Yeni Doğan Bebeklerin Kafası Şekli Ne Zaman Düzelir

Düz Kafa Sendromu Nedir?

Kafatasını oluşturan plaka benzeri kemikler, doğumdan sonraki ilk birkaç yılda bebeğin hızla büyüyen beynine yer açmak için yumuşak olur. Bebeğinizin başı bir tarafa dönük halde yatarken uzun zaman geçirmesi, başının ağırlığı ile birlikte, kafatasının arkası veya yanındaki bir bölgenin düzleşmesine neden olabilir.

Bu duruma, düz kafa sendromu veya pozisyonel plagiosefali denir.

Düz bölge, zaman içinde yeniden yuvarlaklaşacaktır. Bebeklerde düz kafa sendromu, beyin gelişimini etkilemez.

Ancak düz kafa sendromunun neden olduğu bir boyun tutulması, nadiren de olsa ilk yıllardaki gelişimi etkileyebilir. Bu durumu, doktorunuzun önereceği konumlandırma teknikleri, fizik tedavi ve egzersizlerle yönetebilirsiniz.

Düz Kafa Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

İşte bebeğinizde düz kafa sendromu olduğuna dair bazı işaretler:

• Bebeğinizin başının arkasının bir bölümü daha düz görünebilir

• Düzlüğün olduğu alanda bir bölüm hafifçe kelleşmiş olabilir çünkü burası diğer tarafa göre yatak vb. yüzeylere daha sık sürtünür

• Düzleşen taraftaki kulak öne eğilmiş olabilir

• Eğer ciddi bir durumu söz konusuysa bebeğinizin alnı karşı taraftan dışarıya doğru çıkık hale gelebilir

• Düz kafa sendromuna boyun kaslarının sertliği neden oluyorsa bebeğinizin boynu, çenesi ve yüzü yamuk görünebilir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Düz kafa sendromunun başlıca nedeni uyku pozisyonudur ve malumunuz, miniklerimiz uyuyarak uzun zaman geçirirler. Ancak ani bebek ölümü sendromu (SIDS) riskini azaltmak için tüm bebeklerin sırt üstü yatırılması gerekir. Dolayısıyla bebeğiniz düz kafa sendromuna sahip olsa bile onu sırt üstü uyutmanız en güvenlisidir.

Aşağıdaki faktörler de düz kafa sendromunu tetikleyebilir:

• Uzun süre araba koltuğunda oturmak

• Uzun süre bebek arabasında olmak

• Sallanan beşikte veya ana kucağında uzun süre geçirmek.

Düz kafa sendromlu bebeklerin yaklaşık yüzde 20'sinde, bebeğin sert boyun kasları nedeniyle başını yana çevirmesini zorlaştıran bir durum olan tortikolis(boyun eğriliği) de bulunur.

Tek bir yönün tercih edilmesi, bir yüzeyle uzun süreli temasa neden olarak bu yönde düzleşme oluşmasına yol açabilir. Bebeğiniz başını aynı pozisyonda bırakmaya daha meyilli olacağından dolayı bu düzleşme bebeğinizin boynunu daha gergin hale getirerek boyun eğriliğini daha da kötüleştirebilir.

Kafatasları zamanında doğan bebeklerinkinden daha yumuşak olduğu için erken doğan bebeklerin düz kafa sendromuna sahip olma olasılığı daha yüksektir. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde (YYBÜ) uzun süre sırt üstü yattıkları için prematüre bebeklerde düz kafa sendromu olabilir.

Tüm düz kafa sendromu vakaları, bebeğinizin doğumdan sonraki pozisyonuyla ilgili değildir. Gebelikte bebeğinizin kafatası pelvisinize dayandığı bir pozisyondaysa ya da ikiz veya üçüz bebeklerde baş diğer bebeğe yaslanmışsa, düzleşme, anne karnındayken de oluşmaya başlayabilir.

Vajinal doğumsırasında doğum kanalında kafatasına yapılan baskı nedeniyle veya doğumda kullanılan forseps veya vakum yüzünden de düzleşme meydana gelebilir.

Bebeklerde Düz Kafa Sendromu Nasıl Önlenir veya Tedavi Edilir?

Bebeğiniz düz kafa sendromuna sahip olsa bile SIDS riskini azaltmak için onu daima sırt üstü yatırmaya özen gösterin. Bebeklerde düz kafa sendromu tedavisi için bebeğiniz uyanıkken alabileceğiniz bazı tedbirler şunlardır:

• Bebek arabası, araba koltuğu ve ana kucağında geçirilen zamanı sınırlayın, böylece bebeğiniz başını özgürce hareket ettirerek üzerindeki baskıyı azaltabilir.

