Üst Damakta Çıkan Köpek Dişi
ÇOCUKLARIN İLK ORTODONTİK MUAYENESİ
Çocuklarda süt dişlerinin düşüp daimilerinin çıkmaya başladığı dönemde ebeveynlerde bir merak başlar. “Acaba çocuğumun dişleri düzgün olacak mı?” sorusu özellikle dişleri eğri bir şekilde gelmeye başlayan çocukların anne ve babaların kafasını fazlaca kurcalar. Doğal olarak ebeveyn çocuğumun dişleri yamuk çıkıyor ne yapmalıyım diye panik olurlar. Bir çok durumda eğri çıkmaya başlayan dişler dilin ve dudağın etkisi ile düzelebilmektedir. Ön dört kesici süt dişi düşüp daimileri belirli bir noktaya kadar sürmeden önce yapılacak fazla bir şey yoktur. Bu ön dört kesici sürdükten sonra hala eğrilikler varsa, bir yer darlığından söz edilebilir. Bir ortodontiste danışılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken bir durum üst daimi dişlerin alt dişlerin daha önünden sürmesi gerektiğidir. Eğer üst diş, çocuk dişlerini kapattığında alt dişin içinde kalıyorsa, diğer kesici dişlerin sürmesi beklenmeden bir uzmana danışılabilir.
Bariz olarak çocukta mevcut olan bazı ortodontik sorunları ebeveynler farkedebilirken bazen uzman bir göze ihtiyaç olabilmektedir. Burada yapılması en matıklı hareket çocuğun bir uzmanı tarafından muayene olmasını sağlamaktır.
Ne zaman yapılırsa dah uygun olur?
Uluslararası kabul edilmiş standart 7 yaşına gelmiş bir çocuğun ortodontist tarafından muayene edilmesidir. Bu yaşa gelmiş çocuğun genelde daimi 1. azı dişleri çıkmış olmaktadır. Azı dişlerinin kapanışı bize ileride olabilecek sıkıntılar hakkında ipucu vermektedir. Bunun yanında keser dişlerde de değişimin olduğu yaştır. Alt ve üst çene keser pozisyonu ve ilişkisi de bu yaşta belirli bir olgunluğa ulaşmış olup ileriye dönük olarak değerli bilgiler ihtiva eder. Yedi yaşına gelmiş bir çocuğun muayene olması bu yaşta hemen tedaviye başlaması gerektiği anlamına gelmemektedir. Ciddi problem yaşaması muhtemel çocukların tespit edilip ileriye dönük olarak plan yapılması açısından önemlidir. Burada esas olan, sorunu en uygun zamanda yakalayıp en kısa zamanda en iyi şekilde çözmektir. Çalışmalar ve klinik tecrübe göstermektedir ki her sorun her yaşta aynı şekilde çözülememektedir.
Bir çocuk muayene edilirken 2 ana açıdan değerlenirilir:
İskeletel yani çene gelişimi ve çeneler arası ilişki açısından bir sorun var mı?
Bu tip sorunları zamanında yakalayıp uygun yaşta tedavi etmek çok önemlidir. Küçük yaşta alışkanlık olarak ya da bazı dişlerin uygun olmayan temesları neticesinde oluşan dişlerdeki kapanış bozuklukları çenelerin ilişkisine olumsuz etki edip ileride kalıcı olarak çeneler arası ilişkiyi bozabilmektedir. Özellikle ön çapraz kapanış ve yan çapraz kapanış mümkün olduğu kadar erken yaşlarda tedavi edilmelidir. İlerleyen yaşlarda zor olacak bir tedavi erken yaşta çok basit bir şekilde yürütülebilmektedir. Basit bir parmak emme alışkanlığı da ileride tedavisi çok güç durumlar yaratabilir. 7 yaşında parmak emen bir çocuk dişlerine ve çene yapısına ciddi zarar veriyor olabilir.
Dişsel yani diş kavsi boyutları ve diş boyutları uyumu açısından sorun var mı? Çapraşıklık ihtimali nedir?
