Uyap Veraset Ilamı Sorgulama

Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Nedir?

Mirasçılık belgesi, diğer adıyla veraset ilamı, ölenin (miras bırakanın) mirasçılarını, her bir mirasçının miras payıyla birlikte gösteren resmi belgeye denir.

Mirasa konu mal varlığının mirasçılar tarafından üzerinde tasarrufta bulunulabilmesi, miras bırakandan geçen hakların kullanılması; örneğin ölenin bankadaki parasının çekilmesi veya taşınmazının üzerinde tapuda işlem yapılması için, mirasçıların elinde mirasçılık belgelerinin olması ve bu belgeyi belgesini ibraz etmeleri gerekir.

Veraset ilamı konusu, Medeni Kanunun 598. maddesinde düzenlenmiştir.

Mirasçılık Belgesi Nasıl, Nereden Alınır, Alma/Çıkarma Süresi Nedir?

Yasal mirasçıların mirasçılık belgesi isteminde bulunabilmesi için, herhangi bir bekleme süresi bulunmamaktadır.

Atanmış mirasçıların veraset belgesi alması için ise, mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmemiş olması koşulu bulunmaktadır.

Atanmış mirasçıların bu şekilde mirasçılık belgesi almış olması, ölüme bağlı tasarrufun iptaline dair dava hakkını ortadan kaldırmaz.

Veraset ilamı, Sulh Hukuk Mahkemesinden veya noterliklerden mirasçının kendisi bizzat başvurusuyla veya kendisi başvurmaksızın avukatının başvurusu yoluyla alınabilmektedir.

Mirasçılık belgesi istemi, çekişmesiz yargı işlerinden olduğu için, alınması için Sulh Hukuk Mahkemesine başvuru dilekçesinde hasım gösterilmez. Yetkili Sulh Hukuk Mahkemesi, miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi veya mirasçının yerleşim yeri mahkemesidir.

Mirasçılık belgesi çıkarmak için, mirasçıların tümünün birlikte başvurması gerekmez, her bir mirasçı birbirinden bağımsız olarak başvurabilir ve belgeyi alabilir.

Veraset ilamını, mirasçılar haricinde, miras bırakanın alacaklıları da alabilirler. Miras bırakanın alacaklılarına bu hakkın tanınmasının amacı, alacaklarının temininin sağlayabilmek amacıyla, mirasçıların tespitini yapmaktır. Ancak, miras bırakanın alacaklısının mirasçılık belgesi isteyebilmesi için, bir icra takibinin mevcut olması ve icra müdürlüğünce yetki verilmiş olması gerekir.

Noterliklerden alınması durumunda, aynı günde; Sulh Hukuk Mahkemesinden alınması durumunda ise, birkaç günde alınabilmektedir.

Veraset İlamının Noterden Alınması

Mirasçılık belgesi, noterliklere mirasçının şahsen veya avukatı aracılığıyla başvurması üzerine, noterliklerce de düzenlenmekte ve noterden alınabilmektedir.

Eğer mirasçılardan en az birisi yabancı uyruklu ise (Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse), başvuran kişi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olsa bile, belge noter tarafından düzenlenemez. Böyle bir durumun varlığında, veraset ilamının mutlaka Sulh Hukuk Mahkemesine başvurarak alınması gerekir.

İlgili nüfus kayıtlarının yeterince açık olmadığı, bundan dolayı miras bırakan ile soy bağının veya yasal mirasçılığın sistemdeki nüfus kayıtları aracılığıyla tespit edilemediği durumlarda da, belge noter tarafından düzenlenemez. Böyle bir durumun varlığında, mutlaka Sulh Hukuk Mahkemesine başvurularak alınması gerekir.

Veraset İlamı Sorgulama

Veraset ilamı, e-devlet üzerinden de https://www.turkiye.gov.tr/adalet-veraset-ilami-sorgulama linki üzerinden sorgulanabilmektedir. Bu sorgulamanın yapılabilmesi için, e-devlete giriş yapılması ve ilgili ekranda miras bırakanın TC Kimlik Numarasının girilmesi gerekmektedir.

Mirasçılık Belgesinin İptali Davası

Hukuki açıdan aksi ispatlanmadığı sürece, veraset ilamında, mirasçılar ve pay oranları belirtilmektedir. Bu şekilde miras, belgede adı geçen mirasçılar arasında kanuna uygun bir şekilde paylaştırılabilir.

Veraset ilamının geçersizliği, her zaman ileri sürülebilir.

