Uyurken Çocuğun Ağzından Salya Akması

Salya, aşırı tükürük salgısı (hipersalivasyon) olmasıdır. Salya akması yaşamın ilk altı ila on sekiz ayında oral motor fonksiyon gelişene kadar normaldir. Özellikle bebeklerin 3. aydan itibaren dişleri çıkma döneminde aşırı tükürük salgısı normaldir. Dört yaşından büyük çocuklarda sürekli salya akması ise anormal kabul edilir.

Çocuklarda Salya Akmasının Nedenleri

Hipersalivasyon, aşırı üretime veya tükürük temizlenmesindeki azalmaya bağlı olabilir. Serebral palsi, nörodejeneratif bozukluklar, B3 vitamini eksikliği, gastroparezi, pankreatit, oral enfeksiyonlar, kuduz, birçok ilaç ve çeşitli toksinler dahil olmak üzere salya artışının birçok nedeni vardır. Parazit varlığında, özellikle kılkurdu, geceleri ağızdan salya akışı olabilir. Genetik, nörolojik veya anatomik bozukluklara bağlı çocukta ağzını kapatmasına engel bir durum var ise tükürük artışı olmadan da yetersiz dudak kapanması sonucu salya akması söz konusu olabilir. Azalmış yutma sıklığı ve yutma güçlüğü (disfaji), kötü postür (başı dik tutamama) fizyolojik bir salya artışı yapabilir. Diş çürükleri, ağız hijyen bozuklukları, nesnelerin sürekli ağza alınması da diğer sebepledir.

Salya Multidisipliner Bir Yaklaşım ile Değerlendirilir:

1. Çocuğun bir açık ağız duruşu veya anormal dil ve dudak hareketleri var mı?
2. Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonu var mı?
3. İlaç kullanıyor mu? Yetersiz diş bakımı ve çürükler var mı?
4. Yeme ve içme problemi, çiğneme sorunları ve yutma güçlüğü var mı?
5. İletişim becerileri nasıl? Konuşma güçlüğü var mı?
6. Salyanın şiddeti ve sıklığı Thomas-Stonell ve Greenberg ölçeği kullanılarak ( derece) ölçülür.
7. Eşlik eden nörolojik, anatomik problemler değerlendirilir
8. Gerekirse tükürük bezi ultrasonografisi yapılır

Tedavi:

1. Klinik gözlem yapılır ve altta yatan nedenler belirlenir.
2. Ağız sağlığının iyileştirilmesi ve sürdürülmesi
3. Nişastadan zengin gıdalar fazla tüketiliyorsa kısıtlanır.
4. İlaç ve toksin maruziyeti varsa bunlara yönelik önlem alınır.
5. Yutma ile ilgili bir bozukluğa bağlı ise kas koordinasyonunu iyileştirmek için oral motor egzersizler yapılır.
   • Yüz ifadelerinin kullanımı, örneğin gülümseyerek, kaşlarını çatarak, yüzleri içeri çekerek ayna karşısında egzersiz yapma).
   • Dudak artikülasyonları – mmmm, bbbb, pppp, ahududu.
   • Müzik aletleri üfleme (Örneğin; armonika, parti düdüğü)
   • Dudaklar arasında spatula tutma
   • Pipetle sıvı emme
   • Üfleme (mum, tenis topu)
6. Çocukların tükürük ve ağız hareketlerinden daha fazla haberdar olmalarına yardımcı olunur.
7. Ağza nesne alma davranışlarını (elini ağzına alma en sık davranış) ortadan kaldırılır. Eller için bir aktivite sağlamak çok olumlu bir duyusal his verir.
   • Yap-boz yapma,
   • Oyuncak (titreşen bir oyuncak/yastık) verme,
   • Parmak boyama
   • Şarkı söyleme ve el çırpma,
8. Çocuklar daha fazla yutmaya ve yüzlerini silmeye teşvik edilir.
   • Küçük bir ayna kullanarak yüzün veya çenenin ıslak olduğunu çocuklara göstermek.
   • Renkli noktalar gibi görsel ipuçları kullanmak
   • Dokunma ipuçlarını kullanma; bazen çocukların üst dudağına parmak basmak
   • Övgü veya ödüller vermek
9. Yemek yeme becerilerini geliştirilir.
10. Tıbbi ve cerrahi tedavi (Nadiren gerekir)

