Yeni Doğan Bebek Hapşırır Mı

Ebeveynler açısından bebekler ve özellikle de yeni doğmuş bebekler için en önemli ve en dikkat edilmesi gereken durumların başında bebeğin yaşamsal refleksleri gelir. Bu yaşamsal refleksler; soluk alıp verme, ağlama, emme, el-kol-ayaklarını hareket ettirme, esneme, yüzünü buruşturma, hıçkırma, öksürme, hapşırma vs. olabilir. Ben bu yazıda bebeklerin hapşırma refleksi üzerinde durmak istiyorum.

Bebekler Neden Hapşırır?

Özellikle ilk defa anne olan bayanlar yani ilk defa bir bebek bakımını üstlenmeye adım atan çiçeği burnunda anne adayları bebeklerinin en ufak hapşırması karşısında oldukça büyük bir evham yapabiliyorlar. Öyle ki çoğu zaman hiç vakit kaybetmeden bebeğini bir doktora gösterme telaşı içerisine girebiliyorlar. Ancak annelerin bu derece bir telaş içerisine girmelerine hiç bir neden yoktur. Eğer ki söz konusu durum sadece hapşırık şeklinde cereyan ediyorsa. Çünkü bebekler oldukça ve sıkça hapşırabilmektedirler.

Ayrıca hangi nedenle olursa olsun hapşırmanın bebekler için ciddi manada korkulacak bir durum olmadığını ve vücutlarının vermekte olduğu normal bir reaksiyon olduğunu bilmeliyiz. Çünkü unutulmamalıdır ki bebeklerin hapşırması konusunda uzmanlar, bebek hapşırığının bir refleks olduğunu, bu refleksin de burun mukozasının uyarılmasıyla ortaya çıktığını belirtiyorlar.

Hangi Durumlar Bebeklerin Hapşırmasına Neden Olabilir?

1- Bebekler kaloriferli evlerde bulunuyorsa bu tür ortamlardaki kuru hava ve tozun bebekler ile temas etmesi halinde bu durum bebeklerin sık sık hapşırmasına neden olabilir.
2- Çok hafif ısı değişiklikleri de bebeklerde hapşırmaya neden olabilir.
3- Ayrıca ışık ve güneş de yine burun mukozalarının uyarılması sonucu bebeklerde hapşırığa neden olabilen faktörlerdir.
4- Özellikle yenidoğan bebekler sık sık hapşırabiliyorlar. Bu hapşırma genellikle bebeğin kendi genzine kaçanları temizlemek için yaptığı temizleme hareketidir diyebiliriz.

Böylesi durumlarda unutulmaması gerekir ki bu hapşırıkların bebeğe herhangi bir zararı yoktur. Bundan dolayı rahatlıkla diyebiliriz ki annelerin böylesi durumlarda paniğe girmeleri için herhangi korkulacak bir neden yok. Ve özellikle annelerin hapşırığa değil, öksürüğe dikkat kesilmesinde yarar vardır.

Sonuç olarak bütün bebekler hapşırır, bunun nedeni de bebeklerin burun mukozalarının çok hassas oluşudur. Öyle ki elbiselerinden uçuşan toz zerrecikleri bile hapşırmalarına neden olabilir. Bebeğin eğer ki ateşi, nezlesi ve öksürüğü gibi başkaca bir sıkıntısı görülmüyorsa bebek sadece izlenmelidir diyebiliriz. Onun için bebeğim acaba üşüttü mü, soğuk mu aldı diye de paniğe kapılmaya hiç gerek yok.

Sağlıcakla kalın.

Yazar:Hasan Sayar

Doğum serüveninden sonra annebaba ve bebek için uzun bir yolculuk başlar. Minik bedenler bu dönemde sürekli ve hatta gece-gündüz takip altındadır. Her hareketi sorgulanır, neden kaynaklandığı merak edilir ve gözlemlenir. Çünkü yenidoğan dönemi, anne-babalar için bolca soru işareti içerir. Yenidoğan Uzmanı Prof. Dr. İlknur Kılıç, yeni doğan dönemi hakkında bilinmesi gereken 11 noktaya değindi.

