Varsagı

varsagı

VARSAĞI NAZIM ŞEKLİ VE VARSAĞI ÖRNEĞİ

Page 1 of 2

VARSAĞI NAZIM ŞEKLİ VE VARSAĞI ÖRNEĞİ

Halk edebiyatında çok yaygın olmayan bir nazım şeklidir.
İlk olarak Toroslar'da yaşayan Varsak boyundan ozanlar tarafından kullanılmıştır.
Kendine özgü bir ezgisi vardır.
Semaiye benzer.
8'li hece ölçüsüyle söylenir.
11'li hece ölçüsüyle söylenen varsağılar da vardır.
Dörtlük sayısı 3-5 arasında değişir.
Talihten şikâyet ve meydan okuma edasıyla yiğitçe söyleyişlerdir.
"Behey, bre, hey, hey gidi” gibi ünlemler vardır.
Bu ünlemler bulunmayan varsağılar, ezgilerinden anlaşılır.

VARSAĞI ÖRNEKLERİ

Bre ağalar bre beyler

Ölmeden bir dem sürelim

Gözümüze kara toprak

Girmeden bir dem sürelim

Aman hey Allah'ım aman

Ne aman bilir ne zaman

Üstümüze çayır çemen

Bitmeden bir dem sürelim

Buna ne felek derler felek

Ne aman bilir ne dilek

Ahir ömrümüzü helâk

Etmeden bir dem sürelim

Karacaoğlan der cânân

Güzelim sözüme inanlık

Bu ayrılık bize hemân

Etmeden bir dem sürelim

Karacaoğlan

Behey ela gözlü dilber!

Vaktin geçer demedim mi?

Harami olmuş gözlerin.

Beller keser demedim mi?

Bak şu kaşa, bak şu göze.

Ciğer kebap oldu köze.

Yakasız gömlekler bize,

Felekler biçer demedim mi?

Deryalarda yüzer gemi.

Şeker dudağının yemi

Süregör devranı demi.

Devran geçer demedim mi?

Karac’oğlan der mert ile

Sözüm yoktur namert ile

Zalim felek bu dert ile

Bizi eğer demedim mi?

Karacaoğlan

Destur bre gökkuşağı
Hangi devin kılıcısın
Sabah sabah kanın damlar
Besbelli can alıcısın

Akıl almaz bir kelepçe
Anlaşılmaz hangi suça
Kilitlenmiş gündüz gece
Başımızda kalıcısın

Öfkeyi sorduk sarından
Korkuyu bildik morundan
Azrail adında birinden
Giyilmiş ölmek tacısın

Karanlık çiçek açtı mı
İlmik boynuna geçti mi
Can kuşu tenden uçtu mu
Bir özgürlük ağacısın

Attila İlhan

4.
Yürü bre Bulgar-dağı
Hemen dağlar sende m(i) olur
Yaylalı sümbüllü yurtlar
Büyük evler sende m(i) olur

Yükseğinde döner kuşlar
Engininde kervan işler
Kürk giydirir at bağışlar
Yiğit beyler sende m(i) olur

Yaylası ufak tepeler
Yağar yağmur kar sepeler
Kulakta altın küpeler
Hemen dilber sende m(i) olur

Kârac(a)oğlan düz ovalar
Şahinin keklik kovalar
İnil inil taş yuvarlar
Büyük seller sende m(i) olur

Karacaoğlan

KARACAOĞLAN

VARSAĞI
Yürü bire yalan dünya
Sana konan göçer bir gün
İnsan bir ekine misal
Seni eken biçer bir gün

Ağalar içmesi hoştur
O da züğürtlere güçtür
Can kafeste duran kuştur
Elbet uçar gider bir gün

Aşıklar der ki n'olacak
Bu dünya mamur olacak
Haleb'i Osmanlı alacak
Dağı taşa katar bir gün

Yerimi serin bucağa
Suyumu koyun ocağa
Kafamı alin kucağa
Garip anam ağlar bir gün

Yer yüzünde yeşil yaprak
Yer altında kefen yırtmak
Yastığımız kara toprak
O da bizi atar bir gün

Bindirirler cansız ata
İndirirler tuta tuta
Var dünyadan yol ahrete
Yelgin gider salın bir gün

Karac'oğlan der naşıma
Çok işler gelir başıma
Mezarımın baş taşıma
Baykuş konar öter bir gün

Ana Başlıklar;

Varsağı Nedir?

Koşma nazım şeklinin özel bir ezgiyle söylenen haline varsağı denir. Bu şiir şekli Anadolu’nun güneyinde yaşayan Varsak Türkleri tarafından söylendiği için bu adla anılmaktadır.

