Yeni Doğan Bebeklerde Yumurtalık Şişmesi

Testislerde sıvı birikmesi hastalığı testisleri saran zarların içinde bulunan sıvı birikiminden dolayı oluşan ve bu iki torbanın şişmesi ile oluşan bir hastalık türüdür. En fazla yeni doğan bebeklerde rastlanır. Ayrıca testis torbalarında oluşan tramva, testis iltihaplanmaları sonrasında da testiste sıvı birikmesine neden olabilir. Bu tip hastalara ise genel olarak yetişkin erkek bireylerde ve yaşlı erkeklerde görülmektedir. Bazı durumlarda hemen ameliyat olmasına gerek duyulmaz. Testiste sıvı birikimi 2-3 yaşından sonra kendiliğinden yok olabilir. Bu aşamada ise ameliyata gerek duyulmaz. Ayrıca 2-3 yaşına kadar ameliyat yapılmaz. Yani erken teşhis bu aşamada da işe yarayacaktır.

Hidrosel olarak bilinen fakat halk dilinde testislerde sıvı birikmesi olarak da tanımlanan bu hastalığın belirtisi testis torbalarındaki şişliğin oluşmasından anlaşılmaktadır. Bu şişlik acısız olduğu için bebeklerde sadece görsel olarak anlaşılmaktadır.

Dışarıdan yapılan muayene sonrasında da ele şişlik gelebilir. Yani gözle görülür bir şekilde doğumdan sonrasında torbalarda şişlik oluşmaktadır. Eğer gözle görüldüğünü fark edilmesi aşamasında şiş torbanın arkasından bir ışık tutulduğunda bu torbanın sıvı ile dolu olduğu gözlemlenir. Tutulan ışık sonucunda sıvı ile dolu ise iç taraftaki sıvı ışığı geçireceğinden dolayı parlama yapacaktır.

Nasıl Tedavi Uygulanır?

Testiste sıvı birikmesi genellikle sorun yaşatmayan bir hastalıktır. Hatta bazı durumlarda kendiliğinden de ortadan kaybolabilir. Genel olarak tedavi aşamasında torba içindeki sıvıların iğne yardımı ile boşaltılması ile olmaktadır. Diğer bir seçenek ise; ameliyat sonrasında torba içindeki sıvıların alınması işlemidir. Ameliyat ile sıvının alınması sonucunda bir daha testiste sıvı birikmesi hastalığına yakalanma olasılığı yüzde olarak çok düşük bir ihtimaldir.

Eğer tedavi sadece iğne ile yapıldıysa yani torbalardaki sıvı iğne yardımı ile boşaltıysa bu hastalık yeniden tekrarlanabilir.

Testislerde sıvı birikmesinin yanında fıtık oluşmuşsa bu hastanın ameliyat edilmesi gerekebilir. Ameliyat sonrasında bazı durumlarda torbalara buz kompleksi uygulanması gerekebilir.

Hidrosel (Testiste sıvı birikmesi ) Hastalığının Türleri Nelerdir?

Bu hastalık türünde genel olarak 2 tip hidrosel görülme olasılığı vardır. İlk olarak

• Doğumsal hidrosel görülmesi; Bu hidrosel tipinde anne karnındaki erkek çocuklarda testis; hamileliğin 98 gününden itibaren karnın alt kısımlarına doğru ilerler, sonrasında testis torbasına iner. Bu inme aşamasında karın zarı da testisle beraber inmektedir. Doğumdan sonra kesecik kapanır ve ince bir yapı halini alır. Bu kesecik kapanması aşamasında karın içi sıvısı açıklık bulduğu alanlardan geçerek testis etrafında birikir. Bu birikim bebeklerdeki şişliğe neden olmaktadır. Fıtık oluşumu da bu aşamalar içerisinde gerçekleşmektedir. Açıklığın büyük olduğu durumlarda da karın içi sıvısının organları sarkıtması sonrasında fıtık oluşumu gözlemlenmektedir.
• Erişkin hidrosel; genel olarak 40-45 yal üzendeki erkeklerde her 100 erkekten 1’ inde görülmektedir. Erişkin erkeklerde ya da yaşlılarda yaşanan tramvalara maruz kalmalar sonucunda, testislerde görülen iltihaplanmalar sonucunda, testis tümörlerinde ve ameliyatları sonrasına bağlı olarak testis sıvı birikmesi hastalığı görülebilmektedir. Ayrıca böbrek nakli gerçekleştirmiş hastaların büyük çoğunluğunda tek taraflı testis sıvı birikmesi görülebilir. Bunun yanında testisin kendi etrafında aniden dönmesi bazı hastalarda da hidrosele sebep olabilir.

