Yarık Dudak Ameliyatı Sonrası Beslenme

Halk arasında tavşan dudak olarak bilinen dudak yarığı doğum öncesi dönemde gelişen ve yüz orta hat birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır.

Fötal dönemde (rahim içi bebeklik dönemi) fetüsun dudak kısmını oluşturan hücreler 5. haftada, damak kısmını oluşturan hücreler ise 9. haftada birleşmeye başlar. Bu birleşme dönemi gebeliğin 12. haftasında tamamlanır. Bu dönemde yapıların birleşmesini engelleyen bir durum söz konusu olursa ortaya dudak, damak veya dudak-damak yarığı ortaya çıkar. Yarık dudak ve damak dünya genelinde her 1000 canlı doğumda 1 olarak görülmektedir. Bu oran genetik ve çevresel faktörlerle değişmektedir. Afrikada yarık damak ve dudak daha az görülürken Asya kıtasında daha fazla görülmektedir. Yarık dudak ve damağı olan çocukların %46’sında dudak ve damak yarığı beraber bulunmaktadır. %33’ünde sadece damak, %21’inde sadece dudak yarığı mevcuttur. Tek taraflı yarık sıklığı çift taraflıya göre 9 kat fazla olup, solda sağ tarafa göre 2 kat fazla görülmektedir.

Hastalığın Nedeni

Hastalığın nedeni günümüzde tam olarak bilinmemektedir ancak yarık dudak ve damak oluşturan faktörler başında akraba evlilikleri, gebelikte sigara ve alkol kullanımı, epilepsi ilaçları, warfarin gibi kan sulandırıcı ilaçlar, romatizma ilaçları, vitamin ve folik asit eksiklikleri gelmektedir. Hastalığın gelişiminde genetik de önemlidir. Ailede yarık dudak ve damaklı birey varsa çocukta hastalık riski %4 kadardır. Eğer 2 çocuk etkilenmişse risk %9 a çıkmaktadır. Yarık damak ve dudak varlığı anne karnında gebeliğin 13. haftasından itibaren kadın doğum uzmanı tarafından karın ultrasonografisi ile gözlenebilir. Bunun dışında doğum öncesi herhangi belirlenmiş bir test yoktur. Doğum sonrasında yapılan ilk muayenede şüpheli durumlarda plastik cerrahi bölümüne hasta gönderilir ve gerekli öneriler tarafımızdan yapılır. Bir bebeğe dudak yarığı tanısı konulduktan sonra bebeğin dudak anatomisini düzeltmek için cerrahi girişim yapılır. Dudak hem işlevsel hem de kozmetik olarak düzeltilir. Yarık dudak ve damak geniş bir yelpazede gözlenir ve mevcut anomali yarığın yeri, çift taraflı olup olmaması, tam veya tam olmayan yarık şeklinde değerlendirilerek tedavi planlamasına alınır.

Dudak Yarıkları

1. Tek taraflı tam olmayan dudak yarığı

2. Tek taraflı tam dudak yarığı

3. İki taraflı tam olmayan dudak yarığı

4. Bir taraflı tam bir taraflı tam olmayan dudak yarığı

5. İki taraflı tam dudak yarığı

6. Orta hat dudak yarıkları

Damak Yarıkları

1. Yumuşak damak yarıkları

2. Sert damak yarıkları

3. Submukoz yarıklar

4. Birbirinden ayrık küçük dil (Bifid uvula) şeklinde ortaya çıkar.

DUDAK ve DAMAK YARIKLARI TEDAVİSİ

Yarık dudak ameliyatının yapılabilmesi için bebeğin en az 10 haftalık olması, ağırlığının 5 kilo üzerinde olması ve kan değerinin en az 10 gr/dl olması gerekmektedir. Yapılacak olan ameliyat ile işlevsel emme, beslenme sağlanmalı ve sonuç estetik olmalıdır. Bazen yarıkta aralık hem dudak hem de damak için çok şiddetli olduğunda ameliyat öncesi ortodontik inceleme ile ameliyat alanının hazırlanması yarıkların ortodontik tedavi ile daraltılması gerekir. Yarık damak ameliyatı 7-9 ay civarında uygulanır.

Tedavide Amaç
Tedavide temel hedef işlevsel konuşma sağlayabilmektir. Diğer hedefler hava ve suyun burun ile ağız arasındaki geçişinin engellenmesi, orta kulak bozukluklarından dolayı işitmenin korunması, orta yüz gelişiminin düzeltilmesi, düzgün görünen ve işlevsel üst diş çerçevesinin oluşturulmasıdır. İyi tedavi edilemeyen ya da tedavisiz kalan yarık damak hastalarında ileri dönemde orta kulak iltihabı, zatürre ve gelişme geriliği sıkça görülmektedir. Gerek dudak gerekse damak ameliyatlarından sonra ilerleyen yaşlarda ikincil düzeltici ameliyatlar gerekebilir. Her damak yarıklı hasta ameliyat sonrası mutlaka konuşma terapisi almalıdır. Yarık dudağı olan hastaların büyük kısmına burunda şekil bozukluğu da mevcut soruna eşlik etmektedir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda buruna yönelik işlevsel ve estetik amaçlı girişimlerin planlanması eş zamanlı veya sonrası için yapılmalıdır. Burun deliklerinin simetrisi, yeterli bir burun iç döşemesi ve burun orta direğinin uzunluğu ile simetrik ve yeterli bir burun ucu çıkıntısı ve simetrik burun kanatları burun tedavisindeki amaçlardır.