• Uyanıkken bebeğinize bol bol gözetim altında karın üstü aktivite zamanıtanıyın. Bu pozisyon hem bebeğinizin sırt ve boyun kaslarını güçlendirir, hem başının arkasının yuvarlak bir şekil almasını sağlar, hem de ona kendisini kollarının üzerinde yukarıya kaldırmayı öğretir.

• Bebeğinizi gün içinde ana kucağı veya bebek arabasına yerleştirmek yerine mümkün olduğunca kucağınıza alın. Böylece düzleşen alandaki baskıyı azaltarak başın normal yuvarlak şekline dönmesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca bebeğinizi taşımak için bir ana kucağı veya kanguru kullanarak elleriniz serbestken bebeğinizin başını kolayca hareket ettirmesine izin vermiş olursunuz.

• Bebeğinizi beşiğe yerleştirme pozisyonunu değiştirin. Bebeğinizi sırt üstü ama duvara bakacak şekilde yerleştirin, böylece başını ve boynunu odaya rahatça bakabileceği biçimde diğer yöne döndürebilir.

• Bebeğiniz uyurken başını düz tarafı yukarı gelecek şekilde hafifçe hareket ettirin. Ancak bebeğinizin beşiğindeki herhangi bir nesne boğulma riskini artırabileceğinden, bu pozisyondayken bebeğinizin kafasını yastık veya battaniye ile desteklemeyin.

• Bebeğinize, dönmekte zorlandığı tarafa bakması için ilginç bir şey gösterin. Örneğin onun için ilgi çekici olan bir objeyi bebeğinizin dönmeyi tercih etmediği yöne yerleştirin veya görüş alanı dışındaki nesneleri keşfetmek üzere başını çevirsin diye beşiğini hareket ettirin.

• Emzirirken bebeğinizi tutmak için kullandığınız kolu değiştirin. Böylece bebeğiniz başını her iki yöne de eşit şekilde çevirmek isteyecektir.

• Bebeğinizin bezini ters taraftan değiştirin. Buna alışmak biraz zaman alabilir ancak bebeğinizi altını değiştirdiğiniz masaya ters yönde koyarak onu yüzünüze dönmeye teşvik etmiş olursunuz. Özellikle siz onunla konuşurken veya komik ses ve suratlar yaparken bebeğiniz daima yüzünüzü görmek isteyecektir.

• Sağlık uzmanınızın tedavi planını takip edin. Düz kafa sendromunu düzeltmek ve tortikolisli bebeklerin boyun kaslarını esnetmek için doktorunuz evde yapabileceğiniz fizik tedavi ve egzersizler önerebilir.

• Kask tedavisi. Bebeğiniz daha ciddi bir düz kafa sendromuna sahipse, doktorunuz, tamamen bebeğinize göre yapılmış, başına tam oturan özel bir kask kullanmasını önerebilir. Başın düzleştiği bölgenin yuvarlaklaşmasını sağlayacak şekilde tasarlanan bu kask, bebeğin kafatası kemiklerinin hala yumuşak olduğu ve beyninin hızla büyüdüğü 1 yaşına kadar çok etkilidir.

Teşhis

Doktorunuz, bebeğinizin kafasının şekline bakarak düz kafa sendromunu teşhis edebilir. Eğer tortikolisten de şüphelenirse, bebeğinizin başını ve boynunu nasıl hareket ettirdiğini kontrol edebilir.

Bebeğinizde düz kafa sendromu veya tortikolis olduğunu düşünüyorsanız hemen doktorunuza danışın.

Uzun Vadeli Değerlendirme

Bebeğiniz büyüyüp geliştikçe hareketlerini artıracak; oturacak, emekleyecek, yürüyecek, doğal olarak farklı yönlere bakmaya başlayacak ve hatta uyku pozisyonlarını da kendi başına değiştirebilecek. Tüm bu hareketlilik, başın düzleşen bölgesindeki baskıyı alacaktır. Profesyonel tedavi ve/veya yukarıda sıraladığımız değişiklik ve egzersizlerle bebeğinizde ciddi bir düz kafa sendromu vakası olsa bile düzleşen bölge zaman içinde yuvarlaklaşacaktır. Bebeğinizin saçlarının kalınlaşıp gürleşmesi de düzleşen bölgeyi maskeleyerek daha az fark edilir kılacaktır. Doktorunuz, her ziyaretinizde bebeğinizin kafatası şeklini, boyun hareketini ve genel gelişimini yakından takip edecektir. Merak etmeyin, miniğinizin gelişimi emin ellerde!

