Vitamin Fazlalığında Ne Olur

Bilinçsiz ve gereksiz tüketilen A vitamini karaciğeri, C vitamini ise böbrekleri hasta edebilir. Bu nedenle vitamin desteklerinin mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerektiğine dikkat çeken Memorial Ataşehir Hastanesi Dahiliye Bölümü’nden Prof. Dr. Birsel Kavaklı, vitaminlerin birçok fizyolojik olayda anahtar rol üstlenen moleküller olduğunu söyledi. Vitaminler insan vücudu tarafından sentezlenemedikleri için besinlerden sağlanması gerektiğini değinen Kavaklı, “Sağlıklı bireylerde gıdalara ek olarak vitamin almaya gerek yoktur. Ancak vitamin ihtiyacını artıracak durumlar veya eksikliğinin saptandığı olgularda vitamin verilmesi gerekir. Kişinin kendince ya da eş dost tavsiyesi ile vitamin alması kesinlikle yanlıştır. Vitamin desteği mutlaka doktor önerisiyle alınmalıdır. Bilinçsizce tüketilen A vitamini karaciğer bozukluğuna, fazla C vitamini böbrek taşı ve mide rahatsızlıklarına, D vitamini zehirlenmeye sebep olabilir” uyarısında bulundu.

C VİTAMİNE SIĞINIYORSANIZ DİKKAT EDİN
Alınan C vitamininin fazlası böbrekler yoluyla dışarı atılıyor. Yüksek dozda uzun süre vitamin C alımında oksalat taşları oluşabiliyor. Ayrıca C vitamininin mide asidini artırdığı ve midenin saldırgan faktörlerinden biri olduğu da biliniyor. Kansızlığı olan hastalarda demirle birlikte C vitamini alınmasını tavsiye eden Prof. Kavaklı, “Ancak demir birikimi olan bazı durumlarda önerilmez. Uzun yıllardan beri C vitamininin soğuk algınlığından koruyucu etkisi üzerinde durulmaktadır. C vitamininin soğuk algınlığı geçiren kişilerde hastalık süresini kısalttığı ve semptomların ciddiyetini azalttığı bildirilmektedir. Günlük alınması gerekli C vitamini miktarı yetişkinler için günde mg’ dır” dedi.

VİTAMİNİN FAZLASI ZARAR
A, D, E, K ve C vitaminlerine ait zarar ve yan etkilerin iyi bilindiğini belirten Prof. Kavaklı, vitaminlerin yanlış kullanımında doğabilecek sonuçları şöyle anlattı:
“A vitamini vücutta birikip karaciğer toksisitesine yol açar. A vitamini toksisitesi, onu bağlayan proteinlerin yok olması ve bu yüzden A vitamininin hücrelere hücum etmesiyle belirir. Bu, genellikle vitaminlerin beslenme ile alınması durumunda ortaya çıkmaz; fakat kişinin takviye kullanması durumunda belirebilir. Belirtileri mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, ishal ve kilo kaybıdır. Kas ve sinir sistemi de iştahsızlık, sinirlilik, yorgunluk, uykusuzluk, bitkinlik, baş ağrısı ve kaslarda zayıflık belirtileri göstererek etkilenir.

D vitamini uzun etkilidir ve vücutta birikir. D vitamininin fazlası kandaki kalsiyumun yüksek konsantrasyonda olmasına neden olur. Kalsiyum böbrek taşı oluşturabilir. Kandaki yüksek kalsiyum seviyesi ayrıca kan damarlarının sertleşmesine neden olur ki; özellikle bu da kalp ve akciğer arterleri için tehlikelidir ve ölümcül olabilir. D vitamini toksisitesinin ek belirtileri ise; iştahsızlık, baş ağrısı, zayıflık, halsizlik, aşırı susuzluk, sinirliliktir.

E vitamini ile zehirlenme çok fazla miktarda alınırsa görülür; fakat A ve D vitaminlerinde olduğu gibi kolay olmaz. Belirtileri baş ağrısı, zayıflık, baş dönmesi, halsizlik ve görme bozukluklarıdır.

K vitamini zehirlenmesi sadece K vitamini için suda çözünen kaynakları tüketen insanlarda meydana gelir. Belirtileri ise kırmızı hücrelerin yıkımı, sarılık ve beyinde hasarlanmadır.