1.Bıngıldak
Yeni doğan bebeğin başındaki yumuşak noktalara bıngıldak diyoruz. Bıngıldak, yan yana iki kafa kemiğinin arasında bağ dokusuyla kaplanmış pencerelere verilen addır. Bebeğin başı büyüdükçe baş kemikleri de büyüyerek birbirine yakınlaşır ve boşluklar bir süre sonra dolar. Bebeğin kafasının büyümesi, beynin büyümesiyle tetiklenir.

2.Göbek bağı
Yenidoğan bebeklerin göbek bağı kuru ve temiz tutulmalıdır. Bakımı için yüzde 70'lik doktorun da önerdiği alkol kullanılabilir. İyotlu solusyonlar tiroid hormon düzeylerinde değişiklik yapabileceğinden kullanılmamalıdır. Bebeğin göbek bağı düşene kadar yıkanmaması, göbeğin kuru kalıp düşmesini kolaylaştırır. Bebek bu dönemde, kaynatılmış ve ılıtılmış su ile silinebilir.

3.Göz
Yenidoğanlar yakın mesafeyi görebilirler. Bu mesafe yaklaşık olarak anne memesinden yüzüne kadar olan mesafe olarak tanımlanabilir. İnsan yüzlerine bakmayı tercih ederler. 1 aylık olduğunda annesine gülümsemeye başlar. Parlak renkli objeleri gözleriyle kısa süre takip ederler. İlginç bir ses duyduklarında başlarını o yöne çevirirler.

monash.pw
Tüm vücutta doğum lekeleri araştırılır. Bebekler bazı doğum lekeleri ile doğarlar. Özellikle esmer bebeklerde sık olmakla birlikte diğerlerinde de görülebilen popoda, bazen sırtta ve bacakta morumsu lekeler oluşur. 2 yaş civarında tamamen kaybolur. Değişik boyutlarda ve şekillerde kırmızı damar genişlemeleri olabilir. Genellikle giderek küçülür ve kaybolurlar. Çenede ve alında beyaz küçük sivilceler dikkat çeker. Olgunlaşmamış yağ bezelerinin tıkanıklığından kaynaklanan bu oluşumlar da tedavi gerektirmeden kaybolurlar. Yüz bölgesinde, ortası beyaz renkte kırmızı lekeler oluşabilir.

monash.pwme
Bebeğin günde gram alması, onun iyi beslendiğini gösterir. Bebekler ilk günlerde yüzde kilo kaybedebilirler. Bundan daha fazla kilo kaybı olursa mutlaka değerlendirilmelidir. Çok ağlama veya çok uyuma beslenme kriteri değildir.

monash.pw
Yeni doğan bebeklerin, 6 aylık olana kadar uyku düzeni yoktur. Her ne kadar 18 saat uyuduğu söylense de pratikte pek öyle olmadığı görülür. Özellikle 2. aydan itibaren bebeklerde uyku düzenini oturtmak için birtakım yöntemler denenebilir. Yatırılmadan önce bebeğin karnı tok, altı temiz olmalı, sakin ve sessiz olunmalı, bebek uykusu geldiğinde, fakat uyumadan önce yatağına yatırılmalıdır. Böylece kendi yatağında uykuya dalmaya alışabilir.

monash.pwşırma
Bütün bebekler hapşırır, bunun nedeni burun mukozalarının çok hassas oluşudur. Bebeklerin kıyafetlerinde bulunan ve uçuşan toz zerrecikleri bile hapşırmalarına neden olabilir. Bebeğin ateşi, nezlesi veya öksürüğü yoksa anne-baba tarafından izlenmelidir.