Ameliyat ve Ameliyat Sonrası
Ameliyatların büyük kısmı genel anestezi altında uygulanır. Ameliyat süresi yaklaşık 2 ila 4 saat arası değişmektedir. Ameliyat sonrası bakımda özellikle dikkat edilmesi gereken hususların olması sebebi ile bu konuda deneyimli özel bakım hemşiresi ameliyat sonrası bakımı üstlenmelidir. Ameliyat sonrası bebek elini ağzına götürmemelidir. Ameliyat sonrası beslenme hem kalori hem de besinlerin fiziksel özellikleri göz önünde bulundurularak ayarlanmalıdır. Sadece yarık dudak ameliyatı olmuş bebeklerde ameliyat bölgesinin temiz tutulması yeterli olmaktadır. Dudak dikişleri ameliyat sonrası 5 - 7 gün arasında alınır.

Yarık damaklı bebeklerde ameliyat sonrası bakım yarık dudağa göre daha önemli ve zordur. Ameliyat sonrası erken dönemde ağız içinden sızıntı tarzında bir kanama, dilde şişme gibi ciddi sıkıntılar olabilir. Bu dönem yakın takip gereken bir dönemdir. Ameliyat sonrası beslenme bir o kadar önemlidir. Bebeğin mamaları parçacıklı olmamalı ve berrak gıda almalıdır. Başlangıçta bakımı zor olmasına rağmen ağız içindeki kesiler 3 - 4 gün içinde hızla iyileşirler. Beslenme konusunda Başkent Üniversitesi’nde standart beslenme protokolleri uygulanmaktadır. Bu belgeler ameliyat sonrası hasta yakınlarını bilgilendirmek için verilmektedir. Sonuç olarak yarık dudak ve damak toplumda sıklığı 1/1000 canlı doğum olacak şekilde görülen doğumsal bir sorundur. Bu eksikliği giderici ameliyatlar plastik cerrahlar tarafından yapılmaktadır. Ameliyat öncesi bebeğin tam bir hazırlık aşamasından geçirilmesi ve en elverişli şartlarda hastayı ameliyat etmek ameliyat sonrası süreçlerde sorunsuz iyileşmeye zemin hazırlar. Ameliyatın hem işlevsel hem de estetik sonuçlarını en yüksek noktaya çeker. Ameliyat öncesi ortodontik inceleme ve ameliyat sonrası konuşma terapisi mutlaka planlamaya eklenmelidir. Bilgilendirilmesi gereken bir başka nokta hasta büyüdükçe kemik gelişimi hastalığına bağlı olarak geri kalabilir ve düzeltici ameliyatlar (üst, alt çene, buruna yönelik olarak) adolesan döneme kadar uzayabilir.

Dudak damak yarıklarının tedavi sürecinin en temelinde cerrahi müdahale yer almaktadır. Operasyon sonrası iyileşme sürecinin konforlu olmasını sağlayacak, operasyonun başarı oranını arttıracak ve bebeğin yaşam kalitesini yükseltecek bakım gereksinimlerinin yerine getirilmesi önemlidir.

Dudak ve damak yarığı ameliyatları sonrasında bakım gereksinimleri farklılaşabilir. Bu nedenle her iki ameliyat sonrasında bakım gereksinimlerinin mutlaka doğru yerine getirilmesi, sürece dair mutlaka hekim önerilerinin dikkate alınması gerekmektedir.

Dudak Yarığı Ameliyatı Sonrası Bakım Önerileri

Operasyondan sonra beslenme için biberon kullanımı önerilmez. Beslenme için kaşık, damlalık gibi araçlar tercih edilmelidir. Biberonla beslenmeye operasyonun ilk haftasından sonra, doktorun da onayı ile geçilebilir. Dudak yarığı ameliyatı olan bebeklerin 2-3 saatte bir beslenmesi, ameliyat sonrasında ilk gün berrak diyet olarak adlandırıldığımız su, anne sütü, sulandırılmış mama gibi besinlerin bebeğe verilmesi önerilir.

Operasyondan sonraki ilk hafta;

• Sulandırılmış biberon maması,
• Ayran,
• Asistsiz meyve suları,
• İlk ay muhallebi,
• Püre haline getirilmiş besinler tüketilmesi önerilir.

Ameliyat sonrasında bebekte yetersiz sıvı alımına bağlı dehidrasyon oluşumu gözlemlenmeli ve dehidrasyon düşünülüyorsa mutlaka hekime bilgi verilmelidir. Operasyon sonrasında bebeklere soğuk buhar verilmesi de bebeğin rahatlamasına yardımcı olur.

Damak Yarığı Ameliyatı Sonrası Bakım Önerileri

Damak yarığı ameliyatı sonrasında beslenme süreci dudak yarığı ameliyatı ile benzerdir. Bu noktada operasyonu yapan hekimin yönlendirmelerinin de mutlaka dikkate alınması gerekir. Bu operasyondan sonra da dehidrasyon riski gündeme gelebildiği çin bebek yakından takip edilmelidir.

Soğuk su buharı bebeğin rahatlamasına yardımcı olacağı için bebek uyurken kullanılabilir. Damak yarığı ameliyatında ağız içerisindeki dikişler 1 – 1.5 ay içerisinde düşer. Dikişler düşünceye kadar bölgenin düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Bebeğe su içirilerek ağzın temizlenmesi sağlanabilir. Dikişler üzerinde gıda birikimi önlenerek ağız kokusu ve bakteri üretimi önlenebilir.

Bizi İnstagram’da Takip Edin!

 Geri Dön: Ortodonti Hakkında Sorular

İlgili Bölüm(ler): Ortodonti