Tuzlu Su Deneyi Okul Öncesi

• Her bir çocuğa içinde kuru üzüm, tuzlu fıstık, kayısı kurusu, patlamış mısır vb. yiyeceklerin karışık olarak bulunduğu tabaklar verilir. Çocuklardan yiyeceklerin tatlarına bakarak tatlıları bir tarafa tuzluları bir tarafa gruplamaları istenir.
• Çocuklara tuzun nereden elde edildiği sorularak sohbet edilir. Tuzun İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan Tuz Gölü’nden elde edildiği anlatılır. Büyük boy Türkiye haritasında Tuz Gölü’nün yeri gösterilir.
• Ülkemizde bu tür ürünlerin elde ediliyor olmasının çok önemli olduğu söylenerek doğal kaynaklarımızın değerini bilmenin önemi vurgulanır.
• “Tuz, gölden nasıl elde ediliyor acaba?” diye sorularak çocuklarda merak uyandırılır ve cevaplar alınır.
• “Haydi biz de kendi tuzumuzu üretelim” denir. Isıya dayanıklı bir kabın içine su doldurulur. Çocuklardan suya tuz koymaları ve karıştırmaları istenerek tuzun çözünmesi sağlanır.
• Kabın içindeki su, çocukların olmadığı güvenli bir yerde buharlaşıncaya kadar kaynar.
• Kaynayarak tüm suyun bitmesi sonucunda kap çocukların yanına getirilir. Suyun buharlaşarak havaya karıştığını ve geriye tuzun kaldığını gözlemlemeleri sağlanır.
• Tuz Gölü’nde de buharlaşan sudan geriye kalan tuzların fabrikalarda bizim kullanacağımız şekli alarak yemeklerimize lezzet kattığı anlatılır.
• Çocuklara “Şimdi birlikte bir tuzluk yapacağız ama bu tuzluk evlerimizde kullandığınız tuzluklara benzemiyor. Çünkü tuz koymak için değil, oyun oynamak için yapacağız.” denir.
• Çocuklara katlama çizgilerinin belirtildiği tuzluk kalıbı verilir. • Çocukların katlayarak tuzluklarını oluşturmalarına rehberlik edilir.
• Katlama çalışmasında sonra, parmak tuzluğun her bir iç bölmesine çeşitli konularda resimler yapabilecekleri söylenir. Örneğin; balık, kuş, vb. Dış kısımlara ise 1’den 4’e kadar rakamlar yazılır.
• Çocuklar yapılan tuzlukları parmaklarına geçirerek ikili gruplar oluştururlar. Çocuklardan biri arkadaşına art arda iki sayı söyler (Örneğin; 1, 4). Diğer çocuk parmak tuzluğunu dört kez açıp kapadıktan sonra 1 yazan kısımda ne bulunduğunu arkadaşına söyler. Oyun rol değiştirerek çocukların ilgisine göre devam eder.

Okyanustan, denizden veya tuzlu bir gölden yanlışlıkla ağzınıza veya gözünüze su gelirse, suyun tuzluluğunu kesinlikle fark edeceksiniz. Ama ya yüzmek? Okyanus, deniz veya tuzlu bir gölde yüzmek tatlı suda yüzmekten daha mı kolay? Yüzme yeteneğinizde bir fark varsa, bir su kütlesinden gelen suyun başka bir su kütlesinden gelen sudan daha yoğun olduğunu düşünüyor musunuz? Sizce en yoğunu hangisi? Bir gölden gelen tatlı su, okyanustan veya denizden gelen tuzlu su veya tuzlu bir gölden gelen tuzlu su? Öğrenmek için bu deneyi yapın!

Nasıl Yapılır?

Tatlı sulu test tüpüne bir damla mavi gıda boyası, deniz sulu test tüpüne bir damla sarı gıda boyası ve tuzlu göl suyu test tüpüne de bir damla kırmızı gıda boyası ekleyin. Her test tüpüne bir damla gıda boyası verildiğinden, gıda boyasının her bir su türüyle nasıl karıştığını yakından izleyin. Gıda boyasını karıştırırken gözlemlediklerinize dayanarak, hangi tür suyun &#;en ağır&#; olabileceği konusunda herhangi bir sonuç veya tahminde bulunabilir misiniz? Tahminlerinizi yaptıktan sonra, her bir test tüpünde renklerin dağılması ve aynı olması için her bir solüsyonu karıştırın.

Damlalığı tuzlu göl suyu test tüpünden suyla doldurun ve dereceli silindire ekleyin. Silindire su dolu iki veya üç damlalık eklemeniz gerekebilir. Tuz ve gıda boyasının çapraz bulaşmasını önlemek için damlalığı musluk suyuyla iyice durulayın veya yeni bir tane kullanın.

Damlalığı deniz sulu test tüpünden suyla doldurun. Bu sefer çok nazik ve dikkatli bir şekilde dereceli silindire ekleyin, böylece damlalıktan sıkılan suyun kuvveti iki suyu karıştırmaz. Dereceli silindire tuzlu göl suyu ile aynı miktarda deniz suyu ekleyin. Damlalığı musluk suyuyla aynı şekilde durulayın veya yeni bir tane kullanın.

Damlalığı tatlı sulu test tüpünden suyla doldurun. Yine, suyu karıştırmamak için dereceli silindirde bulunan suya çok nazikçe ekleyin ve deniz suyu ile aynı miktarda tatlı su ekleyin.

Ne Oldu?

Yoğunluk, kapladığı alan (hacim) miktarına kıyasla bir öğeye veya malzemeye ne kadar maddenin (kütle) sığabildiğinin ölçüsüdür. Daha yoğun olan bir malzeme (örneğin kurşun), her ikisi de aynı miktarda yer kaplamasına rağmen daha az yoğun olan bir malzemeden (örneğin mantar) daha ağır olacaktır. Ya da yoğunluğu başka bir şekilde düşünürsek, 10 kg mantar, 10 kg kurşundan çok daha fazla yer kaplar.

Bu deneyde, deniz suyuna ve tuzlu göl suyuna eklenen tuz, farklı su türleri hala aynı miktarda yer kaplamasına rağmen, bu çözeltilerin tatlı suda bulunandan daha fazla madde içermesine neden oldu. Bir çözeltideki tuz ne kadar fazlaysa, o kadar yoğun veya &#;ağır&#; olur ve bir çözeltideki tuz ne kadar azsa, o kadar az yoğun veya &#;hafif&#; olur. Bu, deniz suyunun, tuzlu göl suyunun üzerinde yüzmesini ve tatlı suyun deniz suyunun üzerinde yüzmesini sağlar.

Tuzlu göl suyunun en yoğun, tatlı suyun en az yoğun olduğunu ve deniz suyunun bu iki su türü arasında bir yerde yoğunluğa sahip olduğunu gerçekten kanıtlamak için, bu deneyi tekrar deneyin, ancak bu sefer tersini yapın. Çözeltilerin dereceli silindire konulması istenir. Daha önce yaptıkları gibi üst üste mi oturuyorlar yoksa karışıyorlar mı?