Burada yeni süren keser dişlerin boyutları, düşmemişse süt dişlerindeki mevcut aralıklar, süt azıların boyutları ve diş kavsinin şekli değerlendirilerek olabilecek düzensizlikler hakkında ipuçları toplanarak ebeveyne bilgi verilir.
Süt dişlerinin durumu çoğu zaman ilerisi için bir gösterge olmamakla birlikte, ebeveynlerden sık duyduğumuz bir yakınma şudur: Doktor bey, küçükken inci gibi süt dişleri vardı, daimiler gelince nedense bozuk çıktılar. Bunun nedeni, daimi ve keser dişler arasındaki diş boyut farkıdır. Doğal olarak küçük boyda olan süt dişlerinin yerine çıkacak olan daimi dişler çok daha büyüktür. Süt dişlerinin arasında aralıklar yoksa, daimi dişlerde çapraşıklık olması ihtimali yüksektir.
Bunun yanında karışık dişlenme döneminde yani süt keserlerin değiştiği süt azıların henüz değişmediği dönemde geçeci olarak yeni süren alt daimi keser dişlerde çapraşıklık oluşabilir. Oldukça geniş olan süt azılar düşüp yerine daimi küçük azı dişleri çıktığı zaman önde görülen çapraşıklık kendiliğinden düzelir. mm ye kadar olan çapraşıklıklar bundan dolayı normal kabul edilir, tabi süt azı dişlerindeki çürüklerden dolayı boyutlarında bir değişme olmamışsa.
mm den fazla bir çapraşıklık mevcutsa, ve bu diş kavsindeki darlıktan kaynaklanıyorsa, bunu genişletmeye yönelik tedavi erken yaşta uygulanabilir. İdeal olan dönem, daha sadece alt üst 4 keser dişin değiştiği, daimi köpek dişlerinin çıkmadığı dönemdir.
Çeneler arası ilişkide sıkıntı yoksa ve sadece dişlerde yamukluk varsa bu sorun diş teli tedavisi ile tedavi edilir. Bunun için ideal dönem ikinci daimi azıların çıktığı 12 yaş civarıdır. Şu unutulmamalıdır ki, sadece diş eğrilikleri varsa her yaşta tedavi imkanı vardır. Çeneler arası ilişkide sıkıntı mevcutsa ortodonti ile sadece büyüme ve gelişim döneminde ideal sonuca ulaşılabilir. Erişkinlerde ortognatik cerrahi dediğimiz ortodonti ile birlikte cerrahi operasyonların gerektiği tedavi yöntemi gerekebilir.
Çocuğumun 5 yaşında dişi süt dişi sallanmaya başladı normal mi?
Evet normaldir. Her çocuğun dişlerinin değişim yaşı farklıdır.
Çocuğumun ön süt dişleri düştü ama daimileri sürmeye başlamadı ne yapmalıyım?
Bu yaş grubunda süt dişleri düştükten sonra bazen daimiler hemen sürmeye başlamayabilir. Normal şartlarda alt keserler 6 ay içinde sürmeye başlarlar. Üstte ise süre daha uzun olabilir. Bazı durumlarda 1 yılı bulabilir. Bu süreler geçmesine rağmen daimi dişler kendisini göstermemişse bir diş hekimine muayene ettirebilirsiniz.
Çocuğumun ön süt dişleri düştü ama daimileri tam yerinden sürmüyor ya da düzgün gelmiyor, ne yapmalıyım.
yaş grubu çocuğu olan ebeveynlerden bize gelen en sık sorudur. Doğal olarak anne baba endişe etmektedir. Daimi dişler bazen eğri bir şekilde ya da tam olması gereken yerden sürmeye başlamayabilirler. Eğer dişin sürmesi için yeterli yer varsa, diş uzadıkça dilin ve dudağın etkisi ile yerine yerleşecek, düzgün bir şekilde kaviste yerini alacaktır. Eğer yeterli yer yoksa, alt üst keser dişler sürdükten sonra hareketli apareyler ile damaklar genişletilebilir. Böyle bir ihtiyaç olup olmadığını anlamanın tek yolu hem klinik, hem radyografik muayenedir.