Tiaminin (B1) anormal bir şekilde çok alımı sinir sistemini etkiler. Güçsüzlük, baş ağrısı, alınganlık ve uyku bozukluğuna yol açar. Ayrıca taşikardi yapabilir.

Yüksek miktardaki Niasin (B3) sinir sisteminde, kandaki glukoz ve yağda uyuşturucu etkisi yaratabilir. Kusma, dilin şişmesi, bayılma gibi belirtiler meydana gelebilir. Buna ek olarak karaciğerin fonksiyonunu etkileyebilir ve düşük kan basıncına neden olabilir. B6 vitamininin uzun süreli yüksek dozda alımı, kimi zaman geri dönüşümü olmayan sinir hasarlarına neden olur. Ayaklarda uyuşmayla başlar, ellerde his kaybolabilir ve ağız uyuşabilir. Diğer şikayetler ise; yürümede zorluk, bitkinlik ve baş ağrısıdır. Alımı azaltıldığı zaman bu semptomlar azalır; fakat her zaman tamamen kaybolmaz.

Folat’ınyan etkileri ishal, uyku bozukluğu ve alınganlıktır. B12 vitaminiyle olan yakın ilişkisinden dolayı, folatın yüksek miktarı B12 vitamini eksikliğini kapatır.

C vitamini toksisitesi kusma, karın krampları uyku bozukluklarıdır. Böbrek taşına da yol açabilir.”

Vitamin Eksikliği veya Fazlalığından Ortaya Çıkan Hastalıklar

Vitamin eksik ve fazla alınması sonucu hastalıklar oluşur. Vücut vitaminin fazla alınmasına karşı da hassastır. Sakın aşırı vitamin alarak sağlıklı olacağınızı düşünmeyin. Biliyoruz ki her şeyin fazlası zarardır. En iyisi dengeli bir şekilde vitamin alımına dikkat etmeliyiz. Sizler için bu içeriğimizde vitaminlerin fazla veya az alınması sonucu ortaya çıkan hastalıkları araştırdık ve derledik.

1. A Vitamini

A vitamini en çok havuçta bulunur. A vitamini eksikliğinde gece körlüğü, göz yaşının yeteri kadar salgılanamaması, gözaltı lekeleri, çocuklarda sağlıksız diş gelişimi, deride kalınlaşma, kabuklanma ve renk koyuluğu gibi hastalıklar görülebilir. Bu vitaminin eksikliğinde sindirim sorunları da oluşabilir.

A vitaminin fazlalığında ise deride bozulmalar, ve deri iyileşmelerinde gecikmeler, soyulmalar kaşıntılar meydana gelir.

2. D Vitamini

Kalsiyumun emilimini, kemik ve dişlerin yapısını güçlendirir. Bağışıklık sistemini güçlendirir. D vitamini eksikliğinde kemik erimesi gerçekleşebilir. Yaşlılarda daha çok görülen bu sorun çocuklarda büyüme bozukluklarına neden olur. 

D vitamini fazla alındığında, kanda kalsiyum fazlalaşmasına ve böbrek taşlarına neden olur.

3. B1 Vitamini

B1 vitamini eksiliğinde iştahsızlık belirgin bir şekilde görülebilmektedir. Aynı zamanda hafıza problemleri yaşlı bireylerde sık sık yaşanır. Yaşlı kişilerin takviye olarak B1 vitamini alması gerekir. Ruhsal sıkıntılara da neden olan B1 vitamini eksikliği son derece tehlikelidir.

4. B2 Vitamini

B2 vitamini vücutta depolanmayan bir vitamin türüdür. B2 vitaminin eksikliği halinde ağızda ciddi yaralar oluşabilir. Aynı zamanda dil üzerinde kabarcıklar, dudaklarda patlamalar, yanaklarda yanmalar görülür. Fazlalığında ise katarakt riski artmaktadır.

5. B12 Vitamini

Et, yumurta ve süt ürünlerinde bulunan B12 vitamini eksikliğinde el ayaklarda uyuşmaya, hafıza bozukluğuna, unutkanlık, yorgunluk gibi olumsuzluklara neden olur. Kansızlığa dahi neden olan bu vitamin dilde yanma hissi, ağız içerisinde yaralar, beklenmedik kilo kaybı ve ishal gibi sorunlar yaratabilir.

