Yabancı Işçi Otomasyon
Yabancı Çalışma İzniişlemleri hakkında bu yazımız tam bir rehber olacaktır. 2023 yılı itibariyle 6735 sayılı kanun kapsamında yabancı işçi çalıştıracaklar için yabancılara çalışma iznini nasıl alabileceğiniz, çalışma bakanlığı çalışma izni başvurularının nereye yapılacağı hakkında tüm ayrıntıları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Yabancılar için çalışma izni hangi kanunla düzenlenir?
Çalışma izni hakkında tüm düzenlemeler 6735 Sayılı yabancıların çalışma izinleri hakkında kanun ile düzenlenmektedir. Bu yazımızda anlatılacak yabancı işçi çalışma izni başvuruları, yabancı çalışma izni iptali ve tüm hükümler güncel 6735 sayılı Kanun gereği düzenlenmiştir.
6735 Sayılı uluslararası işgücü kanunu ne zaman yürürlüğe girmiştir ?
6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 16 Ağustos 2016 tarih ve 29800 Sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte 4817 Sayılı Yabancı uyruklukların çalışma izni hakkındaki kanun yürürlükten kaldırılmıştır.
Yabancıların çalışma izinleri hangi Kurum tarafından verilir ?
Çalışma izinleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilmektedir. 6735 Sayılı Kanun gereği izin alınmadan çalıştırılabilecekler hariç olmak üzere yabancı uyruklu kişilerin çalıştırılması yasaktır. Tespiti durumunda çalıştıranlar hakkında cezai işlem uygulanmaktadır.
Çalışma izni başvurusu nereye yapılır ?
Yabancı uyruklu çalışma izni başvuruları online olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılmaktadır. Başvuru işlemleri elektronik ortamda Yabancı Çalışma İzinleri Başvuru Sistemi üzerinden yapılmaktadır. Sistemden çalışma izni başvuru formunu gönderebilmek için e-devlet şifrenizin olması gerekmektedir.
Yabancı çalışma izni e-devlet
Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemi uygulamasına e-devlet şifrenizle de giriş yapabilirsiniz. E-devlette Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemi bölümünden E-devlet şifrenizle otomasyon sistemine giriş sağlayabilirsiniz. Sisteme T.C. numaranız ve e-devlet şifrenizle buradan giriş sağlayabilirsiniz: Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemie-devlet girişi.
Yabancı işçi çalıştırma başvurusu nasıl yapılır ?
Türkiye’de çalışma izni için ön başvuruların elektronik ortamda ve yukarıda verilen sayfadan yapılması gerekmektedir. Başvurudan önce yabancı uyruklu çalıştırma şartlarının sağlanması gerekmektedir. Burada aranan şart Türkiye’de en az 6 ay süreli ikamet izni alınmış ve bu sürenin sona ermemiş olması gerekmektedir.
- Eğer bu şart sağlanıyorsa başvuru sisteminden başvuru gerçekleştirilir.
- Online başvuru tamamlandıktan sonra Başvuru Formu ve dilekçenin en geç 6 işgünü içerisinde Bakanlığa gönderilmesi gerekmektedir.
Başvuru sistemine giriş yaptığınızda aşağıdaki sayfa sizi karşılayacaktır;
- Ev Hizmetleri için İşveren Kaydımı Oluşturmak İstiyorum.
- E-bildirge yetkilisiyim, SGK tescil numarası ile İşveren Kaydı Oluşturmak İstiyorum.
- Kendi nam ve hesabına çalışan yabancıyım. İşveren Kaydımı Oluşturmak İstiyorum.
Size uygun olan kutucuğu seçerek devam edebilir ve ekran talimatlarını takip ederek başvuru işlemlerini tamamlayabilirsiniz.
Yabancı çalışma izni başvurusu yurtdışından nasıl yapılır ?
Yurtdışından başvurular;
- İkamet edilen ülkedeki Türkiye konsolosluğuna ya da diğer temsilciliklere yapılır.
- Başvuruda Türkiye’de çalışacağı işverenle arasında imzalanmış olunan iş sözleşmesi talep edilir.
- İlk başvurunun kabulü durumunda yabancı uyruklu kişiye bir referans numarası verilir.
- Kişiyi çalıştıracak işveren başvuru sisteminden bu referans numarası ile başvuruyu gerçekleştirir.
- İşverenin referans numarası verildikten en geç 10 iş günü içerisinde elektronik ortamda başvuruyu yapması ve yine en geç 10 gün içerisinde gerekli evrakları Bakanlığa göndermesi gerekmektedir.
