Yatak Yarasına Hangi Krem Iyi Gelir

BASI YARALARI (YATAK YARALARI, DEKÜBİT ÜLSERLERİ)
 
Dekübit ülserleri, genelde yatalak hastalarda oluştuğu için halk arasında ‘yatak yarası’ olarak bilinir. Dokuya olan baskı damar dolaşımı (mikrosirkülasyon) basıncından fazla ise iskemiye yol açar. Bu süre sık ve uzun olduğunda ise çeşitli derecelerde bası yaraları oluşur. Vücutta en çok, kemik dokunun cilt dokuya yakın olduğu noktalarda ve basının izlendiği bölgelerde izlenir. Kalça yanlar, kalçaların ortası, uyluk üst dış taraf, topuklar ve daha nadiren sırt, kol, burun sırtı bölgelerinde izlenir. Genelde yoğun bakım hastaları, yatalak ve kötü durumda hastalar, felç durumdaki hastalar, tekerlekli sandalye kullanan hastalarda izlenir. Tüm yatan hastaların %9’unda, kronik bakım gerektiren hastaların ise %50’sinde izlenir.
 
Yatak yarası oluşumu için risk faktörleri nelerdir?
- İmmobilizasyon ( Hareketsizlik, sürekli aynı pozisyonda yatar veya oturur olma durumu)
- İnkontinans ( idrar kaçırma)
- Yetersiz beslenme ve diğer beslenme problemleri
- Bilinç düzeyi sıkıntıları
 
Basının dercesine göre, yeterli kan akımı alamayan dokularda zamanla bazı değişiklikler olur ve bası yaraları farklı evrelerde izlenir:

Evre 1: Cilt sağlamdır. Eritem (kızarıklık) vardır.
Evre 2: Ciltte kısmi kalınlıkta kayıp bulunur. Yara sıyrık, su toplaması gibi yüzeyeldir.
Evre 3: Tam kat cilt kaybı vardır. Cilt ve cilt altı nekroz; derin siyah veya açık yaralar mevcuttur. Fasya dokusu derini etkilenmemiştir.
Evre 4: Derin yara, kas, kemik, eklem, tendon gibi derin yapılarda doku kaybı ve zedelenmeyle karakterizedir.
 
 TEDAVİ:

1- Mümkünse basının ortadan kaldırılması, hastanın hareket ettirilmesi, rehabilitasyon
2- Sık pozisyon değişimi
3- Havalı yatak kullanımı
4- İdrar ve gayta temizliğinin sağlanması
5- Enfeksiyonun tedavi edilmesi
6- Var olan hastalıkların tedavisi
7- Nörolojik rahatsızlıkların ( spastisite gibi) tedavi edilmesi
8- Beslenmenin düzeltilmesi
9- Yara pansumanı ve cerrahi
     
Bası yaralarının tedavisinde en önemli faktörler basının ortadan kaldırılması, yaranın temiz tutulması ve yeni yaraların oluşmasının engellenmesidir. Bu sorunlar çözülmediği takdirde, yatak yarası ister pansumanla kapansın ister cerrahi yapılsın, aynı yerde ve/veya vücudun başka yerlerinde yatak yarası oluşma riski çok yüksektir.

Yara pansumanı için pek çok seçenek bulunmaktadır. Çeşitli pansuman solüsyonları, kremler, pomadlar, yara örtüleri, gümüşlü yara örtüleri kullanılmaktadır. Bazı yaraların pansumanı için negatif basınçla (vakum) çalışan pansuman teknikleri uygulanır. Bu teknik hem yaradaki akıntının dışarı alınması, hem enfeksiyonun kontrolü, hem de yaranın küçülmesi için başarılı sonuçlar vermektedir.
 