B12 vitamini fazlalığında ise deri döküntüsü meydana gelebilmektedir. Aynı zamanda kusma, mide bulantısı yaşanabilir.

6. C Vitamini

C vitamini eksikliği skorbüt hastalığı, diş eti kanaması, iştahsızlık ve halsizlik, enfeksiyonlara karşı direnç kaybına neden olur. Turunçgillerde C vitamini bol bulunur. Bu vitaminin fazlalığı ise karın ağrısı ve bulantıya neden olur.

7. E Vitamini

E vitamini eksikliği adalelerin kolay yorulmasına ve kasların gevşemesine neden oluyor. Cilt yaşlanmasını hızlandırır, kısırlığa ve cinsel isteksizliğe yol açıyor. Bu vitaminin eksikliği, Kanser ve kalp hastalıklarına yakalanma riskinin de artırıyor. Bu vitaminin içinde bulunan besinler: mısır, soya fasulyesi, buğday gibi besinlerde bulunur. Bu vitaminin fazlalığında ise, mide bulantısı, sürekli kusma ya da nadiren de olsa mide ağrıları görülüyor.

8. K Vitamini

K vitaminin eksikliğinde kanın pıhtılaşması ve yaraların iyileşmesi gecikiyor. K vitaminin bulunduğu besinler brokoli taze soğan gibi yeşil sebzelerde bulunuyor. Fazlalığı ise damar tıkanıklığına neden oluyor.

Vitamin fazlalığında görülen hastalıklar nelerdir?

Vücutta K vitamini fazlalığı çok nadir görülür fakat oluşursa damar tıkanıklığı, kan pıhtılaşması, karaciğer fonksiyonlarında bozulmalar gibi durumlar yaşanabilir. E vitaminin fazlalığında ise cilt kırışıklıkları ortaya çıkar. B12 vitamini vücutta fazla olursa el ve ayak uyuşması görülür.

Vitamin eksikliğinde görülen hastalıklar nelerdir?

Vitamin eksikliğinde vücutta kansızlık, stres, uykusuzluk, cilt problemleri, sinir hastalıklar, anlam veremediğiniz ani değişimler, görme bozukluğu gibi durumlar yaşanabilmektedir. Bu tür hastalıklar vitamin eksikliğinden kaynaklanır.

Hangi vitamin fazlalığı zehirler?

D vitamini içeren besinler çok fazla tüketildiği taktirde zehirlenme görülebilmektedir. D vitamini fazlalığı olan bireylerin midesi bulanır, karın ağrısı yaşar, baş dönmesi görülür. Daha sonrasında da zehirlenme belirtileri ortaya çıkar.

Hangi vitaminler fazla alınırsa vücutta zarara yol açar?

A vitamini fazlalığı karaciğer bozukluğuna, C vitamini fazlalığı böbrek taşı oluşumuna, D vitamini zehirlenmeye, C vitamini fazlalığı böbrek bozulmalarına neden olmaktadır. Yüksek dozda tüketildiğinde tehlikeli hale gelirler.

Vitamini fazlalığı nasıl anlaşılır?

Vitamin fazlalığını anlamak zordur. Kuru cilt, mide bulantısı, kusma, baş dönmesi, iştahsızlık, kemik şişmesi, başın ağrıması, karın ağrıları, bulanık görme, kemiklerde ağrı görüldüğü taktirde doktora başvurmak gerekir.

Hangi vitamin fazlalığı kas ağrısı yapar?

D vitamini fazlalığı durumunda vücutta kas krampları görülebilmektedir. Bunun yanına kalp ritim problemleri, kabızlık gibi sorunlarda eklenebilir. D vitamini fazlalığı kasların ağrımasına neden olmaktadır.

Bağışıklık sisteminin iyi çalışması için vitaminlere ihtiyaç vardır ancak her şeyde olduğu gibi gereğinden fazlası zararlı olabilir.