Ev hizmetlerinde çalışacak yabancılar için çalışma izni nasıl alınır ?
Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için izin;
- Yaşlı ve hasta bakımı için,
- Çocuk bakıcısı için verilmektedir.
- Bakım yapılacak hastanın durumunun sağlık raporu ile belgelendirilmesi zorunludur.
- Ciddi bakım gerektiren durumlar haricinde erkeklere ev hizmetleri kapsamında izin verilmemektedir.
Bunun dışında konutlarda çalışacaklar için izin verilmemektedir. Eğer şartları sağlıyorsanız başvuru sistemine giriş yaparak “Ev Hizmetleri için İşveren Kaydımı Oluşturmak İstiyorum.” kutucuğunu seçip ekran talimatlarını izleyerek kolayca başvuru yapabilirsiniz.
Yabancı çalışma izni için gerekli evraklar nelerdir ?
Çalışma izni online başvuru işleminin ardından;
- Başvuru formunun alınarak ıslak imza ile imzalanması,
- Başvuru formuna ilave olarak dilekçe hazırlanması,
- Yabancı uyruklu kişiye ait kimlik, pasaport ve diğer belgelerin eklenmesi,
- Varsa ikamet izin belgesi eklenmesi,
- İş sözleşmesi,
- Hasta bakıcı alınacaksa sağlık raporu,
- Diğer özel bakım gerektirecek işler için kanıtlayıcı belge eklenmesi gerekmektedir.
Yabancıların çalışma izni başvuruları nasıl değerlendirilir ?
Başvuru işlemlerinin ardından başvuru Bakanlıkça değerlendirilir. Eğer şartlar sağlanıyorsa ve yabancı çalışma izni iş sözleşmesi örneğine uygun sözleşme ve diğer evraklar eklendi ise başvuru onaylanır. Eksik ya da hatalı bir işlem varsa reddedilir. Her iki durumda da işveren e-posta ile bilgilendirilir.
Eğer başvuru yurtdışından yapıldıysa;
- Başvuru sonucu yurtdışındaki temsilciliğe de online olarak ayrıca bildirilir.
- Çalışma izni verildiyse temsilciliğe ikamet ve izin harçları ile vize harçlarının ödenmesi gerekmektedir.
- Söz konusu harçlar ödenmeden şahsın Türkiye’ye girişine izin verilmemektedir.
Yabancı çalıştırma başvuru sonucu ret gelirse nereye itiraz edilir ?
Başvuruların reddedilmesi halinde işverenlerin itiraz hakkı vardır. Başvuru reddinin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde işverenler itirazını yapmalıdır. İtiraz işlemleri online olarak yapılmaktadır. İtiraza ilişkin gerekçeli dilekçenin yazılıp ıslak imza ile imzalandıktan sonra sisteme yüklenmesi gerekir. Ayrıca eksik belge ya da hatalı işlem varsa eklenmesi/düzeltilmesi gerekir. Eğer itiraz üzerine yine red gelirse işverenin dava açma hakkı vardır.
Yabancılar çalışma izni ret gelirse yeniden başvuru yapılabilir mi ?
Çalışma izinleri ret gelirse işveren itiraz edebilir ve ya sıfırdan yeni başvuru oluşturulabilir. Yeni başvuru üzerine tekrardan inceleme yapılır ve gerekli şartlar sağlanırsa başvuru onaylanır.
Yabancı personel çalışma izni süreli mi süresiz mi verilir ?
Yabancı çalıştırma şartlarını sağlayanlara üç çeşit izin verilmektedir. Yabancı çalışma izni şartlarını sağlayanlara verilen izin türleri şu şekildedir;
- Süresiz çalışma izni: Bu kapsamda yabancı uyrukluya süresiz olarak çalışma izni verilir.
- Süreli çalışma izni: İş sözleşmesi ve diğer esaslar da dikkate alınarak en fazla 1 yıla kadar verilen izinlerdir. Aynı işveren tarafından uzatma başvurusu halinde 2 yıla ya da en fazla 3 yıla kadar uzatılır. Farklı işyerinde başvuru halinde ilk başvuru gibi değerlendirilir.
- Bağımsız çalışma izni: Kendi adına ve hesabına çalışacaklar için verilen izindir.
Çalışma izni uzatma işlemi nasıl yapılır ?
Yabancı personel çalıştırma izni uzatma başvurularının;
- Yabancı çalışma izni online başvuru sisteminden yapılması gerekmektedir.
