beklenmelidir. Gebelik süresince beklenen gelişim gözlemlenemiyor ve henüz gebelik kesesi görülemiyor ise yetkili hekim düşük doğum kanısına varacaktır. Düşük doğumun gerçekleştiğinin kesinleşmesi için beklemek şart değildir. Bazı zamanlar gebelik kesesi 25 mm boyutlarına ulaştığı vakit yada embriyo gözlemlenemediğinde yetkili hekim düşük doğum kanısına varabilmektedir.
Altı haftada herhangi bir kese görülmemesi düşük yapma belirtisi olabilir. Emin olmak için takip eden ultrasonu beklemek gereklidir. Hamilelik devam eden gelişimini göstermiyorsa ve hala görülebilir bir kese yok ise, doktorunuz bir düşük yapma teşhisi koyacaktır. Ancak, emin olmak için beklemek zorunda değilsiniz. Bazen, gebelik kesesi belirli bir boyutta iken(25 mm veya daha fazla) veya embriyo olmadığında da doktorunuz bir düşük durumunu teşhis edebilir.
Tüp Bebek Tedavisinde Kese Ne Zaman Görülür?
Tüp bebek uygulamasında kesenin görülmesi ancak Beta hormonun belirli bir seviyeyi aşması ile mümkün olacaktır. Normal şartlar altında gebelik kesesi, Beta HCG hormonu değerinin IU/mL seviyesine ulaştığında transvajinal görüntüleme tekniği ile rahatlıkla görülebilmektedir. Ancak bu durum çoğul gebelik halinde farklılık gösterebilmektedir. Bunun sebebi ise çoğul gebelik esnasında kandaki Beta HCG hormonun normalden daha hızlı bir şekilde artmasıdır. Dolayısı ile bu hormon IU/mL seviyesine ulaşmasına rağmen henüz bir gebelik kesesi gözlemlemek mümkün olmayabilir. Böyle bir durumda kesenin gözlemlenebilmesi adına bir süre daha beklenmesi tavsiye edilecektir.
Tüp Bebek Tedavisinde Gebelik Kesesi Ne Zaman Görülür ve Nasıl Belli Olacaktır?
Embriyo transferinden sonra gebelik oluşumu için 12 gün beklenmelidir. Bu esnada gebelik ile alakalı olan hormonlarda yükselmeler meydana gelirken embriyo kesesi oluşumu da meydana gelir.
İçindekiler
Tüp Bebek Tedavisinde Ultrasonda Kese Ne Zaman Görülür?
Tüp bebek tedavisinde gebelik meydana gelmesi için embriyo transfer işlemlerinin yapılması gerekir. Embriyo transferinden sonra gebelik oluşumu için 12 gün beklenmelidir. Bu esnada gebelik ile alakalı olan hormonlarda yükselmeler meydana gelirken embriyo kesesi oluşumu da meydana gelir. Transferden sonra rahim kendini gebelik konusunda hazırlamaya başlar ve rahim zarında kalınlaşma meydana gelir.
Bundan sonraki süreç bekleme sürecidir. Çünkü transferden sonra embriyonun kat etmesi gereken bir yol bulunur. Bunun en doğru şekilde geçekleşmesinden sonra embriyo anne rahminde tutunur. Meydana gelen tutunmadan sonra tüp bebek yaptıranlar gebelik sürecine girer. Tüp bebek işlemlerinde transferden sonra lekelenmeler meydana gelebilir. Bu lekelenmeler embriyo tutunmasının bir belirtisi olarak da görülür. Tüp bebek tedavisi içinde bu durum embriyo kesesi ile alakalı tedavinin başarı durumunu da görülür. Gebeliğin tüp bebek ile sağlanması durumunda yapılacak olan testler için 12 gün beklenmelidir. Bu bekleme süresinde Hcg hormon seviyesinin yükselmesi görülür.
Embriyo kesesi belirlemek ve gebelik belirlemesi için kan testi yapılır. Yalnız kesenin oluşması ve ultrasonda gözükmesi için birkaç gün daha beklemek gerekir. Gebelik kesesi ultrasonda yaklaşık olarak 15 gün sonra görülmeye başlar. Ultrasonda embriyo kesesi oluşumu yaklaşık olarak 5 haftalık süreç sonra en net şekilde gözlemlenir.
Ultrasonda Bebek Kesesi Ne Zaman Belli Olur?
