Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için vücutta gerçekleşen biyokimyasal işlemlerin toplamına metabolizma denir. Vücuda giren besinlerin yakılması, bunun sonucunda ortaya çıkan enerjinin yapılandırılması ve onarılması metabolizmanın süreçleridir.
Vücudun hareketsiz haldeyken yaktığı enerji miktarına bazal metabolizma hızı denir. Bazal metabolizmayı oluşturan unsurlar;
Bazal metabolizma hızı; canlıların vücut ağırlığına, yaşına, cinsiyete, genetik ve çevresel faktörlere göre değişir.
Bazal metabolizma hesaplama da kullanılan 2 farklı formül vardır. Kadınlar için; + ( x ağırlık (kilogram) ) + ( x boy uzunluğu (cm) ) – ( x yaş) formülü kullanılırken, erkekler için bu formül; + ( x ağırlık (kilogram) ) + (5 x boy uzunluğu (cm) ) – ( x yaş) şeklindedir. BMR değerini hesaplamak için internetten de yararlanılabilir. Cinsiyet, boy, kilo ve yaş bilgileri girildiğinde bazal metabolizma hızını kolayca öğrenebilirsiniz.
Bazal metabolizmayı hızlandırmak, bireylerin fazla kilolardan kurtulmasını sağlar. İdeal kiloya ulaşabilmek ve kiloyu sabit tutabilmek için, günde yaklaşık 8 bardak su içilmesi önerilir. Ana öğünler, ara öğünlerle desteklenmeli; az ve sık olacak şekilde beslenilmelidir. Gün içinde egzersiz yapılmalı, uyku düzeni ayarlanmalıdır. Ayrıca aşırı tuz ve yağ tüketiminden kaçınılması da bazal metabolizmayı hızlandırır.
Bazal metabolizma hızı kaç olmalı diye merak edenler için, cevap oldukça değişkendir. Metabolizma hızının normal değerleri cinsiyet ve yaşa göre değişir. yaş aralığındaki kadınların ideal bazal metabolizma hızı ile arasındadır. Erkeklerde ise bu değerler - arasında olmalıdır. 40 yaş ve üzerindeki kişilerde metabolizma hızı yavaşlamaya başlar. Ayrıca hızlı kilo değişimleri de bazal metabolizmayı olumsuz etkileyerek yavaşlamasına neden olur.
monash.pw
monash.pw%pdf
monash.pw
ESS : Epworth Uykululuk Ölçeği
Kas hareketi yapmadan, yani vücudun fiziksel hareketi olmadan enerji sağladığı metabolizma olarak bilinen bazal metabolizma kavramını, özellikle kilo vermeye çalışıp veremeyen ve kilo vermek isteyen kişilerin bilmesi gerekir. Metabolizma, tüketilen besinleri sizi hayatta tutmak için enerjiye dönüştüren bir dizi kimyasal süreci ifade eder. Bazal metabolizma ise siz hiçbir şey yapmıyorken oluşan enerjidir. “Bazal metabolizma hızı nasıl hesaplanır?” sorusuna ve detaylarına geçmeden önce “Bazal metabolizma nedir?” sorusunu cevaplayalım.
Bazal metabolizma hızı (BMH), vücudun dinlenme sırasında hayatta kalmak için harcadığı temel veya en az enerji miktarını ifade eder. Uyanık olmak ve küçük bir hareket halindeki ihtiyaç olan enerjiyi taşımaz. Vücudun yaşamını sürdürmesi için ihtiyaç duyulan toplam kalori miktarı olan BMH sırasında nefes alma, hücre üretimi, besin işleme, protein sentezi ve iyon taşınması gibi temel işlevler gerçekleşir. Vücudun ana organları olan beyin, böbrekler, karaciğer ve kalp istirahatte iken yakılan enerjinin yarısını oluştururken yağ, sindirim sistemi ve özellikle kaslar kalan enerjiden sorumludur.
Çoğunlukla bazal metabolizma hızı, dinlenme metabolizma hızı ile karıştırılır. Benzer olan bu iki kavramın ayrımı şöyle açıklanabilir:
Bazal Metabolizma Hızı: Vücudun temel işlevlerini (solunum, hücre üretimi, dolaşım) yerine getirmek için gereken enerji miktarıdır. Kısacası uyurken bile vücudun harcadığı enerjidir. Vücut daima doğru miktarda sıvı ve temel maddelere sahip olmak için enerjiye ihtiyaç duyar. Örneğin; kaslar ve sinirler belirli oranda sodyum ve potasyum olmadan çalışamaz. Bazal metabolizma hızı en doğru şekilde laboratuvar ortamında hesaplanabilir. BMH’yi kabaca hesaplayan bir formül de bulunur.
Dinlenme Metabolizma Hızı: Vücudun dinlenirken yaktığı kalori miktarıdır. Dinlenme metabolizma hızı, gece uykusundan sonra, çoğunlukla sabahları kahvaltıdan önce veya bir egzersiz yapmadan önce ölçülür. Dinlenme metabolizma hızında sindirim ve egzersiz dışı giyinmek, yemek yeme hareketi gibi günlük hareketleri de barındırır.
Boy, kilo ve yaşa bağlı şekilde hesaplanan bazal metabolizma hızı, aslında daha çok bir tahmin verir. Zira BMH’yi en sağlıklı şekilde hesaplamak ancak laboratuvar ortamında mümkün olabilir. Özel ekipmanlarla özel ortamda hesaplanan BMH, iyi bir gece uykusu ve oruç tutarak doğru sonucu verir. Sıkı bir diyet ve kas kütlesi sebebiyle metabolizma hızı etkilenir. Ağırlık kaldırma, mekik ve şınav çekme, merdiven çıkma gibi aktivitelerle kas kütlesi yapılıp korunabilir.
Bazal metabolizma hızı, vücut tarafından kullanılan kalorilerin yüzde 70’ini oluşturur. Yakılan toplam enerji miktarı, bazal metabolizma hızına ilave olarak fiziksel aktivite seviyeniz, yiyecekleri sindirirken ve besinlerin vücut tarafından emilirken yakılan kalorilerle belirlenir. Yani metabolizma hızı, fiziksel olarak hareket halindeyken de ölçülen enerji tüketimidir.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.