Sonuç Olarak

Uzmanlar, bebeklerde düz kafa sendromunu önlemenin en iyi yolunun uyumadığı zamanlarda bebeği yatar pozisyonda bırakmamak olduğunu söylüyor. Bebeğinize karnının üzerinde oyunlar oynatın, onu ana kucağı ve bebek arabasına yerleştirmek yerine kucağınızda tutun ve beşikteyken başını bakmayı tercih etmediği yöne çevirin. Oyuncaklarının veya yaratıcılığınızın yardımıyla bebeğinizi ters yöne bakmaya teşvik edin. Eğer bebeğinizde düz kafa sendromu varsa, doktorunuzun tavsiyeleri ile bu yazıda paylaştığımız önerilere uyarak miniğinizin kafasının şeklinin kısa sürede normale dönmesini sağlayabilirsiniz.

Kaynaklar

Kafa, insan vücudunda en hızlı gelişen ve büyüyen bölümünü oluşturuyor. Doğumda bebeğin kafası vücudun 1/4 oranında iken, bebeğin vücudunun büyümeye başlaması ile birlikte bu oran da azalmaya başlıyor. Başın büyüklüğü beynin ve kafatası kemiklerinin büyüme şekliyle doğru orantılı olsa da bazen kafada şekil bozuklukları görülebiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Elif Erdem Özcan, düz kafa sendromu hakkında bilgi verdi.

Bebeklerde sık görülen kafa şekil bozukluğu düz kafa sendromu olarak da bilinen plagiosefalidir. Düz kafa sendromu sıklıkla bebeğin kafasının dış etkenler nedeniyle anormal bir şekil almasından kaynaklanır. Başın aynı bölgesine sürekli uygulanan basınç bebeğin kafa şeklinde doğrudan etki edecektir. Bebeğin kafasında meydana gelen asimetrik şekil bozukluğu, doğumdan sonra veya ilk aylarda kendini belli eder.

Kafada şekil bozukluğu yapan 7 etki

Bebekte kafa şekil bozukluklarına ve kafanın bazı bölümlerinde düzleşmelere neden olan bazı etmenler vardır. Bu etmenleri şöyle sıralamak mümkündür:

1. Gebelikte annenin amnios sıvısının az olması
2. Çoğul gebelikler
3. Hamilelikte karın içinde sıkışık bir ortam olması
4. Bebeğin anne karnındaki pozisyonu
5. Doğum sonrası bebeğin yatış pozisyonu
6. Bebeğin fazla iri olması
7. Doğum şeklinin sezaryen ya da normal doğum olması

Sırtüstü uyumak da kafa şeklini bozabiliyor

Hayatın ilk 1-2 aylık dönemi içerisinde bebeklerin kemik yapısı oldukça yumuşak olur. Bebeklerin kafa kemiklerinin birleşme noktalarının arasında bıngıldak olarak adlandırılan bağ dokudan oluşmuş bölgeler bulunur. Her bebeğin başında bu yumuşak bölgeler vardır. Bu sebeple bebeğin başının belli bir bölümüne devamlı olarak aynı basınç uygulanırsa kafa düzleşmeye başlayabilir. Sürekli sırtüstü yatırılan bebeklerde de başın arka kısmı düzleşebilir. Bu durum nadiren kraniosinostoz olarak da adlandırılan kafa kemiklerinin arasındaki açıklığın erken kapanmasıyla da meydana gelebilir.

Erken tanı konulmalı

Bebeklerde pozisyona bağlı meydana gelen düz kafa sendromu tedavi edilebilir. Ancak öncesinde bu sendroma yol açan sebepler öğrenilmeli ve altta yatan başka bir patolojik durumun olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Bebek her muayene edildiğinde uzman hekimin bebeğin kafa şekline ve yatış pozisyonuna çok dikkat etmesi gerekir. Düz kafa sendromu tanısı ilk 6 aylık dönemde belirlenebilir. Her hastalıkta olduğu gibi bu sendromda da erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir.

1 yaşa kadar önlenmeli

Bebekteki düz kafa sendromu çocuk 1 yaşına gelene kadar önlenmezse, asimetrik kafa yapısı kalıcı hale gelebilir. Bu sebeple bebeğin kafa yapısını düzeltebilmek için yapılması gereken yöntemlere mutlaka uyulmalıdır. Öncelikle bebeğin yatış pozisyonu sürekli değiştirilmeli, bebeğin kafasının hep aynı yöne yatması engellenmelidir. Bunun yanında bebeklere D vitamini düzenli olarak verilmelidir. Hekimin önereceği şekilde kafa şekillendirici başlıklar kullanılabilir.