Uyku; bebeklerin ve çocukların fiziki ve psikolojik gelişimi için önemli bir yerdedir. İki yaşına kadar ortalama uyku zamanı on dört saat olurken, iki yaşından sonra beş yaş aralığına kadar ortalama süresi on bir ile on üç saat arasındadır. Okul çağına gelmiş çocukların ise en az ihtiyaç duyduğu uyku 10-11 saattir. Bebeklerdeuyku bozuklukları; uykuya geçme sırasında güçlük, uykuyu devam ettirememe, gündüz uykuya dalma ya da devamlı uyuklama olarak meydana gelir.
Bebeklerde uyku bozukluğu, sık görülen bir durumdur. Bu zamandaki uzman başvurularının önemli bir bölümünü oluşturur. Altta oluşabilecek olası bir rahatsızlık korkusu sebebi ile, birincil uyku bozukluğunda ailede genel olarak beklenmekte olandan daha çok kaygı ve stres oluşmaktadır.
Çocukların uykuya olan gereksinimi ve uyku zamanı büyüme evrelerine göre farklılık göstermektedir. Çocuğun yeterli büyüme ve gelişim göstermesi için gece vakitleri düzenli uyku alması gerekmektedir.
Çocuklarda uykusuzluğun sebepleri içinde; astım, reflü, otizm, geç vakit bslenme, yetersiz beslenme, diş çıkarma, uyku apnesi, hiperaktivite bozukluğu, obezite, aile içinde yaşanan problemler şeklinde sayılabilir.
Uyku problemleri zamanına göre çeşitli şekillerde meydana gelmek ile beraber, genellikle ilk 2 yılda görülür, 5'nci aya kadar geçen zamanda sancı, düzensiz beslenme gibi nedenler ile uyku bölünür; ardından ise yoğunbir biçimde uykuya dalma ve devam ettirme de problemler olur.
Bu ve buna benzer uyku sorunu olan çocuklarda önemli bir neden ya da altta yatan hastalıklar olabilir. Bilhassa uykunun bölünmesi sorunu ya da uykuyu engelleyen ağrılarda daha özenli olunmalıdır. Bu şekilde gerçekleşen olaylarda ebeveynlerin çocuklarının takibini yapması ve kesinlikle bir uzmandan destek almaları gerekmektedir.
Bebeklerin uyku sorunlarının tedavisinde iki önemli yaklaşım vardır. Bebeğin mümkün olduğu sürece anne-baba gayreti ile kendisini yatıştırıp uykuya dalması ve yeniden uyanma durumunda ağladığında fiziki olarak temastan kaçmasıdır. Bunun ile birlikte uyku zamanındaki rutinler ve masaj uygulaması da uyku sorunlarının düzeltilmesinde uygulanan tekniklerdir. Bebeklerde uyku hijyeni için yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Bebeklerin uyku zamanının biyolojik saat zamanına göre düzenlenmesi gerekir. Bebeğin geç bir vakit yatırılması uyku zamanının daha fazla olacağı anlamı taşımaz ve bebek bu yüzden yorulursa uyku düzeninde bozulma yaşanır, uykuya geçmekte ve uyumakta zorlanır, bir süre sonra da kronikleşen uykusuzluk gelişim gösterir. Bundan dolayı bebeğin yorgunluğundaki semptomlar iyi gözlemlenmelidir. Bebeğin yorulması ancak bu yorgunluk yoğunlaşmadığı an çok önemlidir.
İlk yıl süresince gece vakitleri daha fazla uyuma alışkanlığı edindikten sonra 9-11 ayları içinde tekrardan bir uyanıklık durumu olabilir. 15 ayın ardından genel olarak bir saat öğlen uykusu yeterli olmaktadır, 4 yaşından sonra gündüz uykuya dalamazlar. 6-12 aylık bebeklerin % 25-50'si gece uyanır.
Bebeğiniz 4 aylık olduğu zaman artık uyku eğitimi zamanı gelmiştir. En ideal zaman ise ise geceleri daha az besin aldıkları ve daha çok uykuya geçtikleri 5. ay ila 6. ay arası olduğu gözlemlenmiştir.