Bazı durumlarda, hiç bir şey yapılmaz, bütün süt dişlerinin değişmesi beklenir ve sabit ortodontik tedavi uygulanır.
GÖMÜLÜ KÖPEK DİŞLERİ
- Gömülü Köpek Dişi Nedir?- Köpek dişleri ağzın köşe dişleridir. Alt ve üst çenede ikişer köpek dişimiz bulunur. Bu dişler bazen ağız içine süremezler ve dişeti altında, çene kemiği içinde gömülü kalabilirler. Üst çenede gömülü kalan köpek dişleri sıklıkla damakta konumlanırlar ve çoğu zaman süt köpek dişi ağızda kalır.
- Köpek Dişleri Neden Önemlidir?
- Köpek dişleri estetik, dengeli, simetrik bir gülüşün sağlanmasına katkıda bulunurlar. En uzun ve sağlam kök yapısına sahip dişlerdir. Etrafındaki kemik yapı ile beraber dudağa destek sağlar.
- Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
- Gömülü dişin nerede konumlandığına, gömülü dişin kemik içindeki pozisyonuna, komşu dişlere, hasta yaşına, hastanın diş teli takmak isteyip istememesine, gömülü köpek dişinin sürmesi için yer olup olmamasına bağlı olarak tedavi seçenekleri değişebilir.
- Tedavi Uygulanmaması Soruna Yol Açar Mı?
- Bazı durumlarda gömülü diş soruna yol açmayabilir ve bu durumda diş olduğu yerde bırakılabilir. Gömülü dişin bulunduğu bölgeden zaman zaman radyograflar alınarak başka bir probleme yol açıp açmadığı kontrol edilir.
- Tedavi Uygulanmaması Ne Tür Sorunlar Yaratabilir?
- Gömülü dişe yakın diş köklerinde erimeler görülebilir. Gömülü diş etrafında kist gelişebilir. Böyle bir durumda diş çekilmelidir. Yaş ilerledikçe gömülü diş ağız içinde görülmeye başlayabilir. Bu durumda bir ortodontiste danışılmalıdır.
- Süt Köpek Dişlerine Ne Olur?
- Ağızda kalan süt dişi ömür boyu ağızda kalabileceği gibi kaybedilme riski de vardır. Yetişkin yaşlara gelindiğinde süt dişi kaybedilirse ortodonti, protez, köprü, implant gibi uygulamalarla bu boşluk kapatılabilir. Bu durumda bir ortodontiste danışılmalıdır.
- Gömülü Diş Diş Teli ile Nasıl Sürdürülür?
- Gömülü dişin sürebilmesi için üzerindeki dişeti ve kemik kaldırılarak, gömülü diş üzerine braket ya da benzeri apareyler yerleştirilir. Gömülü diş, diş teli ile ağız içinde uygun konumuna getirilir. Köpek dişinin ağızda yerleşmesi için yeterli yer yoksa diş çekimi gerekebilir.
- Gömülü Diş Ameliyatı Nasıl Yapılır?
- Gömülü dişlerinin üzerinin açılması genellikle lokal anestezi altında yapılmaktadır. Bu sayede herhangi bir ağrı hissetmezsiniz. Ameliyat sonrası ağız içinde dikişler olur ve yara yerini örten bir sargı olabilir. Gargara ve diş fırçalama ile bu bölgenin temizlenmesi gerekir. Hekimin önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Ne Kadar Süre Diş Teli Takmam Gerekir?
- Gömülü bir köpek dişinin sürmesi oldukça yavaş ilerleyen bir süreçtir. Bu tür vakalarda tedavi süresi ortalama ortodontik tedavi süresinden daha uzun sürmektedir.
- Dişin Ağız İçine Çekildiğini Hisseder Miyim?
- Kontrol seanslarında yapılan diş teli uyumlamalarından sonra gün ağrı hissetmek normaldir. Gerek duyulduğunda baş ağrısı için kullandığınız bir ağrı kesiciyi doktor tavsiyesi ile kullanabilirsiniz.
- Diş Teli Tedavisi İşe Yarayacak Mı?