Gebelik çiftler açısından oldukça heyecanlı ve karışık bir dönemdir. Anne açısından, baba açısından, bebek açısından ve rahime yerleşmesi açısından oldukça farklı olayların var olduğu bir dönemidir. Bundan kaynaklı olarak da tüp bebek tedavisi de normal gebelik kadar karmaşıktır. Hamile kalan anne adayı bebek ile yaklaşık olarak 40 haftalık bir süreç yaşayacaktır. Hamile kalanlar bu süreç içinde bebekle buluşma evresini bitirmeyi heyecanla bekler.
Hamile kalan kişilerin yumurta gelişimin geç olması, insanlar arasında üstüne adet görme adı verilen durumun yaşanması tarzında etkenler son tarihi ile ultrason sonuçlarının uyumsuz şekilde olmasına sebep olabilir. Hamile kalan kişilerin bu süreç içinde yapılacak olan ultrason ölçümleri dikkatle ilk zamanlarda sık şekilde yapılmaktadır. İlk zamanlarda yapılan ultrason değerlendirmeleri hem anne açısından hem de bebek açısından oldukça önemli detayları sunacaktır. Ultrason ölçümleri yapılabilmesi için hamile kalan kişilerde kesenin olması gerekmektedir.
Bundan kaynaklı olarak da ilk gebelik muayenelerinin olması oldukça önemlidir. Yapılacak olan ilk muayene düşünülenin aksine gebeliğin öncesinde 2 ila 3 ay önce yapılmalıdır. Kadınlar bu anlamda jinekolojik muayeneden geçirilerek, ultrason değerlendirmesine alınmaktadır. Bu esnada kan ile idrar tetkikleri yapılmaktadır. Kullanması gerekli olan vitaminler belirlenmeli hamilelik sağlıklı şekilde hazırlanması sağlanmalıdır. Yani anne adayları hamileliğe daha önceden hazırlanması gerekir.
Bu anne adayının sağlıklı bir hamilelik geçirmesini sağlar. Bu sayede hamile kalanlar tüm süreci oldukça sağlıklı bir şekilde atlatacaktır. Sağlıklı geçirmek doğumunda başarılı şekilde olmasına olanak sağlayacaktır. Doğuma hazırlık açısından da gerekli olan detaylar arasında yer alır.
İlk 3 aya dikkat
Tüp bebek yöntemiyle hamile kalan anne adaylarının gebeliğin özellikle ilk 3 ayında daha dikkatli izlenmesi gerekiyor.
Tüp bebeğe başvuran anne adayının gebeliği, ilerleyen yaşla birlikte yaşanabilecek sorunları da gündeme getiriyor. Anneden veya bebekten kaynaklanabilen bu sorunlar ciddi boyutlara ulaşabildiği için takipler büyük bir titizlikle yapılması gerekiyor.
Yüksek riskli gebeliklerin görülme sıklığı; her 5 gebelikten biri yüksek riskli gebeliktir. Ancak tüp bebek merkezi gibi referans merkezlerinde bu oran her iki gebelikten birine dek yükselebiliyor.
Bir gebelik neden riskli olabilir?
Anne adayının kronik bir sağlık sorunu olması, önceki gebelikte riskli gebelik oluşturacak bir tıbbi sorun yaşamış olması, gebelik kaybı öyküsünün bulunması önemlidir.
Ayrıca;
* 35 yaş üzerinde kromozomal anomalili bebek ihtimali artar.
* 17 yaş altında bebekte gelişme geriliği olabilir.
* İkiz veya üçüz gebelikte erken doğum ve benzeri çoğul gebelik sorunları ile karşılaşma riski yükselir.
* Şeker, guatr, yüksek tansiyon, kalp rahatsızlıkları, kansızlık veya pıhtılaşma sorunları varsa risk artar.
Tüp bebek yöntemi ile sağlanan gebelikleri riskli gebelik olarak özellikle gebeliğin ilk 3 ayında evet. Ancak tüp bebek yöntemine bağlı olan ve olmayan riskler var. Genellikle daha ileri yaşlarda sağlanan bu gebeliklerde yaşa ve kişinin eşlik eden genel sağlık sorunlarına bağlı risk artışı daha sık karşımıza çıkıyor. Tüp bebek tedavi programına giren kadınlarda guatr, insülin direnci ve pıhtılaşma sorunları gibi sağlık problemlerinin görülme olasılığı artıyor. Ayrıca kromozom anomalilerine de daha sık rastlanıyor. Genel toplumda kromozom anormalliklerine yüzde oranında rastlanırken, tüp bebeğe başvuran çiftlerde bu oran yüzde olarak tespit ediliyor. Yani zaten artmış bir risk söz konusu. Bu nedenle gebelik öncesi genetik danışmanlık ve gebelik sırasında genetik bozukluk olasılığına karşı daha dikkatli olunması gerekiyor.