Her zaman vitaminlerin faydalarından bahsedilir. Yediğimiz içtiğimiz gıdalar içerdiği vitamin oranına göre bizim için değer taşır. Buna dikkat ederek besleniriz. Bu da yetmez, zaman zaman ilaç haline gelmiş şekliyle takviye yaparız. Bağışıklığımızı yüksek tutmaya yardımcı olan, bizi hastalıklardan koruyan, eksikliğinde bazı hastalıkların ortaya çıktığı vitaminler gereğinden fazla miktarda alındığında vücut için zararlı hale gelebilir. Vitaminler içerdiği kimyasal özelliğe göre yağda eriyenler ve suda eriyenler olarak ikiye ayrılır. Suda eriyen B ve C vitaminleri vücutta birikmez. B ve C vitaminleri suda eriyen vitaminlerdir. Fazla alınsa da vücutta birikmez böbrek yoluyla atılırlar. Ancak bunlar da gereğinin üzerinde çok yüksek dozda alınırsa bir takım zararları ortaya çıkabilir.

C vitamini fazlalığı

Normalde yiyeceklerle yeterince vücuda alınabilen C vitamini günde 2 gramdan fazla alındığında karın ağrısı, bulantı ve kusmaya sebep olabilir. Uzun süreli ve yüksek doz kullanımıyla böbrek taşı oluşabilir. Demir preparatı kullanan hastalarda emilimini artırarak demir yüklenmesine neden olabilir. Günde bir gramın üzerinde alındığında, idrarda bakılan şeker ölçümlerini bozar. Ayrıca bazı enzim eksikliği olan hastalarda kan hücrelerinin yıkımına neden olabilir.

B6 vitamini fazlalığı

Ellerde ve ayaklarda uyuşma ve his kaybına neden olabilir.

A vitamini fazlalığı

Yağda eriyen A, D, E ve K vitaminleri vücutta birikebilir. Çocuklarda, yaşlılarda, karaciğer hastalığı olan kişilerde, karaciğer fonksiyonlarını bozacak şekilde alkol ya da ilaç kullanan kişilerde yüksek doz A vitaminine bağlı zehirlenme daha çabuk gerçekleşir. Bu nedenle bu gruptaki kişilerin vitamin takviyesi yaparken A vitaminine karşı daha dikkatli olmaları gerekir. Gebe kadınlara yüksek doz A vitamini verildiğinde düşüklere, bebekte kalp ve kafa anomalilerine yol açtığı görülmüştür. Bazı klinik çalışmalar akciğer kanseri gelişme riski olan kişilerde A vitamininin öncü maddesi beta karotenin yüksek doz alımının kansere yakalanma riskini artırdığını ortaya koymuştur. A vitamini fazlalığında kafa içi basıncının artışı ile beraber baş dönmesi, çift görme, baş ağrısı, kasılma nöbetleri, uykuya eğilim, bulantı, kusma, iştahsızlık görülür. İlerleyen dönemde ise dalak ve karaciğer büyümesi ile beraber dudaklar ve avuç içlerinde soyulma, ciltte kuruma, saç dökülmesi, kemik ağrıları, kemiklerde şişlik, kalsiyum yükselmeleri, lenf bezlerinde büyüme, sinirlilik, huzursuzluk görülebilir.

D vitamini fazlalığı

Daha çok yaz mevsiminde güneş sayesinde ciltte üretilen D vitamini sıklıkla yetersizlik nedeniyle takviye gerektirir. Bağışıklığın kuvvetli olması ve kemik sağlığı açısından önemli olan bu vitamin mutlaka kandaki düzeyine bakılarak kullanılmalıdır. D vitamini fazlalığında ağız kuruluğu, gözde kızarma, cilt kuruluğu, kaşıntı, bulanık idrar, böbrek taşı, kanda kalsiyum yükselmesi, kas krampları, kabızlık, bulantı, kusma, kemik ağrıları, çarpıntı, kalp ritm problemleri, baş dönmesi gibi şikayetlere neden olabildiği gibi böbrek ve kalp yetersizliği de yapabilir.