- Genellikle evet. Ancak bazı durumlarda gömülü diş çene kemiği ile kaynaşmış olabilir. Böyle durumlarda diş hareket etmez ve dişin çekilerek başka bir tedavi yöntemine başvurulması gerekebilir.
- Hangi Durumlarda Gömülü Dişin Çekilmesi Gerekir?
- Hasta braket ve diş teli takmak istemiyorsa, diğer dişler aralarında boşluk olmadan düzgün şekilde sıralanmışsa, gömülü dişin çene kemiği içindeki pozisyonu kötüyse, gömülü diş başka sorunlara yol açıyorsa çekimi gerekebilir.
- Gömülü Dişler İçin Başka Tedavi Seçeneği Var Mıdır?
- Gömülü dişler transplantasyon dediğimiz yöntemle uygun boşluğa yerleştirilebilirler. Yöntemin uygulanabilmesi için dişin yerleştirileceği yeterli boşluk olmalıdır. Ancak bu yöntemin başarı şansı düşüktür.
Köpek dişi üst çenede gömülü ise, ama röntgendeki pozisyonu ümit veriyorsa, komşu dişler köpek dişinin hareketi sırasında riske girmeyecekse, hastanın yaşı ve genel sağlığı da uygunsa, cerrahi ve ortodonti el ele verip gömülü dişi, diş diziliminde olması gereken yere getirmelidir.
Bunun için önce dişin ve kemiğin üzerinde bir pencere açılır. Kanama kontrolünü takiben kemik içinde derinlerdeki mine dokusuna minik metal tutucu (braket) yapıştırılır. Yara tamir dokusunun bir süre sonra braketin üstünü örtmesi bekleneceğinden dışarıya uzanacak ince çelik teller bükülür.
Çenedeki tüm dişlere braketler uygulanmıştır ve uygun bükümlü titanyum bir tel bu braket oluklarından geçmektedir. Titanyum telden - gömülü dişten uzanan çelik uzantılara yaylar ve elastik iplikler bağlanır; gömülü dişin kemiğin içinde bir denizaltı gibi yuvaya uzun yolculuğu artık başlamıştır.
Belki kesi yerinde olmasa da, kuvvete maruz kalan dişlerde bir iki gün süreyle ağrı olabilir.
Bu yolculuk bir seneyi aşkın sürebilir, gömülü dişin üzerindeki braket kopup yeniden yapıştırılması gerekebilir, tel değişimlerinden sonra ağrı oluşabilir,
AMA DEĞER.
Çünkü hiçbir yapay diş, insanın kendi dokusu gibi olamaz.
Zamanında çekilmiş dişlerin yerine, çene kemiğine uygulanan titanyum implantlardaki teknoloji baş döndürücü süratle gelişse de,
en mükemmel implant, insanın kendi sağlıklı diş köküdür.
Diş eti seviyesinde kırık bir kök bile kanımca, çevre dokusu sağlıklı - kanal tedavisi kusursuz ve kök uzunluğu yeterli ise, yapay uygulamalardan çok daha değerlidir.
Bu yüzden yirmili yaşlarda çıkarken çok üzebilen yirmi yaş dişleri de, sağlıklı bir şekilde çıkmasına yardımcı olunabilirse, yaşlılık yıllarının bankadaki "ömür boyu vadeli" dişi, paha biçilmez doğal implantı olabilecektir.
Zaten hiçbir diş hekimi sağlığına kavuşturabileceği bir dişi kök olarak kalmış bile olsa çekmeyecektir.
Yirmi yaş dişleri çıkarlarken yer darlığından dolayı öndeki dişlere basınç uygulayabilip, düzgün ya da düzeltilmiş sıralarının bozulmasına neden olabilir.
Ama işi düzgün dizilimler sağlamak olan bir ortodontist olmama rağmen, yine de "sıhhi bir zorunluluk yoksa":
yirmi yaş dişleri yüzünden kabul edilebilir oranda hafif eğrilmiş diş sıralanışı, yirmi yaş dişlerinin çekimi ile engellenmiş düzgünlüğe tercihimdir.
dr. yalçın ergir - ortodontist
tel : 0 fax: 0
bülten sok., 21/1, kavaklıdere, ankara
[email protected] monash.pw