Mirasçılık belgesinde mirasçılar ve miras payları hakkında hata yapılmış, olması gereken hususlar gözetilmemiş (örneğin atanmış mirasçılar varsa bunlardan dolayı hata yapılmış, pay oranları hatalı gösterilmiş, nüfus kayıtlarındaki hatadan dolayı yasal mirasçılarda hata yapılmış, mirası reddeden mirasçıların varlığı sebebiyle hata yapılmış olabilir) olabilir. Bu tip hataların tespiti, düzeltilmesi, hatalı şekilde düzenlenmiş olan belgenin iptali, yeniden ve doğru şekilde belgenin düzenlenmesi amacıyla açılan davaya, Mirasçılık Belgesinin İptali Davası denir.

Mirasçılık belgesinin iptali davası, çekişmeli bir davadır, hasımsız olarak açılamaz. Düzenlenmiş olan belgenin geçersizliği öne sürüleceği için ve belgenin iptali halinde hukuksal durumlarının etkilenmesi söz konusu olabileceğinden, açılacak olan veraset ilamının iptali davasında, iptali istenilen belgede hak sahibi olarak gösterilen kişilerin tamamının davada taraf olarak gösterilmesi gereklidir. Bu kişilerden dava açılmadan önce ölen varsa, onların tüm mirasçılarının da davada taraf olarak gösterilmesi gereklidir.

Veraset ilamının iptali davasında görevli mahkeme, istinaf yoluna başvurulmak suretiyle Bölge Adliye Mahkemeleridir.

Veraset ilamı alma işleminin usulüne uygun ve doğru şekilde yapılması, hata olması durumunda mirasçılık belgesinin iptali davasının yürütülmesi hususları; hak kayıplarına uğranmaması için, titizlikle yürütülmesi ve mirasla ilgili mevzuata hakim olunmasını gerektiren konular olduğundan, miras alanında deneyimli bir avukatın hukuki yardımından yararlanılması önerilmektedir.

Alınan bilgiye göre, Adalet Bakanlığı, adalet hizmetlerine ulaşılmasını kolaylaştırmak ve dijital dönüşümün her alanda yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla çalışmalarını sürdürüyor.

Bu kapsamda vatandaşların Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden "mirasçılık belgesi verilmesi" ve "mirasçılık belgesinin iptali" kararları, Adalet Bakanlığı mühendislerince geliştirilen uygulama ile 16 Aralık 2016'dan bu yana e-Devlet üzerinden de görüntülenebiliyor.

Hizmet dahilinde UYAP "mirasçılık belgesi verilmesi" ve "mirasçılık belgesinin iptali" kararları, 2020'de 1 milyon 545 bin 224 kez sorgulandı. Böylece uygulamanın başladığı günden bu yana yapılan toplam sorgulama 6 milyon 320 bin 260 oldu.

Öte yandan Bakanlık, vatandaşların sulh hukuk mahkemelerince açılan vasiyetnamelerini görüntüleyebilmeleri için 22 Şubat 2018'de e-Devlet üzerinden "vasiyetname sorgulamayı" da hizmete sundu.

2020'de "Sulh Hukuk Mahkemelerince Açılan Vasiyetname Sorgulama" ekranı üzerinden 2 milyon 879 bin 396 sorgulama yapıldı. Böylece uygulamanın başladığı gün ile 31 Aralık 2020 arasındaki sorgulama sayısı 10 milyon 85 bin 457'ye ulaştı.

Kimler sorgulama yapabiliyor?

Mirasçı olarak UYAP'a kayıtlı vatandaşlar, e-Devlet uygulamasından "Veraset İlamı Sorgulama" hizmetine girerek mirasçısı olduğu dosyaları sorgulayabiliyor ve mirasçılık belgesini görüntüleyebiliyor.

Ayrıca mirasçı, murisin taraf olduğu hukuk, idari yargı ve icra dosyalarını da sorgulayıp bilgi alabiliyor. Bu uygulama için de yine kişinin murisin mirasçısı olarak UYAP sisteminde kayıtlı olması gerekiyor.

Mirasçılık belgesi verilmesi (veraset ilamı) davası, yasal mirasçıların mirasçı olup olmadıklarını ve miras pay ve oranlarını tespit edebilmeleri için açtıkları davadır. Türk Medeni Kanununun 598. hükmüne göre, bir kişi öldüğünde mirası geride kalan mirasçılara geçer. Mirası hak ve sıfatını kanıtlamak için Sulh Hukuk Mahkemesine ya da Notere başvurmak suretiyle mirasçıya, mirasçılık belgesi verilir. Uygulamada veraset belgesi olarak anılan bu belgenin aksi her türlü delille ispat edilebilir yani aksi ispat oluncaya kadar geçerli kabul edilir.