E vitamini fazlalığı

E vitamini fazlası sindirim sistemi ile ilgili bazı şikayetlere yol açabilir. E vitamininin kan pıhtılaşmasını azaltıcı özelliği vardır. Özellikle kalp hastalarında çok sık kullandığımız kan sulandırıcı ilaçların etkisini artırdığından bu hastalarda E vitamini takviyesini yaparken çok dikkatli olmak gerekir. E vitamini fazlası insülin ihtiyacını azaltıp kandaki şeker oranının düşmesine sebep olabilir. Bu nedenle özellikle ilaç kullanan şeker hastalarında hipoglisemiye yol açabileceği için çok dikkatli kullanılmalıdır.

K vitamini fazlalığı

Vücutta K vitamini fazlalığı çok nadir görülür ancak K vitamininin fazla alınması, kanın pıhtılaşmasına ve damar tıkanıklığına, karaciğer fonksiyonlarında bozulmalara neden olabilir. Yüzde ateş basması, kaşıntı, kızarma, terleme ve göğüs sıkışması gibi şikayetlere neden olabilir. Son yapılan çalışmalarda özellikle A, C ve E vitaminlerinin fazla alınmasının kanser oluşumu ya da ilerlemesi ile bağlantısı olduğundan bahsedilmektedir. Enfeksiyon hastalıkları ve kanseri önlemede bağışıklık sisteminin kuvvetli olması gerekir. Bu sistemin iyi çalışması için de bu vitaminlere ihtiyaç vardır. Ancak her şeyde olduğu gibi gereğinden fazlası zarar verir.

Vitamin fazlalığı da bir sağlık sorunudur

Vitaminler, suda eriyen ve yağda eriyen vitaminler olmak üzere iki gruba ayrılır. B ve C vitaminleri suda eriyebildiği için vücudumuzda depo edilmez, bu nedenle eksiklikleri yağda eriyen vitaminlere göre daha sık görülür. Fazla tüketilmeleri vücutta birikim yapmadığı için çoğu zaman sorun oluşturmaz.

Yağda eriyen vitaminler (A, D, E, K vitaminleri) fazla alındığında vücutta birikir ve kontrolsüz kullanıldığı zaman 'hipervitaminoz' denilen vitamin fazlalığına yol açar. Vitamin eksikliği kadar fazlalığı da bir sağlık sorunu haline dönüşür. Ek vitamin ihtiyacı ise doktor kontrolünde olmalıdır.

Şeker hastalarına B1, B6, vejetaryenlere B12

Vitamin ihtiyacı kişinin yaşına, cinsiyetine, hastalığına, bünyesine veya özel durumuna göre değişir.

• Süt çocukluğu dönemi: D Vitamini
• Gebelik: Folik asit
• Böbrek yetmezliği olanlar ve diyaliz hastaları: Folik asit, D vitamini
• Mide ve bağırsak ameliyatı geçirenler: B12 vitamini
• Bağırsakta emilim problemi ile seyreden hastalıklar: D vitamini, B12
• Yoğun alkol kullanımı: B1, B12
• Şeker hastaları: B1, B6
• Vejetaryen: B12

Fazla alınan vitamin hangi sorunlara yol açar?

 Gereksiz yere alınan vitaminlerin neden olduğu sorunları şöyle sıralayabiliriz:

• D vitamini fazlalığı kanda kalsiyum düzeyinde artmaya ve buna bağlı olarak kas krampları, kalp ritim problemleri, kabızlık gibi sorunlara,
• A vitamini fazlalığı beyin basıncının artmasına, kas güçsüzlüğüne, baş ağrısına, görme sorunlarına, ciltte koyulaşmaya, pullanmaya, kafa içi basıncının artmasına,
• C vitamininin fazlalığı vücutta depo edilmemesine karşın idrarla atıldığından bazı böbrek taşlarının oluşmasına,
• K vitamini fazlalığı kanın pıhtılaşmasına,
• E ve C vitaminleri fazlalığı akciğer kanserinin oluşumuna neden olabiliyor.

Vitamin eksikliği cilt, diş ve görme problemlerine neden olur

 Gereksiz, bilinçsiz ya da fazla kullanılması yanında vitamin eksikliği de bazı sorunlar yaratabilir.

• C vitamini eksikliğinde cilt ve diş eti problemleri,
• A vitamini eksikliğinde görme problemleri,
• D vitamini eksikliğinde kemik problemleri ve
• B vitamini eksildiğinde ise cilt ve sinir sistemi problemleri oluşur.