Hidrosel, kasık kanalının anne karnında açık kalması ve karın iç zarının kasık kanalından aşağı skrotuma (testisin bulunduğu torba) doğru uzanması ile oluşur.

Anne karnında erken dönemlerde testisler böbreklerle aynı seviyededir. Çocuk, anne karnında büyüdükçe testisler de aşağı inmeye başlarlar. Son ayda kasık kanalından geçerek skrotuma normal bulundukları yere inerler. Testisler indikten sonra kasık kanalı kapanır. Eğer kasık kanalı kapanmaz ve buradan bağırsak, yumurtalıklar gibi karın içi organlar kasık kanalına ve skrotuma inerse kasık fıtığı (inguinal herni) ortaya çıkar.

Kasık kanalı, karın içi organların geçmesine müsaade etmeyip, sadece karın içindeki suyun geçmesine müsaade edecek kadar dar olduğu durumlarda da hidrosel oluşur. Hidrosel de sadece karın içindeki su kasık kanalından aşağı geçer. Kasık kanalında ve/veya skrotumda şişlik oluşturur.

Normal olarak sağ testis sol testise göre daha geç iner ve sağ kanal daha geç kapanır. Bu yüzden sağ tarafta fıtık, hidrosel ve inmemiş testis biraz daha fazla görülür. %10-20 oranında her iki tarafta birden olur.

Bazen doğumda olmayıp daha sonraki çocukluk yaşlarında kasıkta veya skrotumda su toplanmaları (hidrosol) ortaya çıkabilir. Bunların sebebi travma, testis veya testisin üzerini örten epididimit denen bezin iltihabı ile testis tümörleri olabilir. Bu tip vakalar detaylı bir şekilde araştırılarak nedenleri bulunmalı ve tedavileri yapılmalıdır.

Resim1: Hidroselin şematik görünümü ve bir bebekte transülliminasyon bulgusu.

Çocuklarda Hidrosel Beş Guruba Ayrılır

1. Kommunike Hidrosel: Kasık kanalı ve skrotumda (testisin bulunduğu torba) hidrosel sıvısı var. Muayenede hem skrotumda hem de kasık kanalında şişlik görülür. Şişlik özellikle sabahları yok denecek kadar azdır (çocuk gece uyuduğu için yerçekiminin etkisiyle skrotumdaki sıvı karın içine döner). Özellikle ağlama, ıkınma, öksürme, ağırlık kaldırma gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda veya çok ayakta durma sonucu akşamları daha belirgin hale gelir (çocuk uzun süre ayakta kaldığı için karın içerisindeki sıvı skrotum içerisine dolar). Aileler bunu zaman zaman ortaya çıkıyor bazen tamamen kayboluyor şeklinde ifade ederler.
2. Testis Hidroseli: Kasık kanalı sadece suyun geçmesine müsade edecek kadar açıktır. Şişlik sadece skrotumda görülür. Buna testis hidroseli denir.
3. Kordon Kisti veya Kord Hidroseli: Sıvı sadece kasık kanalında belirgindir. muayenede kasık kanalında bir kitle ele gelir. Ultrasonografide bu kitle dışı zarla kaplı bir su kesesi gibi görünür.
4. Abdominoskrotal Hidrosel: Kum saati şeklindedir. Kum saatinin üst geniş kısmı karın içinde alt kısmı ise kasık kanalı ve skrotumda şişlik şeklinde görülür. Bu iki şişlik dar bir kanalla birbirlerine bağlanmakta. Muayene ederken skrotuma basılınca sıvı karın içi tarafına geçer ve karın içindeki şişlik artar. Bu durum tanı koymada yardımcı olur. Ultrasonla ve bilgisayarlı tomografi ile kum saati şeklindeki hidrosel tespit edilir.
5. Travma, Epididimit Enfeksiyonu ve Testis Tümörlerine Bağlı Hidrosel: Bu hidroseller doğumsal değildir İlerleyen yaşta ortaya çıkarlar. Asıl hastalığın tedavisi ile düzelirler.