İlk 3 ay neden farklı?
Embriyo transferi işleminden 12 gün sonra gebelik testi yapılıyor. Bu bekleme sürecinde embriyoların tutunmasını sağlamak için bazı destek tedavileri kullanılıyor. Bu ilaçların bebeğin plasentası oluşana dek bir miktar devam edilmesi gerekiyor. Ancak destek ilaçlara rağmen bu yöntemle sağlanan gebeliklerde erken gebelik kayıpları riski genel toplumdan biraz fazla.
ÜST ÜSTE İKİ DÜŞÜK
Eğer anne tek düşük yapmış ise yüksek riskli gebelik kapsamına alınmaz. Ancak üst üste iki veya üç düşük yapmış bir kadına doktoru ileri sağlık taramalarını yapmalıdır.
Düşük tehdidi tablosu çok erken gebelikte ortaya çıkıyorsa rahim içindeki bebekte ağır bir anormallik olasılığı yüzde 65'lere kadar çıkar. Dolayısıyla gebeliğin düşükle sonuçlanması 'sağlıksız olanın doğal yolla elenmesi mekanizması' olabilir. Ancak eşlik eden sağlık sorunlarının tedavi edilmesi ile sağlıklı bebeğin düşükle kaybedilmesi önlenebilir.
Riskli gebelik kategorilerinin ilk sıralarında yer alan çoğul gebeliklerde bebek sayısı arttıkça gebelik süreci kısalmakta ve daha erken doğum olmaktadır. Kuvöz bakımı her zaman başarı öyküleri ile değil bebekte kalıcı sağlık sorunları ile sonuçlanabilmektedir.
Riskli gebeliğin belirtileri var mı? Anne adayı bunu anlayabilir mi?
Anne adaylarının saptayabileceği bazı risk faktörleri vardır.
Özellikle erken uyarı sistemlerine dikkat; Kanama, ağrı ve ateş! İlk 3 ayda bu 3 durum bebek için tehlikeli olabilir. Düşük riski ilk 8 haftada daha fazladır. Ancak vajinal kanama gebeliğin her döneminde acil bir sorundur. Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde de aynı belirtilere dikkat edilmesi gerekir. Ayrıca ellerde, ayaklarda ve yüzde şişme (ödem), haftadan sonra haftada gram veya ayda 2 kg. üstünde kilo alınması; kan basıncının 14/9 veya üstünde olması, gözlerde sinek uçuşması veya görme bulanıklığı gibi belirtiler veya bebeğin daha az oynaması riskli gebeliğe ait ipuçlarıdır. Ayrıca vajinal akıntıların artması, kasık ağrısı, su gelmesi, baş ağrıları, şiddetli bulantı, ağrılı ve sık idrar diğer önemli sağlık sorunlara işaret edebilir. Bu tür durumlarda gebelerin derhal doktoruna haber vermesi gerekir.
Erken dönemde gebelik kesesinin rahmin için olduğu, çoğul gebelik mi, çift yumurta ikizi mi gibi kritik soruların cevabını ultrason muayenesi veriyor. Yüksek riskli gebelik ise üç-dört haftada bir yapılacak ultrason ile bebeğin büyümesi izlenir ve olası yapı anormallikleri saptanmaya çalışılır.
Bunun dışında gebeliğin haftası arasında ikili test ve 'ense kalınlığı' ölçülerek down sendromlu bebek riski saptanır. haftalarda anne kanında yapılacak 'AFP ölçümü veya üçlü/dörtlü tarama testi'yle yine kromozomal anomali ve 'nöral tüp defekti' saptanabilir. Ultrason ile anormallik taşıyan bebeklerin büyük çoğunluğu saptanabilir.
Kromozom anomalileri açısından risk varsa bebeğin eşinden (plasenta) biopsi veya içinde yüzdüğü sıvıdan (amniosentez) örnek almak suretiyle kesin tanı konabilir. Gebelik şekeri, preeklampsi gibi sağlık sorunları için beslenme programları, gereğinde ilaç tedavisi ve anne adayının izlemi yapılmalıdır. Düşük riski ve erken doğum riski varlığında istirahat ve ilaç tedavileri ile oldukça başarılı sonuçlar alınabilmektedir.