Güncelleme Tarihi: 01 Aralık 2022
Yayınlama Tarihi: 21 Kasım 2022
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Bebek büyüme ve gelişimindeki en önemli konulardan biri uyku.
İyi bir uyku düzeni, bebeğin hem fiziksel hem de ruhsal sağlığının anahtarı gibi.
Bu nedenle çok emek istiyor.
Bebeğin hayatında bir uyku düzeni oturtmak, bebeğe sağlıklı uyku alışkanlıkları kazandırmaktan söz ediyoruz.
Bu öyle bir yol ki çoğu zaman ebeveynlerin hayat tarzlarında ve ev düzeninde pek çok değişiklik yapması gerekiyor. Yetişkinler belki zorlanıyor ancak bir bebeğin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi her şeye değiyor.
Bu yazıda 0-3 ay arasındaki bebeklerin uyku düzenlerini araştırdık. Bu dönemdeki bebeklerin ihtiyaçları ve eğilimleri neler onları öğrenelim ki ebeveynlikteki yol haritalarımızı oluşturalım istedik.
Umarız ebeveynliğin en başında yaşamınıza küçük de olsa bir katkımız olur.
Bu arada Bebek Uyku Kılavuzu’na göz atmayı unutmayın. Çok kapsamlı bir içerik sizi bekliyor.
Uyku ile ilgili diğer yazılarımız ise
Bebeklerde Uyku Döngüsü
Bebeklerde REM Uykusu
Aç Bebek Uyur mu?
Yenidoğanlar genellikle günde ortalama 16 saat uyur.
Ancak şu da unutulmamalıdır ki her bebeğin uyku süresi farklıdır.
Yenidoğan bebekler 2-3 saatlik kısa dilimler şeklinde uyur. Bazı bebeklerde ise bu süre tek seferde 4 saate kadar çıkabilir.
Yenidoğanlar kısa sürelerle uyur çünkü sık sık acıkırlar. Acıklamalarının nedeni küçücük mideleri ve beslenirken hemen yorulmalarıdır.
Karınları hemen doyduğu ya da karınlarını doyurmadan yorulup uykuya daldıkları için kısa sürede uyanıp yine beslenmek isterler.
Bazı yenidoğanlar yaklaşık 1-1½ saat uyanık kaldığında yorulur.
Bazı bebeklerde bu süre biraz daha uzundur.
Yenidoğanlar hem gündüz hem de gece saatlerinde uyur. Beyinlerinin gün-gece uyku döngüsünü kontrol eden bölümü henüz gelişmemiştir.
Yenidoğanlarda aktif uyku ve pasif uyku bir uyku döngüsünü oluşturur.
Bir uyku döngüsünün süresi yaklaşık 45-50 dakikadır.
Yenidoğanlar uyurken bir uyku evresinden diğerine geçerler. Ve bir uyku döngüsünü tamamladığında bebek, kısa süreliğine uyanır.
Bu sırada bebek inleyebilir ya da ağlayabilir. Böyle durumlarda bebeğinizin bir sonraki uyku döngüsüne geçmesine yardımcı olmanız gerekebilir.
Bir bebek ilk aylarda geceleri birkaç kez beslenmek için uyanır.
Genellikle 1-3 ay arasında ise geceleri daha az uyanmaya ve daha uzun süre uyumaya başlayabilir.
Üçüncü aydan itibaren uyku süresi genellikle artar ve yaklaşık 4-5 saate kadar çıkabilir. Yine de bebeğinizin her gece en az bir kez uyanması olasıdır.
Bebeğiniz prematüre veya düşük doğum ağırlıklı ise çocuk doktorunuz gece uykusu sırasında belli aralıklarla bebeğinizi uyandırıp beslemenizi tavsiye edebilir.
10 günlük bebek günde toplamda 14 ila 17 saat uyuyabilir.
Bebeğin her bir uykusunun süresi ise genellikle 2-3 saattir.
Mideleri küçük olduğu için sık ve az beslenen yenidoğanlar, karınları acıkınca uyanır. Beslendikten sonra da yeniden uykuya dalabilirler.
Yenidoğanlar gündüz-gece döngüsüne alışmaya başlayınca gece uyku süreleri 4-5 saate kadar uzayabilir.