8.Hıçkırık
Bebeklerin beslenmeleri sırasında veya sonrasında diyafragma irrite olur, kasılır ve hıçkırık refleksi oluşur. Yutkunma ile azalır, bu nedenle hıçkıran bebeklerin annelerine tekrar emzirmeleri önerilir.

monash.pwılık
Zamanında doğan bebeklerin yüzde 60'ında, prematüre doğan bebeklerin yüzde 80'inde yenidoğan sarılığı görülür. Sarılık önce bebeklerin gözlerinin beyaz kısmında ve yüzünde başlar, zamanla da vücuda doğru yayılır. Eğer sarılık karın kısmına doğru ilerlemişse arttığı düşünülmelidir. Gözle bakıldığında yanılmalar olabileceğinden, kanda bilirubin düzeyine bakılmalıdır. Sarılığı oluşturan bilirubinin az miktarı, antioksidan olduğu için faydalıdır. Yeni doğan bebeklerde antioksidan maddeler az olduğu için bazı akciğer, beyin ve bağırsak hastalıklarının önlenmesini sağlar. Ancak çok yükseldiğinde kan, beyin bariyerini geçerek hücrelere zarar verebilir. Bunun için Amerikan Pediatri Akademisi'nin kriterleri dikkate alınır. Bu kriterlerde, kritik bilirubin düzeyleri bebeğin doğum ağırlığına ve kaç günlük olduğuna göre değişir. gramın üstünde bulunan 3 günlükten büyük bebeklerde bilirubin değeri 17 mg/dl'nin üstünde ise fototerapi (özel bir ışık) tedavisine başlanır. Bu tedavi ile bilirubin suda eriyen forma dönüşür, idrar ve gaita yoluyla dışarı atılır hale gelir. Bebekte kan grubu uygunsuzlukları varsa ve bilirubin yüksekliği kan değiştirme sınırına yaklaşmışsa, IVIG (damar içine verilen insan kaynaklı immunoglobulin) verilebilir. Tüm tedavilere karşı bilirubin çok yükselmişse kan değişimi yapılır. Bu süreçte bebeğin iyi beslenmesi, bilirubin miktarının gaita ile uzaklaşması açısından önemlidir.

Oda sıcaklığı
Yenidoğan bebeğin bulunduğu ortamın ısısı derece olmadır. 24 dereceden fazla ısı, bebeğin aktivitesinin azalmasına, çok uyumasına ve emmemesine neden olur.

Yolculuk
Bu dönemdeki bebeklerin uçak yolculuğu yapmasının herhangi bir sakıncası yoktur. Yalnız uçak kalkarken ve inerken bebeğin emzirilmesi, kulak basıncının dengelenmesine yardımcı olur. Böylece ağrı oluşumu engellenir.

Hazırlayan: Şenay ÇELİK

Bu belirtiler varsa&#x;

Yenidoğan bebeklerin yaşamlarının ilk döneminde sağlık sorunlarına işaret eden belirtileri gözden kaçırmamak gerekir. İş bu sağlık sorunları ve hangi durumlarda doktora götürmeniz gerektiği…

Emmeme: Bebeğin her zamankinden daha az sıklıkta ve güçsüz emmesi, memeyi reddetmesi ve normalden az hareketle, halsiz görünmesi bir hastalık belirtisi olabilir.

Kusma: Bebeklerin emme sonrası ya da gaz çıkarırken az miktarda kusmaları sık görülür ve normaldir. Ancak beslendikten bir süre sonra fışkırır tarzda bol miktarda olan ve gün içinde sık tekrarlayan tartı alamamayla birlikte olan kusmalar önemlidir ve bir hastalık belirtisidir.

Dışkı rengi: Bebeğin ilk dışkısı Imekonyuml siyah renklidir. İkinci günden itibaren (geçici dışkı) yeşilimsi, sulu parçacıklı bazen sümüklü bir dışkı görülebilir. Bundan gün sonra ise bebeğin beslenme şekline göre değişen (anne sütü alan bebekte altın sarısı, sulu ve gevşek; mama alanda açık sarı, daha koyu kıvamlı) bir dışkı görülür, ilk bir ayda bebek her emme sırasında günde kez dışkı yapabilir ya da günde bir zorlanmadan dışkı yapabilir, her iki durum da normaldir. Dışkının kötü kokulu, kanlı ve bol sümüklü olması ya da zorlanarak sert kıvamlı dışkı yapma önemli belirtilerdir. Bazen ilk günlerde bebeğin doğum sırasında yuttuğu anne kanı nedeniyle dışkı kanlı olabilir. 