- Online başvuru sisteminden uzatma başvuruları yapıldıktan sonra başvuru formu işveren ve yabancı uyruklu tarafından imzalanır ve en geç 6 iş günü içerisinde Bakanlığa gönderilmesi gerekir.
- Başvuru işlemlerinin en geç izin bitimine altmış gün kala yapılması ve her durumda bitmeden yapılması gerekmektedir.
- Çalışma izni süresi bittikten sonra yapılan başvurular direk reddedilir.
Yabancı çalışma izni uzatma başvurusu sürecinde yabancı uyruklu çalışmaya devam edebilir mi ?
Uzatma başvurusu yapılan yabancı uyruklu çalışan en fazla bitim tarihinden itibaren 45 gün çalışabilir. Eğer uzatma başvurusu onay gelmezse 45.gün sonunda çıkış işlemlerinin gerçekleştirilmesi gerekir.
Mavi kartlılar için yabancı çalıştırma izni başvurusu yapmaya gerek var mı ?
İzin ile Türk vatandaşlığından ayrılan Mavi kartlı kişilerin Türkiye’de Türk vatandaşlarının sahip olduğu birçok hakları vardır. Bunlardan birisi de çalışma serbestliğidir. Mavi kartlı kişilerin çalıştırılması durumunda çalışma izni alınmasına gerek yoktur.
Yabancı çalışma izinleri alınmadan çalıştıranlara ceza uygulanır mı ?
Çalışma izni alınmadan çalıştırılan kişiler için işverenlere yüklü miktarda ceza uygulanır.
- Çalışma ve Sosyal Bakanlığı tarafından idari para cezası uygulanır. Ayrıca gerekli görülmesi durumunda yabancı uyruklu kişinin kendisi ya da eş ve çocuklarının giderleri, sağlık masrafları ve yurtdışına gönderme masraflarının tamamı işverenden talep edilir.
- Ceza sadece Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca uygulanmaz. Ayrıca SGK tarafından işe giriş bildirgesi, işten çıkış bildirgesi ve muhtasar prim hizmet beyannamesinin verilmemesinden dolayı yüklü miktarda ceza uygulanır. 2023 yılı için güncel ceza tutarlarına sigortasız işçi çalıştırma cezası başlıklı yazımızdan göz atabilirsiniz.
Çalışma bakanlığı yabancı çalışma izni verilenlerin sigorta girişleri nasıl yapılır ?
Yabancı uyruklu kişi için sigorta girişlerinin;
- Yurtiçinden başvuru yapıldıysa başvurunun onaylanma tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde,
- Yurtdışından yapılan başvurularda ise çalışacak kişinin Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde işe giriş bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.
- Beyannamede bildirilecek brüt ücretin en az Bakanlığa bildirilen tutar ya da üzerinde olması gerekmektedir.
Çalışma izni iptal edilen yabancı ne kadar sürede çıkar ?
Çalışma izni uzatma başvurusu yapılan ancak uzatma başvuruları reddedilenler en fazla bitim tarihinden sonra 45 güne kadar çalıştırılmaya devam edilebilirler. Sonrasında çıkışların yapılması gerekir.
Çalışma izni sorgulama e-devlet
Çalışma izni sorgulama e-devlet sistemi üzerinden yapılabilmektedir. E-devlette Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı-Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemi kısmından izin sorgulaması gerçekleştirebilirsiniz.
Yabancılar E-izin Kullanım Kılavuzu
Yabancılar E-izin Kullanım Kılavuzu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı sitesinden indirilebilmektedir. İlgili kılavuza buradan erişebilirsiniz: Yabancılar E-izin Kullanım Kılavuzu.
Türkiye’de en az 6 ay ikamet izni almış yabancılar için çalışma izni başvuruları elektronik ortamdan yapılmaktadır.
Türkiye’de ikamet izni olanlara verilir. Eğer Türkiye’de ikamet izni yoksa yurtdışında konsolosluklar aracılığı ile başvurulması gerekmektedir.
Eğer başvuru şartları sağlanıyorsa ve gereken evraklar eksiksiz olarak teslim edildiyse en geç 30 gün içinde sonuçlanmaktadır.
Çalışma izni kapsamında ödenecek tüm harçlar ve giderler işveren tarafından karşılanır.
Geçici koruma sağlanan yabancılar, çalışma izni olmaksızın çalışamaz ve çalıştırılamazlar.
Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 881,00 TL
Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren veya işveren vekillerine her bir yabancı için 8.848,00 TL
Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya 3.536,00 TL
a) Yabancının geçici koruma kapsamında olduğunu belirten geçici koruma kimlik belgesinin/yabancı tanıtma belgesinin ve yabancı kimlik numarasının olması,
b) Çalışma izni muafiyeti başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması,
c) Geçici koruma kaydına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan ilde ve sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere başvuru yapılması.
b) İl Müdürlüğünün yetkili kullanıcısı tarafından yabancının kimlik numarası otomasyon sistemine girildikten sonra sorgulama yapılarak yabancıya ait kimlik bilgileri getirilir.
c) Yapılan sorgulamada; yabancının geçici koruma kapsamında olduğu, başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulduğu, İçişleri Bakanlığı kayıtlarından teyit edilemezse otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
d) Geçici korunan yabancının çalışma izni muafiyeti talep ettiği il bilgisinin seçilmesi ve kaydedilmesi ile kayıt işlemi tamamlanır. Seçilen il kodu ile İçişleri Bakanlığı kayıtlarına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan il kodunun uyuşmaması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
e) Geçerli bir çalışma izni bulunan geçici koruma sağlanan yabancının, çalışma izni muafiyet başvurusu yapacak olması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır. Ancak çalışma izninin iptal edilmesi sonrasında muafiyet başvurusuna devam edilebilir.
f) Kaydı tamamlanarak talebi uygun görülen geçici koruma sağlanan yabancıya, otomasyon sistemi üzerinden çıktısı alınan çalışma izni muafiyeti bilgi formu verilecektir.
g) Çalışma izni muafiyetini iptal ettirmek amacıyla geçici koruma sağlanan yabancı tarafından il müdürlüğüne başvuru yapılması halinde, il müdürlüğünce gerekli iptal işlemi otomasyon sistemi üzerinden yapılır.
b) Geçici koruma sağlanan ilden başka bir ilde çalışma haklarının bulunmadığı,
c) Çalışma izni muafiyeti bilgi formunun geçici koruma kimlik belgesi/yabancı tanıtma belgesi ile birlikte ibraz edilmesi zorunluluğunun bulunduğu,
d) Muafiyetin sona erme tarihinden sonra çalışmaya devam edilecek olması halinde, İl Müdürlüğüne yeniden başvurulması gerektiği,
e) Geçici koruma sağlanan yabancının çalışma izni muafiyeti kapsamında olup olmadığının Yabancı Çalışma İzni Sorgulama Sistemi (www.calismaizni.gov.tr) üzerinden yabancı kimlik numarası girilerek sorgulanabileceği,
çalışma izni muafiyeti bilgi formunda Türkçe ve Arapça olarak belirtilir.
Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere çalışma izni muafiyeti bilgi formu verilen geçici korunan yabancıların il müdürlüklerince her ay otomasyon sistemi üzerinden alınan listesi, izleyen ayın ilk haftası içerisinde Valiliğe bildirilir.
a) Yabancının geçici koruma kapsamında olduğunu belirten geçici koruma kimlik belgesinin/yabancı tanıtma belgesinin ve yabancı kimlik numarasının olması,
b) Çalışma izni başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması,
c) Geçici koruma kaydına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan ilde çalışmak üzere başvuru yapılması,
d) Ön izin alma zorunluluğu olan mesleklerde çalışacak geçici korunanların, ilgili Bakanlıklardan ön izin belgesinin alınmış olması.
e) Geçici koruma sağlanan yabancının başka bir işverenin yanında çalışmak üzere düzenlenen çalışma izninin ya da bu yabancı için daha önce yapılmış sonuçlanmayan bir başvurusunun bulunmaması.
b) Başvuru, e-Devlet Kapısı üzerinden (www.turkiye.gov.tr veya www.calismaizni.gov.tr) online olarak otomasyon sisteminde geçici koruma kapsamındaki yabancılar için ayrılan modül seçilerek yapılır.
c) Otomasyon sisteminde işveren kaydı olmayanlar öncelikle işveren kaydı oluştururlar.
d) Otomasyon sistemine yabancının kimlik numarası girildikten sonra sorgulama yapılarak yabancıya ait nüfus bilgileri getirilir.
e) Yapılan sorgulamada; yabancının geçici koruma kapsamında olduğu, başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulduğu, İçişleri Bakanlığı kayıtlarından teyit edilemezse otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
f) Geçici korunan yabancının çalışılacağı adres bilgisinin sistem girilmesi esnasında seçilen il ile yabancıya geçici koruma ile kalma hakkı sağlanan ilin kodunun uyuşmaması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
g) Yabancıya ve işverenine ait bilgilerin otomasyon sistemine eksiksiz girilmesi ve yabancı ve işveren arasında düzenlenen iş sözleşmesi ile yabancının fotoğrafının sisteme taranılması zorunludur.