Mirasçılık belgesi yasal veya atanmış mirasçıların murisin terekesi üzerinde mirasçılık sıfatı ve miras paylarını gösteren bir belgedir. Bu belge mirasçıların mirasçılığına karine oluşturur. Mirasla alakalı herhangi bir işlem yapmak için mutlaka bu belgenin alınması gerekmektedir. Mirasçılık belgesi almak için notere ya da mahkemeye başvururken “hasım” göstermek zorunluluğu yoktur fakat alınmış bir mirasçılık belgesinin iptali veya değiştirilmesi istendiğine ilişkin davada husumetin bu belgeyi almış olana yöneltilmiş olması gerekmektedir.

Mirasçılık Belgesi Verilmesi (Veraset İlamı) Nedir?

Kişinin vefatı sonrasında tüm mirasçıları ve bu mirasçıların miras üzerindeki oranlarını gösteren belgeye mirasçılık belgesi (veraset ilamı) denir. Halk arasında veraset ilamı olarak bilinir. Mirasçılık belgesine ilişkin hükümler Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 598’de düzenlenmiştir.

Veraset ilamı olarak da bilinen mirasçılık belgesi; miras bırakanın vefatı sonrasında çıkartılan ve mirasçıların kim olduğu ve hangi oranda mirasçı olduğunu gösteren bir belgedir. Mirasçılık belgesinin çıkartılması, Sulh Hukuk Mahkemesinden talep edilebileceği gibi Noterden de istenebilir. Fakat nüfus kayıtlarına muğlaklık ve hatalı olması yahut soy bağının tespitinde netlik olmaması gibi durumlarda noter üzerinden veraset ilamı alınması mümkün değildir. Talep edilen bu belge resmi bir belge olmakla birlikte içeriğinde yer alan bilgilerin doğru olmadığından bahisle iptali talep edilebilir. İptal davasında görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir. Son olarak belirtilmelidir ki; veraset ilamının talep edilmesi herhangi bir süre şartına bağlanmamıştır. Yani ölümün gerçekleşmesinin ve bu durumun nüfus kayıtlarına geçirilmesinin ardından her zaman veraset ilamı talep edilebilecektir.

2022 yılında Noterlik Kanununda ve HMK’da yapılan yeniliklerden sonra noterlerin ve hatta e-devlet sisteminden bile veraset ilamının alınması mümkün hale gelmiştir. E devlet üzerinden Veraset İlamı Sorgulama https://www.turkiye.gov.tr/adalet-veraset-ilami-sorgulama linkinden yapılmaktadır.

Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Belgesinin Hukuki Niteliği ve İçeriği

Mirasçılık belgesi, TMK madde 7 anlamında resmi bir belgedir. Mirasçılık sıfatının varlığına karine oluşturur. Yani mirasçıların, gerçekten mirasçı olduklarına ilişkin bir ön kabul mahiyetindedir. Ancak belirtilmelidir ki mirasçılık belgesinde yer alan hususların aksi her zaman ispat edilebilir ve aksi ispat edilinceye kadar geçerlidir.

Mirasçılık belgesi yani veraset ilamı, kişinin mirasçı olup olmadığını gösteren bir belgedir. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereği mirasçılık belgesi verilmesi işlemi çekişmesiz yargı faaliyeti olarak kabul edilmiştir. Noterler ve sulh hukuk hâkimleri tarafından düzenlenen mirasçılık belgesi üzerinde tahrifat yapıldığının tespiti halinde fiil resmi belgede sahtecilik suçunu oluşturacaktır.

Mirasçılık belgesinde;

• Ölen kişinin bilinen tüm mirasçıları,
• Her bir mirasçının miras payı,
• “Aksi sabit oluncaya kadar” ibaresi yazılı olmak zorundadır.

Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Talep Edecek Kişiler

Miras bırakanın yasal mirasçısı olduklarını iddia ve ispat edenlere mirasçılık belgesi verilir. Türk Medeni Kanunu madde 598’ e göre; mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunan kimseye, suşh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Bu belge tıpkı mirasçılık belgesi gibi sahibine mirasta hak iddia etme, işlem yapma vs yetkisi verir. Mirasçılık belgesini;

• Kan bağı ile bağlı olan mirasçı,
• Murisin eşi,
• Muris tarafından atanmış mirasçı,
• Murisin evlatlığı,
• Mirasçının bulunmadığı durumlarda ise hazine,
• Mahkemece yetki verilen üçüncü kişilerin, talep etme hakkı vardır.