Varsağı sözcüğü de “Varsaklara ait, Varsak tarzı” anlamlarına gelmektedir. Göçer hâlde yaşayan Varsakların yaşam tarzına da uygun bir şekilde bu türün ezgilerinde dirençli bir söyleyiş tarzı hâkimdir. Bu bakımdan bir şiirin varsağı olup olmadığına ancak ezgisinden hareketle karar verilebilir.

Varsağının Özellikleri

Varsağının özelliklerini maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:

Varsağı, Güney Anadolu bölgesinde yaşayan Varsak Türklerinin özel bir ezgiyle söyledikleri türkülerden gelişmiş bir biçimdir.
Şekil bakımından semaiye benzer. Uyak düzeni semai ile aynıdır.
Dörtlük sayısı 3 ile 5 arasında değişir. Kimi zaman daha fazla da olabilir.
Hece ölçüsünün 8’li kalıbıyla yazılır.
Varsağılar yiğitçe, mertçe bir üslupla söylenir. Bu da varsağı içinde “behey, bre, hey, hey gidi” gibi ünlemlerle sağlanır.
Varsağılarda konu olarak çoğunlukla talihten ve hayattan şikayetler işlenir.
Kafiye şeması xaxa, bbba, ccca şeklindedir.
Kendine özgü bir ezgisi, bestesi vardır.
Şiirin son dörtlüğünde genellikle şair mahlasına yer verir.
En önemli temsilcileri Karacaoğlan ve Dadaloğlu’dur.

Varsağının Örnekleri

Be Çağlayıp Akan Irmak - Karacaoğlan

Be çağlayıp akan ırmak,
Vaktlı vaktsız akmak olmaz.
Lekeliktir be gaziler,
İl üstüne düşmek olmaz.

Binelim Arab atlara,
Yaraşır koç yiğitlere.
Ağzı açık nâmerdlere
Yiğit sırrın açmak olmaz.

Arab at da Burak olur,
Koç yiğitte yürek olur,
Bun deminde gerek olur,
Yiğide hor bakmak olmaz.

Ararsan var kalpın ara,
İller sana ne der göre.
Tuz, ekmek yediğin yere
Hiyanetlik etmek olmaz.

Karac’Oğlan’ın dediği,
Nâmerde boyun eğdiği,
Koç yiğidin sevdiği
Gelirse de koçmak olmaz.

Bre Ağalar - Karacaoğlan

Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Girmeden bir dem sürelim

Aman ey Allahım aman
Ne aman bilir ne zaman
Üstümüze çayır çimen
Bitmeden bir dem sürelim

Buna felek derler felek
Ne aman bilir ne dilek
Ahır ömrümüzü helak
Etmeden bir dem sürelim

Karacaoğlan der ki canan
Güzelim sözüme inan
Bu ayrılık bize hemen
Ermeden bir dem sürelim

Evvel Allah - Karacaoğlan

Evvel Allah âhır Allah
Andan ulu gelmemişdür
Hak Muhammed’den sevgülü
Hakk’ın kulı gelmemişdür

Şah-ı Merdan idi adı
Cömerd sofrasın kim kodı
Ali’ye arslanum didi
Ayruk Ali gelmemişdür

Pir olmayan aşka gelmez
Koç olmayan kurban olmaz
Ecel gelse derman olmaz
Hak’ dan rıza gelmemişdür

Od düşdügl yire yakar
Degme dalda gül mi biter
Kudret dilin çok kuş öter
Bülbül üngi gelmemişdür

Karacaoğlan Hakk’a yalvar
Virdügine kanalı ol var
Şol alemde eksiksüz yâr
Kimse bulup gelmemişdür.

Bulgar Dağı - Karacaoğlan

Yörü, bre Bulgar Dağı,
Hemen dağlar sende m’olur?
Yaylalı, sünbüllü yurdlar,
Büyük evler sende m’olur?

Eteğinde kervan iﬂler,
Yükseğinde döner kuşlar.
Kürk geydirir, at bağışlar
Hemen beğler sende m’olur?

Yaylası ufak tepeler!
Yağar yağmur, kar sepeler.
Kulakta altun küpeler,
Hemen güzel sende m’olur?

Karac’Oğlan, düz ovalar.
Şahanın keklik kovalar.
İnil inil taş yuvarlar,
Koca seller sende m’olur?