Aynı şekilde gündüz uykularından sonra uyanık kalma süreleri de zamanla uzamaya başlar.
Yenidoğanlar günün büyük bölümünü uyuyarak geçirir.
Bebeğin gelişiminde en önemli etkenlerden biri uykudur.
0-3 ay arası bebeklerde
günlük uyku süresi
17 saate kadar çıkabilir.
Yenidoğanların günlük rutini 2-3 saatlik uyku ve yaklaşık 1 saatlik uyanık kalma şeklindedir. Bazı bebeklerde uyanık kalma süresi biraz daha uzayabilir.
Günde 14-17 saat uykuya ihtiyaç duyabilen yenidoğan bebeklerde kimi zaman uyku sorunları görülebilir.
Bunun en yaygın nedenlerini aşağıda bulabilirsiniz.
Bu durumda bebek gündüzleri iyi uyur, geceleri ise kısa aralıklarla sık sık uyanır. Yorucu ve yıpratıcı bu durumun geçici olduğunu söyleyip neler yapabileceğinize bakalım.
Yenidoğan bebek tek seferde karnını doyuracak kadar beslenemez. Ayrıca anne sütüyle beslenen bir bebek daha çabuk acıkır çünkü anne sütü kolay sindirilir. Bu da bebeğin sık sık açlıkla uyanması anlamına gelebilir.
Açlık bebeklerin gece uyanmasının ortak sebebidir. Bir yenidoğanın sık sık beslenmeye ihtiyacı vardır ve bu ihtiyacı ertelemek sağlıklı bir durum yaratmaz.
Bu nedenle gece uyanan bebeğinizin aç olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Bebeklerde Acıkma yazısı bu konuda iyi bir kaynak.
Ayrıca susuzluk da bebeği uyandırır. Kısa bir emzirme ya da mama seansı ile bebeği rahatlatıp tekrar uyumasını sağlayabilirsiniz.
Bir bebeğin bedeninde devamlı yeni birşeyler olur. Ve bunların pek çoğu bebeği rahatsız edebilecek gelişmelerdir. Örneğin,
Bu ve benzeri durumlar bebeğin sık sık uykudan uyanmasına yol açabilir. Çocuk doktorunuzla şüphelendiğiniz durumları mutlaka paylaşın.
Bazı bebekler ebeveynleriyle aşk yaşar ve uykuyla zaman kaybetmek istemez. Bebeğin ebeveyniyle temas içinde olmaya ihtiyacı vardır.
Örneğin,
Bazı ailelerde bebek ebeveynleriyle aynı odayı paylaşır. Böylece bebekle yakın olmak ebeveynlerin biraz olsun dinlenmesini sağlar. (Amerikan Pediyatristler Akademisi ebeveynlerin bebekleriyle aynı odayı paylaşmasını tavsiye ederken aynı yatağı paylaşmalarını önermez.)
Bebekler hassastır. Çok fazla uyaran bir bebeğin uykuya dalması güçleştirebilir.
Böyle bir durumda bebek uykuya dalmakta zorluk yaşayabilir. Uykuya dalsa dahi sık sık uyanma sorunu ortaya çıkabilir.
Yenidoğanların mideleri çok küçük olduğu için sık sık beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle karınları acıktığında uyanırlar. Ancak uyanmalarının başka sebepleri de olabilir.
Belirli bir düzende beslenen bebekler normalden kısa sürede uyandığında öncelikle başka ihtiyaçları olup olmadığına bakmak gerekebilir.
Bebeğinizi sakinleştirerek tekrar uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz. Bebeğiniz uykuya dalarsa henüz acıkmamış demektir. Ancak uykuya dalmakta güçlük çekiyorsa karnı acıkmış olabilir.
Bebeğiniz karnı acıktığında bunu beden diliyle de size anlatmaya çalışır. Yenidoğanlarda bunu anlamak zor olsa da zamanla bebeğinizin sinyallerini daha rahat okumaya başlayacaksınız. Bebeklerde Acıkma belirtilerini buradan okuyabilirsiniz.
Geceleri 2-3 saatten uzun bir süre kesintisiz uyuyan yenidoğanları beslemek için uyandırmak gerekir.