Hidroselin Önemi Nedir?

Hidrosel basınç ve ısı etkisi ile testislere, epididime ve kasık kanalı içindeki oluşumlara zarar verebilir. Bunlardan daha da önemlisi basınç ve karın içinden gelen sıvının yüksek ısı etkisi testis ve spermlere zarar verebilir. Testisler küçülebilir, sperm yapımı ve yapılan spermlerin olgunlaşması bozulabilir.

Tanı

Fizik muayene ile tanı %90 oranında konabilir. Kasıkta ve skrotumda şişlik gözle görülür, elle hissedilir. Şişlik içi su dolu bir balon gibidir. Kasık fıtığında şişliğe bastırınca şişlik içindeki karın içi oluşumlar kolayca karın içine geçerler ve şişlik kaybolur. Çocuk ıkınınca da tekrar şişer. Fakat hidroselde kanalın açıklığı dar olduğu için şişlik yavaş yavaş artar ve yavaş yavaş azalır. Bu kasık fıtığı ile hidroselin arasındaki en kolay ayırma yöntemidir. Bir ışık kaynağı skrotuma tutulursa hidroselde parlak bir refle alınılır. Sıvı ışığı geçirdiği için parlak refle alınır. Böylece kitlenin içinde sıvı olduğu anlaşılır ve hidrosel tanısı konabilir. Bu yönteme transilluminasyon denir. %100 güvenilir bir test değildir, boğulmuş fıtıklarda sıkışmış ince bağırsaklar aynı bulguyu verebilir.

Ultrasonografi: Sıvıyı, sıvının miktarını, şişlik içindeki oluşumları göstermede çok faydalıdır.

Tedavi

Komunike Hidrosel  ve Testis Hidroseli bir yaşına kadar beklenir. Bunların %90’ı kendiliğinden geçer. Cerrahi bir müdaheleye gerek yoktur. Bir yaşından sonra hidrosel düzelmemişse hidroselektomi ameliyatı yapmak gerekir.

Kordon Kisti ve Abdominoskrotal Hidrosel tanı konulduğunda, şartların uygun olduğu anda ameliyat edilmelidir. Abdominoskrotal Hidroselde karın içindeki zarda tümör geliştiği ve böbreğe bası yaparak üriner sistemde genşlemelere neden olduğu bildirilmektedir. Kordon kistinin kendiliğinden geçmesi oldukça nadir olduğundan ve kasık kanalındaki oluşumlara basınç etkisi ile zarar verebilme olasılığı olduğundan 6 aylıktan sonra ameliyat edilmesiuygundur.

Hidroseldeki ameliyata hidroselektomi denir. Kasığın üstünde karının altındaki çizgiler üzerinden yaklaşık 1-2 cm’lik bir kesi ile girilir. Açık olan hidrosel kanalı bulunur. Etraf oluşumlardan serbestleştirilir ve bağlanarak kasıkla karın içi sıvı akımı engellenir.

Abdominoskrotal Hidroselde karın içindeki hidrosel cerrahi olarak çıkarılır ve batınla kasıktaki ilişki bağlanarak giderilir.

Komplikasyonu düşük bir günübirlik bir ameliyattır.

Ameliyatın komplikasyonları: Çok nadiren görülürler.

• Testisin damarlarının zedelenmesi veya kopması.
• Spermatik kordun kopması.
• Bağlanan kasık kanalının tekrar açılması veya kanalın bağlanamaması.
• Ameliyat yerinde ve skrotumda hematom oluşması.
• Hidroselin tekrarlaması

Ayrıca çocuğunuzu hidrosel ameliyatı yaptırtacaksanız aynı anda sünnet yapılması da uygundur.