İkili test nedir?
Down sendromu riskini gebeliğin erken döneminde belirler. Bebeğin ense kalınlığı ve baş-popo mesafesi ölçüldükten sonra anneden kan alınır. Görülebiliyorsa burun kemiği ölçülür ve bu bilgilerle birlikte annenin yaşı ve kilosu bilgisayar ortamına aktarılarak 'down sendromu risk belirlemesi' yapılır. Değer 1/'nin altına indiği zaman, "Acaba bebek down sendromlu mu?" sorusunu getirir ama mutlak değildir. Bu; anne sağlıklı, biri down sendromlu doğuracak anlamına gelir.
Üçlü test nedir?
'nci haftalar arasında, anne adayının kanında üç ayrı hormon incelenir. Beraberinde annenin yaşı, gebelik haftası ve kilosu bilgisayara aktarılarak 'down sendromu risk olasılığı' hesaplanır.
İkili veya üçlü testte sorun çıkması, bebekte mutlaka down sendromu olduğu anlamına gelmez.
Dörtlü test nedir?
Amniyosentez nedir?
Amniyosentezde; bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısından örnek alınarak kromozomlarına bakılır. Gebelikte hafta arası veya haftada yapılır. İkili ve üçlü test sonuçları down sendromu riski yönünden şüpheli çıkarsa yapılır. Amniyosentez uygulamalarında eskiden kanama, düşük ve enfeksiyon daha sık görülürdü. Bununla birlikte yine de amniyosentez nedeniyle sağlıklı bebek kaybedilebilir. Bu risk 1/ oranındadır.
Testlerin yanılma payıElbette var. Örneğin ultrason ile anormalllikleri saptama oranı ultrasonu yapan kişinin tecrübesi ve bilgi birikimiyle ve cihazın teknik olanakları ile yakından ilişkili. Ayrıca büyük sakatlıkların yakalanma olasılığı fazla iken ufak anormalliklerin (örneğin parmak anomalisi veya yarık dudak) atlanması ihtimali daha fazladır. Yanılma payı yüzde arasında değişir. İkili test ve ilk 3 ay ultrason taraması şu an için en yüksek tespit oranlarına sahip olmakla birlikte anomali riski hiçbir zaman sıfır düzeyine indirilememektedir. Gebeliğin değişen dönemlerinde taramalara devam edilmesi bu anlamda önem kazanıyor.
Anne adayının sağlık sorunlarına bağlı riskli gebeliklerde iyi klinik yönetim ile gebelik daha sağlıklı geçirilebilir. Ancak yaşamla bağdaşmayan veya yaşamı sırasında çok ağır sorunlara neden olabilecek anormallik taşıyan gebeliklerde tedavi söz konusu değildir. Gebelik sonlandırılmalıdır.
Daha önce riskli gebelik geçiren bir kadının bunu tekrar yaşama olasılığı yüksekir. Örneğin anne daha önce down sendromlu bir bebek doğurmuş ise yaşına bağımlı olmaksızın tekrar aynı sorunlu bebek doğurma olasılığı artar. Anne diyabet hastası ise her gebelik risklidir veya annede kan uyuşmazlığı varsa bu problemin bir sonraki gebelikte tekrarlama riski yüksektir. Annede tansiyon yüksekliği ve böbrek yetmezliği varsa yine bu her gebelik için risk oluşturur.
Tüp bebek gebelikleri, gebelik öncesi anne adayının tam bir sağlık taraması bu kişilerde yapılıyor. Aslında gebelik öncesi danışmanlık herkes için çok önemlidir. Aile hekiminizin de yapabileceği kan grubu, kan sayımı, guatr, şeker, bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklık ve tam idrar tahlilleri yol gösterici olacaktır.
Folik asit, suda çözünen bir B vitamini türüdür. Türk mutfağında aslında folik asitten zengin birçok besin var. Örneğin ıspanak, marul, limon, kavun, dana eti, portakal ve domates gibi besinlerde bolca folik asit bulunuyor. Ancak besinlerden alınan miktar yeterli olmayabileceğinden mutlaka aşırı olmayan dozlarda ek folik asit alınmasını öneriyoruz. Toplumumuz için B 12 ve demir eksikliği de dikkatli olunması gereken sorunlar
Op Dr monash.pw Keleş / Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı / İrenbe