Bebeğin kilo alımı iyi bir seviyeye gelene dek onu her 3-4 saatte bir uyandırıp besleyebilirsiniz.
Genellikle ilk haftalarda bebeğiniz sağlıklı şekilde kilo almaya başlar ve sonrasında geceleri daha uzun süre uyumasına izin verebilirsiniz.
Ancak prematüre veya düşük doğum ağırlıklı bebekler daha uzun süre gece beslenmesine ihtiyaç duyabilir.
Bebeğinizi ne zamana kadar gece beslemesi için uyandırmanız gerektiği konusunu mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Yenidoğan bebeklerin beyinlerinin gün-gece uyku döngüsünü kontrol eden bölümü henüz gelişmemiştir. Bu nedenle geceleri daha uzun süre uyumaları gerektiğini bilmezler.
Bebeğinizi gece gündüz döngüsüne alıştırmak aşağıda birkaç öneri bulacaksınız:
Yenidoğan bebeğinizin gece boyunca uyumaya alışması biraz zaman alabilir. Ancak çoğu bebek yaklaşık 3 aylık olduğunda;
gece gündüz ayrımı yapabilmeye ve
geceleri daha uzun süre uyuyabilmeye başlayabilir.
Tabii ki bu süreler bebeğe göre değişir. O yüzden lütfen endişe etmeyin.
Bebeğinizin,
Bebeğinizin gece gündüz döngüsüne ve uyku düzenine alışabilmesi için ilk haftalarda bile gündüz ve gece rutinlerini uygulamaya başlayabilirsiniz.
Yenidoğan bebeğin uykusunun geldiğini, yorulduğun verdiği sinyalleri okuyarak anlayabilirsiniz. Başlangıçta bu konuda bocalamanız olasıdır. Ve bu çok normaldir. Zamanla siz bebeğe, bebek size alışacak ve ister istemez bir düzen oturtmuş olacaksınız.
Şimdi uyku sinyallerine bir göz atalım.
Uykusu gelen bebek;
Uyku sinyallerini gözlemlediğinizde vakit kaybetmeyin. Bebeği uygun uyku ortamına götürün ve uyutmayı deneyin.
Bebekler uykularında inleyebilir, mızırdanabilir, hırıldayabilir ya da homurdanabilir.
Bu gibi sesler veya daha fazlası (bazı bebekler uykuda ağlayabilir) belli bir aşamaya kadar normal karşılanır. Yani geceleri bebeğinizin bu tür sesler çıkardığını duyarsanız endişe etmeyin.
Bebeklerin uyurken bu kadar sesli olmaları kısmen
Bu nedenle bazen yutkunurken veya nefes alırken biraz daha fazla çaba harcamaları gerekebilir.
Ayrıca ağırlıklı olarak ağızlarından değil burunlarından nefes aldıkları için en ufak bir tıkanıklık olduğunda bunu anlayabilirsiniz.
Bebeklerin uykuda en yaygın olarak çıkardığı sesler neler onlara bakalım:
Peki hangi durumlarda endişe etmelisiniz? Tabii ki ciddi solunum güçlüğü durumunda…
Solunum güçlüğü yaşayan bir bebeği hemen en yakın sağlık kuruluşuna götürmeniz gerekir. Aşağıda bu duruma dair bazı belirtileri bulacaksınız:
Bebeklerde uyku sorunları çoğu ebeveynde stres yaratır. Bebeğiniz genel olarak mutlu ve dinlenmiş görünüyorsa özellikle ilk 3 aylık dönemde bebeğinizin uyku düzeni ve uyku alışkanlıkları konusunda endişe etmeyin.
Bebeğiniz büyürken siz de deneyim kazanacaksınız. İnanın zamanla her şey rayına oturacak.
Bebeğiniz uykusunda bazen inleme benzeri sesler çıkarabilir.
Yenidoğanların sindirim ve solunum sistemleri tam anlamıyla gelişmiş olmadığı için yutkunurken ya da nefes alırken zorlanırlar.
İnleme bu nedenle ortaya çıkabilir.
Kimi zaman bu zorlanmanın nedeni, bebeğin burnundaki hafif bir tıkanıklık ya da bebeğin boğazını temizlemeye ihtiyaç duyması olabilir.