h) Geçici koruma sağlanan yabancının daha önce yapılmış değerlendirme aşamasında bir başvurusunun bulunması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemez.
i) Çalışma izin başvurusunun otomasyon sistemi üzerinden online yapılması yeterli olup, Bakanlığa kağıt ortamında herhangi belge gönderilmeyecektir.
j) Geçici koruma kapsamında kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan yabancılar vergi numaraları olması kaydıyla işyerinin kuruluş işlemlerinin tamamlanması sonrasında, şirketler için ticaret sicil gazetesi, gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarlar için ilgili oda sicil kayıt belgesi gibi işyerinin faaliyetini gösterir belgelerin başvuru esnasında otomasyon sistemine taranılması suretiyle çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almak zorundadır. Yetkili idarelerce, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilirken yabancının çalışma izninin bulunması koşulu aranılacaktır.
Sadece Türk vadandaşları tarafından icrasına izin verilen iş ve mesleklerdeki başvurular değerlendirilmeye alınmaz.
İlgili Kurumlardan ön izin alınmasını gerektiren (MEB, Sağlık Bakanlığı, YÖK vb.) mesleklerde ön izin olmadan yapılan başvurular değerlendirilmeye alınmaz. Buna göre;
Bakanlıkça, çalışma izni başvuruları aşağıda belirtilen hallerde reddedilir:
a) İşyerinde geçici koruma kapsamında çalışan sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmesi,
b) Başvurunun, özel kanunları ile yalnızca Türk vatandaşları tarafından icrasına izin verilen iş ve meslekler için yapılmış olması,
c) Sağlık meslek mensupları için Sağlık Bakanlığından, eğitim meslek mensupları için Milli Eğitim Bakanlığından veya Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından ön izin alınmaması,
d) Değerlendirme kriterlerinin karşılanmaması,
e) İlgili mercilerin olumsuz görüşünün bulunması.
Talebi uygun görülen geçici koruma sağlanan yabancı için Bakanlıkça oluşturulan çalışma izni otomasyon sisteminde “Başvuru Takip” kısmında görüntülenebilecektir. Ayrıca, yabancı adına Bakanlıkça düzenlenen kart şeklindeki çalışma izin belgesi yabancının çalışacağı adrese nitelikli kurye ile gönderilecektir.
Çalışma izni verilen geçici koruma sağlanan yabancı, işinin gereği olarak farklı bir ilde bulunmasının zorunlu olduğu hallerde, göç idaresi il müdürlüğüne bu durumu bildirmekle yükümlüdür.
Ayrıca, işveren tarafından; işyerinin kayıtlı bulunduğu ildeki İl Müdürlüğünden, çalışma izni başvurusu tarihinden önceki dört haftalık süre içerisinde yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşı bulunamadığının belgelendirildiği başvurularda istihdam kotası uygulanmayabilir. Bu hususun Bakanlıkça değerlendirilmesinde çalışma izni talebinde bulunulan sektör ve illere göre açık iş ve işe yerleştirmeler dikkate alınır.
İşverenlerce istihdam edilmek istenen ancak o işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçen her geçici koruma sağlanan yabancı için, Bakanlığa çalışma izin başvurusunda bulunulması öncesinde il müdürlüklerine başvuruda bulunularak istihdam kotası uygulanmayabileceğine yönelik belgenin alınması gerekmektedir.
Bu amaçla işverenlerce il müdürlüklerine yapılan başvuruyu izleyen dört haftalık süre içerisinde, istihdam edilmek istenen geçici koruma sağlanan yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşının bulunup bulunmadığına ilişkin olarak il müdürlüklerince gerekli değerlendirme yapılır. Dört haftalık sürenin bitiminde, yabancının çalıştırılacağı işi yapacak Türk vatandaşının o ilde bulunmadığının tespit edilecek olması halinde, il müdürlükleri tarafından işverenlere, geçici koruma sağlanan yabancının istihdam edilebileceğine yönelik bir belge verilir.
Geçici koruma sağlanan yabancılara asgari ücret altında herhangi bir ücret ödenemez.
Mesleki eğitimlerini tamamlayan yabancıların eğitim gördükleri işyerinde çalıştırılmak istenilmesi durumunda, işverenler tarafından bu rehberle belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlığa başvuruda bulunularak çalışma izni alınması zorunludur. Bu kapsamda yapılan başvurularda istihdam kotası Bakanlıkça farklı uygulanabilir.