Hangi hastalarda cerrahi uygulanmaz?
Bazı hastalarda cerrahi tedavi gerekmez ya da uygun olmayabilir.
- Evre 1, 2 bası yaraları pansumanla kapanabilir.
- Küçük ve yüzeyel yaralar pansuman ve bası kaldırılması ile iyileşir
- Genel durumu bozuk, ameliyatı tolere edemeyen hastalar cerrahi dışı seçeneklerle tedavi edilir.
- Spazm, kontraktür gibi yara riskini arttıran durumlar tedavi edilemeyecekse cerrahi endikasyon yoktur.
- Bazı hastalar cerrahi seçeneği tercih etmeyebilir.
 
Cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?
Cerrahi tedavide, yaranın debridmanı ( ölü dokuların temziliği), ülser ve yalancı bursanın alınması, basıya sebebiyet veren kemik dokuların tıraşlanması yapılır. Yaranın kapatılması için yaranın bulunduğu yer, büyüklük ve durumuna göre pek çok seçenek vardır:

- Primer sutür (yara dudağının basit dikişlerle kapatılması)
- Deri greftleri (vücudun başka bir yerinden cilt nakli)
- Lokal veya uzak flepler (Yaraya yakın bölgelerdeki veya uzak bölgelerdeki cilt, fasya, kas dokuları kullanılarak)
 
Ameliyat nasıl yapılır?
Ameliyat lokal anestezi, genel anestezi ya da spinal blok ile yapılabilir. Hastanın problemli alanı ve nörolojik rahatsızlığına göre karar verilir. Yapılacak ameliyatın şekline yaranın büyüklüğü ve yerine göre karar verilir.
 
Cerrahi komplikasyonları nelerdir?
Her cerrahide olabilecek enfeksiyon, yara açılması, hematom oluşması gibi sıkıntılar bu ameliyatlarda da gözlenebilir. Uygun yara bakımı yapılamazsa ve bası ortadan kaldırılmazsa, yatak yarası tekrarlaması riski çok yüksektir.
 
Ameliyattan sonra iyileşme nasıl olur?
Ameliyattan sonra, sahadaki sıvı ve kan birikimini önleyen negatif basınçlı drenler 1 haftaya kadar yerine kalabilir. Dikişler hafta sonra alınır. Ameliyattan sonra, opere edilen bölgeye hafta bası uygulanmaz ( üzerine yatılmaz). Mümkünse havalı yatak kullanılır. En az 2 saatte bir hastanın pozisyonu değiştirilir. Uygun ve yeterli beslenme sağlanmalıdır. Daha sonra gün içinde yavaş yavaş bası süresi arttırılır. Var olan enfeksiyon tedavisi 1 hafta daha devam edilir. Pansumanlar ve yaranın temizliği önemlidir. İdrar ve gayta ile bulaşma engellenmeye çalışılmalıdır. Basıya maruz kalan diğer bölgelerde erken evrede hemen tedaviye başlanmalı ve yeni yaralar oluşmasının önüne geçilmelidir.
 
Tedavi edilmeyen yaraların ne gibi riskleri vardır?
Tedavi edilmeyen yaralarda en önemli risk, uzun süre iyileşmeyen kronik yaralarda oluşabilen ‘Marjolin ülseri (Skuamöz hücreli kanser)’ adı verilen agresif seyreden ve metastaz (diğer organlara sıçrama) riski yüksek olan bir kanser gelişmesidir.

Diğer riskler daha çok yara ve hasta bakımı uğraşısı problemleri ve enfeksiyon oluşumu ile ilgilidir.

 Yatak (bası) yarası, genel olarak vücudun belden aşağısında görülen, bölgenin fazla basınca maruz kalmasından dolayı veya sürtünmeden ötürü oluşan yaralara verilen isimdir. Genel sebebi vücudun aşırı derecede hareketsiz kalmasıdır. Ancak bunun yanında başka faktörlerde bulunabilir.

Yatak (Bası) Yarası Nedir?

