Kültürümüzün önemli bir parças olan Türkçeye gerektii deeri veren aratrmaclar, dilimize eklenen kelimeler konusunda oldukça hassas çalmalar yürütmektedir. Kelimelerin kökenlerine inerek ince aratrmalar gerçekletiren TDK, kelime anlamlarn en doru ekilde sunmaya çalr. Bu noktada Yakamoz kelimesi de ayn özenle anlam bulmu kelimelerdendir. Yakamoz ne demektir?
Yakamoz TDK sözlük anlam u ekildedir:
"Yakamozlar saçarak her tarafndan fenerim / Çifte sandal, yüzüyorduk; o yüzer, ben yüzerim" - Mehmet Akif Ersoy
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Bu madde bir canlı hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Yakamoz (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Yakamoz (Latince: Noctiluca scintillans, Rumca: diakamós), uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır. Denizin ateş böceği olarak da düşünülebilir çünkü iki canlının da biyolojik olarak ışık saçması (biyolüminesans) onları farklı kılar. Normalde tek başlarına gözle görünebilir bir ışık saçamayacak bu canlılar birçoğunun bir araya gelmesi ve görünür bir ışık saçmasına da yakamoz denir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (güneş, ay ve şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını engellememesi gerekir. Yakamoz oluştuğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi gözükür.
Noctiluca scintillans balona benzer bir görünüme sahip bir ökaryottur. Tüm dünyada özellikle kıyı sularında çok yaygındır. Diğer ateş rengi alglerinki gibi sert bir zırha sahip değildir. İki kamçısından uzun ve yapışkan olanı ile deniz yüzeyine yakın seviyede avlanır. Rastgele hareketleri sonucu kamçısına yapışan diğer mikroskobik deniz canlılarıyla beslenir. Çapları 1–2 mm kadardır. İnce teller veya naylonlardan sık bir şekilde dokunan elek veya bir tül ile sudan ayrılıp büyük bir mercek ile incelenebilirler. Genelde eşeysiz olarak bölünme yoluyla çoğalan canlının, eşeyli olarak üreyebildiği de gözlenmiştir.
Yakamozu özel kılan ışıma olgusu, luciferin-luciferaz substrat-enzim çiftinin reaksiyonu sonucu oluşur. Bu kimyasallar sitoplazma içinde dağılmış halde bulunan binlerce küresel organelde saklanırlar.
Söz konusu canlıların ışık saçması bir savunma mekanizması olarak düşünülmektedir. Saldırı altında kalan tek hücreli ışık yayarak, daha büyük avcıların kendisine saldıranı fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır. Bazı balıkçı teknelerinde yüksek bir direk ve bu direğin ucunda oturmak için bir yer vardır. Gırgır motorlarının köprülerinin çok katlı ve en üst kattan bile kumanda edilebiliyor olmalarının bir sebebi de budur. Balıkçılardan biri buraya oturarak ay olmayan geceleri balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yolları görüp dümenciyi yönlendirirler veya doğrudan kendileri tekneye kumanda ederler. Yine yakamoz ışığı dolayısıyla lüfer avlarken lüks ışığı kullanılır; bu ışık balıkların gelmesi için değil, misinanın değdiği yakamozların çıkardığı ışıktan lüferlerin korkmaması için kullanılır. Lüks ışığı yakamoz ışığını bastırdığından lüferin misinayı fark etmesini engeller.
Yakamoz kelimesi Türkçe'de "deniz yüzeyinde ışıltı" anlamına gelir.
Yeni Yunanca diakamós διακαμός z "deniz yüzeyinde ışıltı" sözcüğünden alıntıdır. Yunanca sözcük Yeni Yunanca diakéo διακαίω z "(içinden) tutuşmak, parıldamak" fiilinden türetilmiştir. Bu sözcük Yeni Yunanca kaío καίω z "yanmak" fiilinden dia+ önekiyle türetilmiştir. Daha fazla bilgi için koter maddesine bakınız.
Yakamoz kelimesi tarihte bilinen ilk kez Ahmet Vefik Paşa, Lugat-ı Osmani () eserinde yer almıştır.
Yakamoz kelimesi Türkçe'de "" anlamına gelir.
Yakamoz kelimesi Türkçe'de "Biyolojik ışık üretme özelliğine sahip, akıntı ve rüzgârlarla sürüklenen ve bir şeye dokunduğunda ışık veren deniz hayvanı." anlamına gelir.
Bu kelimenin kökeni ve ayrıntılı kaynak için kelimeyi etimoloji sözlüğünde inceleyebilirsiniz: Yakamoz kelime kökenini göstermek için tıklayın.
Karş. bonito (palamut balığı). İspanyolca/Portekizce ad görünürde Latince bonus (iyi, güzel) sözcüğünün küçültülmüş halidir. Balığın adı halk Latincesinde kaydedilmemiş bir lakaptan türemiş olabileceği gibi, kaynağı belirsiz eski bir ad da olabilir.
Bu kelimeye benzer bazı kelimelere göz atın; yakamoz, yakamozlanma, yakamozlanmak, yakamozlu
Veya Yakamoz kelimesi hakkında ayrıntılı bir arama başlatmak için buraya tıklayın.
Rastgele kelime göster