OBP: Adayın 4 yıllık lise ortalamasının (50-100 arasında ki diploma notunun) 5 ile genişletilerek 250-500 puan aralığında gösterilmesidir. 250-500’lük sisteme çevrilen OBP 0,12 katsayı ile çarpılarak adayın birinci ve ikinci aşamada almış olduğu ham puanlara (30-60 arası) eklenir. Bu ekleme sonucunda adayın yerleştirme puanı ve sırası ortaya çıkar. Aday bu puan-sıraya göre tercih yapar.
Adayın ham puanlarına OBP eklendikten sonra adayın başarı sırası sabit kalabilir, yükselebilir ya da düşebilir aşağıdaki örneklerde bazı puan türü gruplarında ve başarı aralıklarında bu etki gösterilmiştir.
Yıllara Göre OBP etkisini Gösteren Tablo (YGS-LYS puanlarına göre anlatımı)
Bu tabloda da görüldüğü gibi her puan türünde ve başarı sırasında OBP’nin yerleştirme sıraları üzerinde çok ciddi bir etkisi vardır. OBP eklendikten sonra adayın yerleştirme puanı sırası binlerce kişi ilerleyebilir ya da gerileyebilir. OBP’ye kaynaklık eden diploma notu, okullarda sınavlar ve performans notları ile belirlenmektedir. Bu sınavlar ve performanslar da okullara ve okul türlerine göre değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla adayların OBP’leri her zaman standart bir şekilde ve hakkaniyet çerçevesinde gerçekleşmeyebilir.
Özellikle yüksek puanlı bölümlerde baktığımızda bu etkinin ne derecede önemli olduğunu daha iyi anlayabiliriz. Aşağıda 2017’de OBP’den dolayı Yerleştirme puanında sıra kaybetmiş bir adayın sonucu bulunmaktadır.
Bu örnekte de görüldüğü gibi aday OBP eklendikten sonra yaklaşık 3.000 kişi sıra kaybetmiştir. Aşağıdaki tablo Özel Liselerin OBP’ye ve dolayısıyla başarıya etkisi örneklendirilebilir.
Okul Türlerine Göre OBP etkisini Gösteren Tablo
Bu örnekte de görüldüğü gibi 2016 yılında bu programlara yerleşen öğrencilerin içinde özel okuldan gelen öğrencilerin sayıca ve oranca artmış olması, bu programları kazanan adayların ortalama OBP’lerini yükseltmiştir.
Özellikle iki milyon kişinin yarıştığı ilk aşama puan hesaplamasında bu durumun etkisi çok fazla ön plana çıkacaktır. 2016 YGS-5’te 317 ile 316 puan arasında 7.000 kişi bulunmaktadır.
Aynı olumsuz durumun 2018 üniversite giriş sınavlarında artarak devam edeceği bellidir. Özellikle 2018 sınavında birinci ve ikinci aşamalarda soru sayısının düşürülmüş olması OBP etkisini çok daha fazla ön plana çıkartacaktır. 2017 yılında doktoru, öğretmeni, avukatı, mühendisi seçmek için üniversite giriş sınavında 320-330 soru sorulurken 2018 yılında bu sayı 160’a düşmüştür. Bu durumda birbirine yakın puan alan aday sayısı daha çok artacaktır ve buda OBP’yi daha fazla ön plana çıkaracaktır. Bu durumda adaylar üzerinde olumsuz baskı ve sisteme güvensizlik yapmaktadır.
Çözüm Önerisi;
YGS-LYS puan hesaplamasında mevcut hali ile uygulanan OBP etkisinin düşürülmesi adaylar için daha sağlıklı olacaktır. Bu şekilde adayın ham puanla elde ettiği sırayı OBP ile kaybetmesinin kısmen önüne geçilecektir. Şu an 0,12 olarak uygulanan OBP katsayısının 0,10 düşürülmesi yerinde olacaktır. Bu durumda ham TYT-YKS puanlarına, 25-50 arası puan eklenecektir. Bu şekilde adayların OBP kaynaklı sıra kayıplarının önüne bir nebze olsun geçilip özellikle devlet liselerinde eğitim yapan öğretmenlerin üzerinde öğrenciye fazladan not vermeleri yönündeki baskılar azalacaktır. Bu değişiklik hayata geçirilirse bunun paralelinde ek puan uygulaması da oran olarak azaltılabilir. Örneğin OBP katsayısı 0,10 olarak belirlenirse, ek puan katsayısı 0,05 olarak belirlenebilir.
Hazırlayan: Mesut Sabancı
İstanbul Üsküdar Henza Akın Çolakoğlu A.İ.H.L Rehber Öğretmeni
15.01.2018