 Özellikle uzun koma dönemleri, zorunlu yatak istirahatleri, kanser gibi durumlarda vücudun aşırı hareketsiz kalması basınç birikmesine neden olur. Bunların yanı sıra aşırı kilo, cildin nemlenmesi, zayıf kan dolaşımı, yetersiz ve zararlı beslenme gibi durumlarda insan vücudu yara şeklinde reaksiyonlar gösterebilir. Bu durumda yatak yarası adını alan derin ve geniş oyuklar meydana gelir. Bası yarası olarak da bilinen yatak yarısı genel olarak kuyruk kemiği bölgesi, kalça, bel, sırt ve ayak bileği kısmında görülür.

Yatak Yarasına Ne İyi Gelir?

 Yatak yarası farklı evrelerde incelenir. Bu tıbbi olarak toplamda 4 evre şeklinde değerlendirilmiştir. Bu evrelerin gözlemlenme süreci yaranın oluşumuna ve büyüklüğüne bağlıdır. Birinci evrede ilaç ve kişisel yara bakımı yatak yarasının gelişimini engelleyici niteliktedir. İkinci evre yaranın yavaş yavaş kendini belli etmesi durumuna verilen isimdir ve bu evrede krem tedavisi ile ilaçlar ile korunma sağlanabilir.

 Üçüncü ve dördüncü evrelerde ise mutlak cerrahi müdahale gerekebilir. Dördüncü evreye geçilmeden mutlaka profesyonel yardım alınarak erken teşhis ile yaranın genişlemesi durdurulabilir. Yatak yarası tedavisinde cerrahi müdahale en son safhada gereken bir durumdur. Bu nedenle de erken teşhis her hastalıkta olduğu gibi yatak yarasında da son derece önemlidir.

Yatak Yarası Nasıl Geçer?

 Yatak yarasının en önemli tedavi süreci tıbbi bakımın ve ilaçların yanı sıra kişisel bakımdır. Kişisel bakımda en önemli unsur ise sağlıklı beslenme ile proteini bol gıdaların tüketilmesidir. Yatak yarasının tedavi sürecinde özellikle çinko, demir, bakır içeren besinlerin tüketilmesi gerekir. Bunun yanı sıra yatak alışkanlıklarının değiştirilmesi ve uygun pozisyonlarda yatılması gerekmektedir.

 Özellikle aşırı kilo problemi olan kişiler için uygun bir diyetle kilo verilmesi sağlanmalıdır. Cilt bakımı da yatak yarasının geçmesinde önemli bir etkendir. Cildin kuru veya aşırı derecede ıslak bırakılmamasına dikkat edilmeli, kişisel temizliğe önem verilmesi gerekmektedir.

0 Oy

Yatak (Bası) Yaraları Hakkında Neler Biliyorsunuz?

Yatağa ya da sandalyeye bağımlı olan hastaların karşılaştığı en büyük sorunlardan biridir yatak (bası) yaralarıdır.. Bu yaralarla nasıl başa çıkılır, yaraların iyileştirilmesi ve önlenmesi için neler yapılması gereklidir?

Yatak (Bası) Yarası Neden Oluşur?

Yatak yaralarının oluşmasında en önemli faktör basınçtır. Yatağa ya da sandalyeye bağımlı olan kişilerde, uzun süre aynı pozisyonda kalmak, vücut ağırlığının hep aynı bölgelere basınç uygulamasına neden olur. Vücut ağırlığının sebep olduğu basınç sebebiyle de bu bölgelerde (genelde kemikli alanlarda: topuk, dirsek, leğen kemikleri üzerindeki cilt, omuz) kan dolaşımı monash.pw dolaşımındaki bu bozuklukla deri ve deri altı dokusu hasarı oluşmaya başlar ve sonuçta yatak yaraları oluşmaya başlar. Yatış pozisyonları doğrultusunda bası yarası oluşması mümkün olan bölgeler farklılıklar gösterebilir. Uzun süre sırtüstü yatmak durumunda kalan bir hastanın; topuk, kalça, kuyruk sokumu, dirsek, omuz ve baş –boyun bölgesinde yaraların oluşma riski varken, yüzüstü yatmak durumunda olan hastalarda yüz, omuz, leğen kemiği, diz, bileklerin çıkıntıları risk altındaki bölgelerdir.