Şiddetli ağlama: Daha önce pek ağlamayan bir bebekte ani başlayan ve uzun süren, her zamanki yöntemlerle (kucağa alma ve emzirme gibi) durdurulamayan tiz sesli ağlama bir ağrı ya da bir hastalığı gösterebilir, doktorla görüşmek gerekir.

Hapşırık, hıçkırık, öksürük: Yeni doğan bebeklerde hapşırık çok sık görülmekle beraber genellikle bir hastalık belirtisi değildir. Bu koruyucu bir reflekstir ve yenidoğanın çevreden burnuna ulaşan yabancı partikülleri atmasına yardımcı olur. Öksürük de bir refleks olarak yenidoğanda özellikle emme ve yutma sırasında görülebilir. Çok sık tekrarlayan ateş, burun tıkanıklığı ya da akıntısı, emme güçlüğü ile birlikte olan öksürük, nefes almada güçlük ya da farklılık bir hastalık belirtisidir. Bazı bebekler ilk aylarda çok sık hıçkırırlar. Bunun belli bir nedeni yoktur ve genellikle bebeği rahatsız etmez. Çok uzun sürerse bebek emzirilir, bu hıçkırığı geçirir.

Yenidoğan sarılığı

Sarılık kandaki bilirübin denen maddenin artmasıyla oluşan, ciltteki sarı görünümdür. Fizyolojik sarılık hayatın günlerinde başlar ve genellikle herhangi bir tedaviye gerek kalmadan günde kendiliğinden düzelir. Her yenidoğan, hastaneden taburcu olurken sarılık yönünden değerlendirilir, herhangi bir risk olmasa bile doğumdan sonra hekimin istemine göre tekrar sarılık yönünden değerlendirilir. Patolojik sarılık ise sıklıkla doğumdan hemen sonra ortaya çıkan ve ciddiye alınması gereken bir durumdur. Bu tip sarılıklar, anne ile bebek arasındaki kan uyuşmazlığına, anne kamında geçirilen bazı enfeksiyonlara, annenin kullandığı ilaçlara ya da bebekte doğuştan bazı maddelerin eksik olmasına bağlı olarak oluşabilir. 

Ne zaman tedavi gerekir?

Tedavi gerekliliği 3 parametreye göre saptanır. Bunlar bebeğin ağırlığı, kaç günlük olduğu ve kandaki bilirübin düzeyidir. Kandaki bilirübin düzeyi topuktan alınan birkaç damla kanla kısa sürede ölçülebilir. Tedavi gerekip gerekmediğine çocuk doktoru bu parametreleri dikkate alarak karar verir.

Nasıl tedavi edilir?

2 temel tedavi yöntemi vardır: Fototerapi (ışık tedavisi) ve kan değişimi. Bebeklerin çok büyük bir kısmında fototerapiyle yeterli sonuç alınır ve kan değişimine gerek kalmaz. Yoğun fototerapiyle tedavi edilemeyen sarılık, bebekte bir ya da birkaç kez kan değişimi gerektirebilir.

Fototerapinin yan etkisi var mıdır?

Fototerapinin ciddi hiçbir yan etkisi yoktur. Sıvı kaybı olmaması için bebeğin çok iyi beslenmesi gerekir. Eğer bebek ağızdan yeteri kadar beslenemiyorsa mamayla destek olmak, nadiren serum takmak gereklidir. Fototerapi ışınları gözde retina tabakasına zarar verebilir, bunu önlemek için bebeklere göz maskesi takılmalıdır. Battaniye şeklinde uygulanan fototerapilerde buna gerek yoktur.