Sonuç olarak salya akması çocukluk döneminde 4 yaşa kadar normal kabul edilse de eşlik eden nörolojik, anatomik ve konuşma problemleri varlığında ayrıntılı değerlendirilmelidir. Altta yatan nedenlere yönelik tedaviler ve egzersizler ile farklılık yaratılabilir.

Gastroenteroloji Bölümünden Prof. Dr. Vedat Göral, özellikle gece uyurken ağızdan salya akmasının birçok hastalığın habercisi olabileceğini belirterek önemli açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Göral, “Bazı kişilerde gece uykusunda ağızdan su gelmesi kişinin yanlış uyku pozisyonu, reflü hastalığı, bazı diş problemleri, kafa travmaları sonrası, diş çıkarma dönemi, bazı ilaçlara ait yan etkiler, sinir sistemi bozuklukları, ağız anatomisinde problem ve bağırsak parazitleri gibi etkilerden dolayı meydana gelebilir. Uyku pozisyonu da genellikle ağız içinde salyanın birikmesine neden olur. Yan veya yüzüstü uyuyan insanlarda uyurken salya akması daha olasıdır. Özellikle ağzınızdan nefes alma eğilimindeyseniz veya sinüs yollarınızda tıkanıklık varsa biriken salya nefes almak için ağız açıldığında dışarı çıkmaya başlayabilir” diye konuştu.

YEMEK BORUSU KANSERİ DE NEDEN OLABİLİR

Alerji, yemek borusu kanseri ve Parkinson hastalığının da salya akmasına neden olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Göral, şöyle devam etti:

“Multipl skleroz (MS), Parkinson hastalığı, Müsküler distrofi gibi nörolojik hastalıklar ve yemek borusu kanserleri ağızdan salya akmasına neden olabilir. Antipskotik ilaçlar ve Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlar da salya akmasına neden olabilir. Alerjik durumlarda da, uyku apnesinde de ağızdan salya akması gelişebilir.”

TÜKÜRÜK BEZİNE BOTOKS UYGULANABİLİR

Prof. Dr. Göral, tedavi için yapılabilecekleri ise şu şekilde sıraladı:

“Öncelikle uyku pozisyonu değiştirilmelidir. Sırtüstü pozisyon tercih edilirse böylece tükürük ağıza ve yastığa akmaz. Ağzınızda sağlıklı bir tükürük dengesi sağlamak önemlidir. Amerikan Diş Hekimleri Birliği'ne göre tükürük vücudumuzu enfeksiyondan korumada hayati bir rol oynar. Aşırı tükürük salgısı olan vakalarda, tükürük bezlerine botoks uygulaması da yapılabilir. Ağıza konan bazı cihazlar gece daha rahat uyumamızı sağlar, salya ve horlamaları azaltır. Uyku apnesi olanlar CPAP kullanmalıdır. Parazit saptanırsa, parazit ilaçları kullanılabilir. Ağızdan tükürük akmasının nedenlerinden biri kişinin ağzından nefes almasına ve dolayısıyla tükürük akmasına sebep olan tıkanık burundur. Burun ve sinüs kanallarının Kulak Burun Boğaz bölümünde temizlenmesiyle kişi daha rahat nefes alır, gece uykusunda ağzını açmayacağı için yastığını ıslatmaz. Stres ve sıkıntı varsa, psikolojik destek alınmalıdır. Ağızdan salya akması ilaçların yan etkisine bağlı ise o ilaçlar değiştirilmelidir.”