Yatak (Bası) yarasının oluşmasına ve ilerlemesine neden olan nedenler arasında:

Basınç sebebiyle oluşan dolaşım bozukluğu

Sürtünmeler

İdrar, ter ve dışkının cilt ile teması

Nem ve neme bağlı enfeksiyon

Yatak (Bası) Yaraları Kimlerde Görülür?

Bası yaraları genellikle yatalak hastalarda görülür. Oluşan yaraların % 72’si yetmiş yaş üzeri insanlarda görülmekte ve bu yaraların da % 96’sı göbek altı bölgede oluşmaktadır. Yatalak hastaların yanı sıra hareket kısıtlılığı olanlar, sinir hasarına bağlı his kaybı olanlar (omurilik zedelenmesi, diyabet vb. nedenlerle), dolaşım sorunu bulunan kişiler, yaşlılar, çok şişman (dokulara uygulanan fazla basınç) ya da zayıf olan kişiler (yetersiz cilt altı dokusu) risk altındadır.

Yatak (Bası) Yaralarının Oluşma Süreci Nasıldır?

Yatak yaralarının oluşma sürecinin erken dönemlerinde ilk olarak yara oluşan bölgede bastırılınca solmayan bir kızarıklık, ısı artışı, sertlik ve şişkinlik (ödem) görülür. Ciltteki hasar başladığında ise ısı artışı yerini soğukluğa bırakır. İlerleyen durumlarda mavi-mor renk değişimi, su toplaması gözlenir. Eğer yara eklem üzerinde oluşmuşsa ekleme ulaşıp yapısında bozulmalara yol açabilir.

Klinik açıdan yatak yaraları, yaranın özelliğine bağlı olarak dört evrede sınıflandırılır:

Evre 1: Deri bütünlüğü bozulmamıştır. Cilt pembe, kırmızı ya da benekli bir görünüme sahiptir. Basınç kaldırıldığında kızarıklık bir saatten daha uzun süre devam eder ve kendiliğinden düzelir. Buraya tekrar bası gelmezse yara açılmaz.

Evre 2: Kabarcık ya da yüzeysel bir kayıp (sıyrılma) olarak görünür. Ağrılı ve görsel olarak şiş olabilir. Eğer basınç kaldırılırsa görece kısa bir sürede iyileşir.

Evre 3: Ciltte derin bir krater gelişir. Kötü kokulu sarı ya da yeşil bir akıntı enfeksiyon göstergesidir. Merkezi genelde ağrısızdır çünkü sinir lifleri ölmüştür. İyileşmesi aylar sürebilir.

Evre 4: Cilt yüzeyden kemiğe kadar hasarlıdır. İyileşmesi çok uzun zaman ve bakım gerektirir.

Yatak (Bası) Yaralarının Tedavisi için Neler Yapılabilir?

Yatak yaraları ile başa çıkma, yaraların oluşmasını engelleme ve durumun erken fark edilmesi için ilk adım risk altındaki kişilerin ciltlerinin düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.

Bununla birlikte dikkat edilmesi gereken diğer konular şunlardır:

• Hastanın pozisyonunun sık sık değiştirilmesi,
• Yatak çarşaflarının ve hastanın cildinin temiz ve kuru olması,
• Hastanın kullanacağı çamaşırların teri, ıslaklığı emen sentetiklerden olmaması,
• Tuvalet sonrası cildi tahriş etmeyen malzemeler ve ılık suyla hastanın temizlenmesi ve iyice kurulanması,
• Hastanın yeterli beslenmesi ve sıvı alması,
• Konusunda uzman kişilerce (hemşireler, fizyoterapistler..) tarafından yapılacak masaj ve egzersiz uygulamaları ile basınç altında kalan bölgelerdeki kan akımının hareketlendirilmesi,
• Hava dolaşımlı yataklar, basıncı dağıtan özel minderler kullanılması