Muhtelif nedenler dolayısıyla hukuki yararlarının bulunduğunu ileri sürerek;

• Mirası reddeden,
• Mirastan ıskat olan,
• Mirastan feragat eden kişiler de mirasçılık belgesi verilmesi isteminde bulunabilirler.

Her ne kadar mirası ret etmekle, terekenden yararlanma hakkını yitirmiş ise de, miras bırakılan kan ve sıhriyet ilişkileri devam etmektedir. Çünkü veraset belgesi her zaman terekeye sahip çıkmak amacıyla alınmaz. Mirastan ıskat olunan veya mahrum bulunan yahut mirastan feragat etmiş olan veyahut mirası reddeden kimselerin veraset isteme hakları yoktur. Çünkü bunların mirasçılık hak ve sıfatları yoktur. Buna karşılık kısmi ıskat ve kısmi feragat veya kısmi ret halinde söz konusu kişi mirasçılık sıfatını tamamen yitirmemiş olduğundan veraset belgesi isteyebilir.

Mirasçılık Belgesi Verilmesi (Veraset İlamı) Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Mirasçılık belgesini verilmesine dair davalarda, hem Türk Medeni Kanunu 598. Madde hem de Hukuk Muhakemeleri Kanunu 383. Madde uyarınca Sulh Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Kadastro Kanunu madde 25 uyarınca da Kadastro Mahkemelerinin mirasçılık belgesi verebileceği öngörülmüştür. Anılan belge kadastro ile ilgili mirasçılığa ait oluşan çekişmeyi çözmek amacıyla istem halinde mirasçılık belgesi verilmesi zorunludur.

Mirasçılık belgesinin verilmesi davası, ölen kimsenin son yerleşim yeri mahkemesi kesin yetkili olmakla beraber ayrıca mirasçıların her birinin oturduğu yer mahkemesi de yetkilidir denmiştir. Çekişmesiz yargı işlerinden sayıldığından, çekişmesiz yargı işleri için talepte bulunan kişinin veya ilgililerden birinin oturduğu yer mahkemesi yetkilidir.

Noterler de mirasçılık belgesi vermeye yetkili kılınmışlardır. Fakat mirasçılık belgesinin verilmesinin yargılamayı gerektirmesi, nüfus kayıtlarının belge verilmesi konusunda yeterli olmaması, mirasçılık belgesinin yabancı kişiler tarafından talep edilmesi durumlarında noterler mirasçılık belgesi veremezler.

Mirasçılık Belgesi Verilmesi (Veraset İlamı) Davasında Yargılama Usulü

Mirasçılık belgesi verilmesi davası genelde hasımsız açılır. Hasımla açılması da mümkündür. Çekişmesiz yargı işlerinden sayıldığı için ise Sulh Hukuk Mahkemelerinde basit yargılama usulü ile görülür. Resen araştırma ilkesi geçerlidir. Bunun yanında, mirasçılık belgesinin iptali ve yenisinin verilmesine ilişkin dava ise, çekişmeli yargı türü kapsamındadır. Davaya, koşulların bulunması halimde asli veya feri müdahale şeklinde katılmak da mümkündür.

MirasçılıkBelgesindeDikkatEdilecekler

Mirasçı ehliyetine sahip olmak için hak ehliyetine sahip olmak ve sağ olmak şarttır. Mirasa ehil olmayanlar dışındaki herkes mirasçı olabileceği gibi, vasiyet alacaklısı da olabilir. Mirasçılık belgesi terekede mirasçılık sıfatı bulunan ve hak iddiasında olan kişilere verileceği için her şeyden önce mirasçı olabilmek için murisin ölüm anında mirasa ehil olarak sağ olmak şarttır. Mirasın açıldığı anda sağ olan mirasçı sonradan ölürse, onun miras hakkı kendi mirasçılarına kalır.

Çekişmesiz yargıya tabi olan mirasçılık belgesi verilmesi davalarında resen araştırma ilkesi hâkim olduğundan mirasçılar tarafından açılan bu tür davalarda davacı taraf, sadece miras bırakanın var olduğunu, öldüğünü, kendisinin soy bağı olduğunu, evlilik veya evlat edinme nedeniyle miras bırakanın mirasçı olduğunu kanıtlamak zorundadır.