Resim 2: Hidrosel operasyonunda kesenin boynunun bağlanması.

Bebeklerde kasık fıtığı

Kasık fıtığı, kasık bölgesinde ortaya çıkan, genellikle de bebeğin ağlama ve ıkınmasıyla şişlik oluşumuyla kendini gösteren bir sorun. Kız çocuklarda yumurtalıklar, erkek çocuklarda ise testisler karın boşluğunda oluşur. Bebeğin gelişimiyle birlikte kızlarda yumurtalıklar, erkeklerde ise testis kasık bölgesine doğru iner. Karın zarı ise gebeliğin 7-9'uncu ayında bir eldivenin parmağı gibi kasık bölgesine uzanır. Bu eldiven parmağı gibi yapının içinden geçen testis torbadaki yerini alır. Normalde eldivenin parmağı gibi olan bu bölge kapanır. Bazı bebeklerde ise kapanmayıp fıtık oluşturur.

Erkek bebeklerde daha fazla görülür

Çocuklarda fıtık görülme sıklığı yaklaşık yüzde 1-5 oranında değişebilir. Erkeklerde fıtık görülme olasılığı ise kızlara göre 3-10 kat daha fazladır. Prematüre doğan bebeklerde ise bu oran yüzde 30'lara ulaşabilir. Erkek bebeklerde daha fazla görülmesinde, testisin vücutta olması gereken bölgeye inişiyle ilgili mekanizmalar sorumlu tutulur. Zarın açık kalması da fıtık oluşturur.

Kasık fıtığı çoğunlukla sağda oluşur

Kasık fıtığının tanısı çoğu zaman aile öyküsüyle konulur. Karın içi basıncın artmasıyla birlikte bağırsakların ve kız çocuklarında yumurtalık ve tüplerin açık kalan kanalın içine girmesiyle fıtık oluşur. Her 100 kişiden 20’sinde bu kanal açık kalmasına rağmen yaşamı boyunca oluşmayabilir. Ancak karın içi organlar aşağı doğru fıtıklaşırsa ‘kasık fıtığı’ hastalığından söz edilebilir. Doğuştan olabildiği halde geç ortaya çıkabildiği gibi hiç ortaya da çıkmayabilir. Kasık fıtığının yaklaşık yüzde 60 oranında sağda, yüzde 30 oranında solda ve yüzde 10 oranında her iki tarafta birden oluşabilir.

Bebeklerde kasık fıtığına ne zaman acil müdahale gerekir?

Bebeklerde kasık fıtığı tanısı, muayene sırasında bebeğin ağlaması veya ıkınması yani karın içi basınç artışıyla karın içi organlardan birinin, kasık kanalına doğru ilerlemesiyle ortaya çıkar. Çünkü bu durumda kasıkta bir şişlik oluşur. Bebek susunca yani gevşeyince bu şişlik kendiliğinden kaybolur veya elle karın içine itilir. Bu şişliğin kendiliğinden kaybolmaması ya da uzman bir hekimin müdahalesiyle yerine itilememesi durumuna fıtık boğulması denilir. Burada fıtık kesesi içinde bağırsakların sıkışması söz konusu olur ki acil müdahale gerekir.

Kasık fıtığı ameliyatı sonrası

Kasık fıtıklarının ameliyata rağmen tekrarlama riski düşük bir oranda görülür. Ameliyat edilmeyen vakalarda fıtık boğulması ve buna bağlı bağırsak tıkanıklığı önemli bir tehlikedir. Ameliyat gecikirse bağırsaklarda dolaşım bozukluğuna bağlı gangren ve hayatı tehdit edebilecek durumlar oluşabilir. Bu nedenle kişinin ya da bebeğin tanı konulduktan sonra bekletilmeden ameliyat edilmesi gerekir. Cerrahi işlem sırasında karın zarından dışarı doğru oluşan ve eldiven parmağına benzeyen yapıdan çıkan bölüm ameliyatla kapatılır.