Varsağı - Kerem Dede

Şol alemde seyyah olup gezerem
Şaz oluban girdügüm yola ne dersin
Üstinin esresin kor kalem ile
Ya şunı yazan ele ne dersin

Mü’minler içer cennetde şarabı
Allah’um sun’etdi virdi türabı
Kimi Farsi söyler kimi Arabi
Yetmiş iki dürlü dile ne dersin

Lam-elif oluban belüm bükilür
Hasım kavına dosta dolu çekilür
Bir çeşmedür taşdugünce dökilür
Akmaz iken akan göle ne dersin

Erenler kisbetin geydüm serilme
Hizmet idüp yüz sürüyem pirüme
Yemen’den bezirgan geldi şaruma
Gevheri dükenmez göle ne dersin

Yandun şol güzelin canı elinden
Bülbül olan dönmez bakça gülünden
Bir sümük idüm endüm ata belünden
Ananın rahmına göre ne dersin

Kerem Dede Kerem Dede’nin kulı
Ağu oldı bana bu dünya balı
Bin bir yaprağı var on iki dalı
Bir dalda biten güle ya ne dersin

Ulu Ulu Kervan Geçmiş - Aşık

Ulu ulu kervan geçmiş
Yollar gibi inilerim
Karlı karlı dağlar aşan
Seller gibi inilerim

Yucasından er haykırmaz
Sığın geyiği böğürmez
Kuş uçmaz kulun yürümez
Dağlar gibi inilerim

Canım karılığa düşmüş
Kaynadı ciğerim taşmış
Hocasından ayrı düşmüş
Kullar gibi inilerim

Hayalin benden dolundu
Ah ile bağrım delindi
İçinden beyi alındı
İller gibi inilerim

Yapıdan düşmüş bozulmuş
Top tüfek vurmuş ezilmiş
Kilse’lerde haç yazılmış
Taşlar gibi inilerim

Miskin Aşık bilmez nider
Evliya gayretin güder
Subha değin tesbih eder
Diller gibi inilerim

Yemen Elleri - Pir Sultan Abdal

Yemen ellerinden beri gelirken
Turnalar Ali’mi görmediniz mi
Hava üzerinde sema’ iderken
Turnalar Ali’mi görmediniz mi

Şah’ım Hayber kalasını yıkarken
Nice Yezid halka olup bakarken
Muhammed Mustafa Mi’rac’a çıkarken
Turnalar Ali’mi görmediniz mi

Kim gördi deryada balık izini
Eğildi öpdi Kanber’in gözüni
Nerde dinler Ali’m hub âvâzını
Turnalar Ali’mi görmediniz mi

Havanın yüzünde sema’ tutarken
Ab-ı Kevser şarabından içerken
Muhammed gül-ü reyhanın seçerken
Turnalar Ali’mi görmediniz mi

Şeriat yolunu Muhammed açtı
Tarikat menzilini Ali seçti
Bu meydandan nice erenler geçti
Turnalar Ali’mi görmediniz mi

PiR SULTAN’ım eydür vur gidiyi
Dilim zikr-ider daima Hüda’yı
On iki İmamın nesli sultanı
Turnalar Ali’mi görmediniz mi

»Aşık Edebiyatı
»Halk Edebiyatı

2023 TYT Konuları
2023 AYT Konuları
Üniversite Taban Puanları

Varsağı Nedir? Varsağı Örnekleri Ve Özellikleri Nelerdir?

Haberin Devamı

Varsağı Nedir?

Varsağı adı Varsak Türklerinden gelir. Varsağı ilk olarak Güney Anadolu'da yaşayan Varsak Türkleri tarafından söylenen şiirlerdir. Varsağı kelime olarak Varsak tarzı ve Varsaklara ait olan anlamlarına gelir. Varsak Türklerinin konar göçer bir topluluk olması varsağı ezgilerinde dirençli ve güçlü bir söyleyiş tarzının oluşmasına neden olmuştur. Bir şiirin varsağının olup olmadığı o şiirin ezgisine bakılarak anlaşılabilir.

Varsağı Örnekleri ve Özellikleri Nelerdir?

Varsağı bir takım özelliklere sahiptir. Bu özellikler şu şekilde sıralanabilir

Güney Anadolu'daki Varsak Türklerinin özel bir ezgiyle söylediği türkülerden gelişmiştir.

Şekli ve uyak düzeni semaiye benzer.

Dörtlük sayısı genellikle 3 ve 5 arasında değişir. Bazı durumlarda dörtlük sayısı daha fazla olabilir.

Haberin Devamı

Hece ölçüsü 8'li kalıp halindedir.

Çoğunlukla hayattan şikayet etme ve talih konularını ele alır.

Mertçe ve yiğitçe söylenir. Bu nedenle varsağılarda bre, behey, hey ve hey gidi gibi ünlemlere sıklıkla yer verilir.

Kendine ait bir ezgiye ve besteye sahiptir.

Şiirin son dörtlüğü genellikle şairin mahlasını içerir.

Kafiye şeması bbba, axaxa, ccca şeklinde olur.

Karacaoğlan ve Dadaloğlu en önemli varsağı temsilcileri olarak sayılır.

Örnek: Karacaoğlan'dan "Bre Ağalar" varsağı örneği olarak gösterilebilir.

Bre ağalar bre beyler

Ölmeden bir dem sürelim

Gözümüze kara toprak

Girmeden bir dem sürelim

Buna felek derler felek

Ne aman bilir ne dilek

Ahır ömrümüzü helak

Etmeden bir dem sürelim