Mirasçılık belgesinde tüm mirasçıların paylarının açıkça gösterilmesi zorunludur. Açıkta pay bırakılmaz. Miras payların hesabında paydanın bütün paylara bölünecek şekilde hesaplanması gerekir. Uygulamada mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin davalarda yerel mahkemelerin aşağıda değinilen hususlara önem verilmektedir;

• Nüfus kaydı: Miras bırakanın ölüm şerhini havi nüfus kaydına itibar edilerek veraset belgesi verilmesi kuraldır. Nüfus kaydına aykırı biçimde mirasçılık belgesi verilemez.
• Ölüm tarihinin önemi: Mirasçılık ve mirasın geçişi, miras bırakanın ölümü tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir. Bu sebeple ölüm tarihine dikkat edilmelidir.
• Yabancı kişinin mirasçılığı: Mirasçı olan yabancı uyruklu kişi yönüyle mirasa konu malın türüne göre düzenleme söz konusudur. Türkiye’ deki taşınmaz mallar için Türk hukuku uygulanmaktadır. Diğer para ve taşınır mal yönüyle yabancı mirasçıya engel getirilmemiştir. Taşınmazların tabancı uyruklu bir mirasçı tarafından kazanılabilmesi için, ölüm tarihinde murisin ülkesi ile Türkiye arasında karşılıklılık şartının var olması aranır. Yabancı uyruklu birinin ölümü üzerine Türk mahkemesinden mirasçılık belgesi verilmesi talep edilebilir. Noterlerden istenmez. Mirasçılık belgesi verilirken muris yabancının milli hukukunu mahkeme dikkate alır.
• Evliliğin iptal davasının varlığı: Evlilik akdinin kurulduğu anda iyi niyetli olmayan davalı kişi, mirasçı olamaz. TMK 159 uyarınca evlenmenin butlanını dava etme hakkı mirasçılara geçmez. Ancak, mirasçılar açılmış olan davayı sürdürebilirler. Dava sonucunda evlenme sırasında iyi niyetli olmadığı anlaşılan sağ kalan el, yasal mirasçı olamayacağı gibi, daha önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendisine sağlanan hakları da kaybeder.
• Boşanma kararı kesinleşmeden eş ölmesinin sağ kalan eşin mirasçılığına etkisi: Kural olarak boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren boşanan eşler birbirinin mirasçısı olamazlar. İstisna olarak TMK madde 181/2 hükmü uyarınca ölüm halinde mirasçıların davayı devam ettirmeleri ve davalı eşin kusurlu bulunması halinde, sağ kalan elin mirasçılık sıfatı kalmayacaktır.
• Yurttaşlıktan çıkarma: 403 sayılı TVK hükümlerine göre Türk vatandaşlığından çıkarılan kişiler yabancı statüsüne girmiş sayılırlar. Vatandaşlıktan çıkarılan kişinin miras payı diğer mirasçılara kalır. Doğrudan devlete kalmaz.
• Ana rahmine düşen cenin: TMK madde 582’ ye göre, cenin sağ doğmak şartıyla mirasçı olur. Ölü doğan çocuk mirasçı olamaz.
• İleride doğacak çocuk: Mirasın açıldığı anda henüz var olmayan bir kimseye art mirasçı veya vasiyet alacaklısı olarak, tereke veya tereke malı bırakılabilir.
• Gaiplik: TMK’ nın 584-588 hükümleri açıktır.
• Hazine: TMK madde 501 hükmü uyarınca mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirası devlete geçer denmektedir. Bu hükmün iki istisnası vardır. Biri 5737 sayılı Vakıflar Kanununun 17. maddesi hükmüne göre öngörülen koşulların varlığı halinde vakıflar; ikincisi 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kanunu madde 28 hükmüne göre kuruma bağlı kuruluşlarda bakım ve gözetim altında tutulan kişinin mirasçısı yoksa ölümü halinde mirası sosyal kuruma geçer.

Mirasçılık Belgesinin Sağladığı Yararlar

Mirasçılık belgesini alan kişi mirasçı olma sıfat ve ehliyetini resmen kazanmış olması nedeniyle bu belgeden aşağıdaki gibi yararlar sağlar;

• Mirasçılık belgesi, miras bırakandan mirasçılara intikal eden tereke ile ilgili işlerin yürütülmesi için gerekli olan ve ilgili mercie sunulan belgedir.
• Mirasçılık belgesi miras bırakanla mirasçılar arasındaki soy ilişkisini gösterir.
• Terekenin mirasçılara intikalini sağlayıcı bir fonksiyona sahiptir.
• Tereke borçlularından tereke alacağını istemek, tapuda taşınmazın kendi payına özgü tescil işlemlerini yaptırmak, intikal eden taşınmazlara ait vergi ve beyannameleri ödemek ya da kuruma vermek,
• Tereke ile ilgili tüm miras davalarında taraf ehliyetine sahip olmak,
• İntikal eden banka mevduatındaki paraları çekebilmek gibi işlemlerin yapılmasını sağlar.