Bebek İnlemesi Neden Olur?
Bebeğinizin uykusunda inlediğini duyarsanız endişeye kapılmayın.
0-3 ay arası bebeklerin solunum ve sindirim sistemleri henüz tam gelişmediği için bu tür sesler duymanız doğaldır. Yine de bebeğinizin çıkardığı sesleri dikkatle dinleyip gözlem yaparak normalin dışında bir durum olup olmadığını anlamaya çalışın.
Bebeğinizin burnu tıkalıysa daha sık nefes alıp vermeye başlayabilir.
Burun kanallarında tıkanıklık olması durumunda nefes alıp verirken sürekli bir homurtu sesi çıkarabilir.
Burun tıkanıklığının bir başka belirtisi de burun kanatlarının daha fazla açılıp kapanmasıdır. Bu, bebeğinizin nefes almak için normalden fazla çaba harcadığını gösterir.
Böyle durumlarda öncelikle burun aspiratörü yardımıyla bebeğinizin burun tıkanıklığını gidermeye yardımcı olabilirsiniz.
Yenidoğan bebeğin rahat ve güzel bir uyku uyuması için ortamın 3 şartı vardır:
Şimdi bunlara bakalım.
Uygun oda sıcaklığı uyku kalitesi açısından önemli bir faktör.
Bebek için en oda ısısı 19-21 derece arası.
Odanın çok sıcak ya da soğuk olması bebeğin uykuya dalmasını ve uyumaya devam etmesini zorlaştırabilir.
Ancak bazı durumlarda bebeğin uyuduğu odanın sıcaklığını değiştiremeyebilirsiniz. Bunu uygun giysi ve örtülerle dengelemeye çalışabillirsiniz.
0-3 aylık bebeklerde pike veya battaniye yerine uyku tulumları daha kullanışlıdır.
Ayrıca bebek uyurken elinizle vücut sıcaklığını kontrol edin.
Bebeğin karnı ve sırtı çok sıcaksa, bebek terliyse üzerindekileri azaltmanız, odayı havalandırmanız gerekebilir.
Öncelikle bebek odasının gün içinde bolca ışık ve temiz hava almasına özen gösterin.
Uyku öncesinde bebeğin dikkatini dağıtabilecek oyuncak ve aksesuarları yatağının yakınından uzaklaştırın.
Gece uykusu öncesi uyku kalitesini artırmak için odayı karartın.
Genellikle loş ışık yeterli olur.
Tamamen karanlık bir ortam yaratmanıza gerek olmayabilir. Bebeği görebileceğiniz kadar ortam ışığı bebeğin dikkatini dağıtmamak açısından yeterli olur.
Ses, ciddi bir uyaran. Özellikle bebek gece uykusuna geçerken ortam seslerini mümkün olduğunca azaltmak gerekir. Çünkü sessizlik artık gece uykusu için saatin geldiğinin ve uzun bir uykuya geçileceğinin önemli bir göstergesi.
Gündüz uykularında tamamen sessiz bir ortam sağlamak mümkün değil.
Ne var ki aşırı uyaran sesleri (televizyon sesi gibi) ortamdan uzaklaştırabilirsiniz. Tabii bu her zaman mümkün olmayabilir.
Dışarıdaki sesleri kontrol edemediğiniz durumlarda yağmur sesi, su sesi ya da beyaz gürültü gibi monoton bir ses dinleterek bebeğinizin daha kolay uykuya dalmasını sağlayabilirsiniz.
Bunun için ses seviyesinin çok yüksek olmamasına, ses kaynağını bebek yatağının uzağına koymaya ve sesi sürekli devam edecek şekilde ayarlamaya özen gösterin.
Umarım size fayda sağlayan bir içerik okuduğunuzu düşünüyorsunuzdur ve yorumlarınızla katkıda bulunursunuz. Deneyimlerinizden faydalanmak bizi mutlu edecek ve kendimizi geliştirmemizi sağlayacaktır. Teşekkürler.
Kaynaklar: healthline.com, clevelandclinic.org, whattoexpect.com, babycenter.com, mayoclinic.org, weebeedreaming.com, raisingchildren.net.au, kidshealth.org