Liderlik için otoriteler ve araştırmacılar tarafından yapılmış pek çok farklı tanım yapılmıştır. Tanımların ortak noktası ise liderliğin bir sanat olarak ifade edilmesidir. Biz de bu sanatı, liderlik türleri nelerdir, iyi bir lider hangi özelliklere sahip olmalıdır gibi soruları yanıtlayarak açıkladık. İş hayatında nasıl beceri ve yetkinliklere sahip olduğunuzu öğrenmeye, kendinizi keşfetmeye veya daha iyi bir lider olmak için kendinizi geliştirmeye ihtiyaç duyuyorsanız yazımızın devamını okumanızı öneririz.
Liderlik ne demek diye sorulduğunda yönetici kavramı ile karşılaşabilirsiniz. Çünkü yönetici ile liderlik kavramı benzerlik taşır; fakat çoğunlukla eş anlamlı kullanılan bu iki kavram birbirinden farklıdır. Liderlik özellikleri hakkındaki detaylara değinmeden önce yöneticiyi liderden ayıran özellikler konusunu açıklığa kavuşturalım.
Elbette yöneticilerin yönetimde daha başarısız olduğunu söylemek yanlış olacaktır. Empati yapabilen, hakkaniyetli olabilen yöneticiler çözüm odaklı olarak başarılı bir yönetim icra edebilir.
Lider, bir başka ifadeyle önder zekâ ve bilgiyi bütünleştirip çevreyi etkileme kapasitesine sahip kişidir. Liderler inovatif fikirlidir ve örgütü kalıplara bağlı olmadan, “insan kaynağı en değerli sermayedir” düşüncesiyle yönetir. Bu bağlamda lider nedir sorusunu etkileme gücü yüksek önder olarak yanıtlayabiliriz.
Liderin özellikleri aslında bireyin sahip olduğu becerilere ve ne kadar yenilikçi bakış açısına sahip olabildiğine göre değişkenlik gösterebilir. Bununla birlikte genel olarak bir liderin sahip olduğu veya bir liderde olması gereken özellikler şunlardır:
İyi bir liderin özellikleri , iyi dinleyici olmaları, hakkaniyetli olmaları, sözlerinin eri olmalarıdır. En önemlisi de başarılı bir lider, zayıf yönlerinin de farkındadır ve krizleri fırsata çevirmeyi bilir. Güçlü lider özellikleri olan bir liderin yönettiği alanda şu sonuçlar ortaya çıkar:
İyi bir liderin sahip olması gereken özellikler hakkında ipuçlarını paylaştık. Peki, kötü liderlik alışkanlıkları nelerdir, kötü bir lider nasıldır? İyi bir lider insanlara gelişmesi için ilham verirken; kötü lider veya yönetici insanların gelişmesini umursamaz. İletişim becerileri yetersiz, ikna etme kabiliyeti olmayan bir liderin başarılı olması, liderin yönetimindeki örgütün de başarılı olması mümkün olmayacaktır.
Liderlik kavramı, yazımızın başlangıcında belirttiğimiz gibi farklı şekillerde yapılmıştır. Hatta liderin özellikleri de kişisel olarak değişebilir. Bu durum farklı liderlik anlayışı ve liderlik türleri ortaya çıkmasına sebebiyet vermiştir.
Liderlik türleri şunlardır:
Esasında lider olunur mu doğulur mu konusu görece bir soru gibi görünür. Liderlerin belirli kişisel özelliklere sahip olması gerektiğinin altını çizmeliyiz. Nitekim iyi bir lider hangi özelliklere sahip olmalıdır sorusunun, farklı liderlik türleri bulunmasına rağmen genel olarak belirli özelliklerle yanıtlandığını belirttik. İyi bir lider beden dili kullanımından motivasyon tekniklerine pek çok konuya dikkat eder. Elbette bir insanın kendini geliştirmesi mümkündür. Üstelik liderliğin bir takım işi olduğunu unutmamak gerekir.
Tarihsel süreç de göz önünde bulundurulduğunda etkili liderler toplumun en önemli ihtiyacıdır diyebiliriz. Liderde olması gereken özellikler elbette sizde veya ekibinizde olabilir. Kendinizi keşfetmeyi veya ekibinizin liderlik özelliklerini ortaya çıkarmayı istiyorsanız ve öncelikle başarılı olmayı hedeflediyseniz kariyer yönetimi sürecine dâhil olmanızı öneririz.İnsan kaynaklarında kariyer yönetimi sayesinde siz de örgütünüzün ihtiyaç duyduğu bir lider olabilirsiniz.
17 Mayıs 20200 comment
Liderlik, işletmede makam sahibi olmak ya da işletme bünyesinde ve dış çevrede ayrıcalık kazanmak amaçlı değildir. Amaçları, işletmeleri rakiplerinin önüne geçirmek ve bireylerin arasında güç yaratarak, ortak hedeflere çalışmalarını sağlamaktır. Bu davranışlara liderlik yetkinliği adı verilir.
Liderler, güven verici olmalıdır. Değişimi ve kültürü yönetebilmektedir. İşi ve işletmeyi tanımalıdır. Yönetim fonksiyonlarına hâkim olmalıdır. İşletmelerin etkin bir şekilde yönetilip rakiplerinin önüne geçmesi için, liderlik özelliklerine sahip kişiler, her zaman en üst yani tepe yönetimde olmalıdır.
Lider kişiler enerjik olmalı ve bu enerjisini yakın çevresindekilere, işletme içine ve işletmenin dış çevresine hissettirmelidir. Ve bu enerjiyi başkalarını harekete geçirecek biçimde kullanabilmelidir. Liderlik konusunda bir idol olan Jack Welch’e göre:
En iyi fikirlere kimin sahip olduğunu ortaya çıkarmalı ve bu fikirleri hayata geçirmelisiniz. Welch’in şirketinin en büyük zirve şirketlerden biri olması, bu yaklaşımları benimsemesi sayesindedir. Ve bu fikirleri liderler dikkate almalıdır.
Hepimiz biliriz ki Japon işletmeler zirveyi oynayan işletmelerdir. Levis’s firmasının liderlik bakımından ekollerden biri olması da Japon işletmelerinin yaklaşımlarını benimsemesinden kaynaklanır.
Levi’s, Japon yönetim liderlik yaklaşımını benimsemiş, ekip çalışması, iletişim ve yetkinlik, takdir etme ve ahlaki yönetim ile zirve işletmelere yükselmiştir. Aslında bu konuda örnekleri çoğaltmak mümkün. Lider kişiler, bağlı oldukları işletmeyi ya da toplum çevresini geleceğe çok daha iyi hazırlar. Liderlerin temel özelliklerine bakacak olursak;
Siz de iyi bir lider olmak istiyorsanız, en iyi fikirleri bulmalı ve uygulamalısınız. Ayrıca hayat boyu öğrenme isteğini içinizden eksik etmemelisiniz. İşletmelerde yönetici bolluğu olsa da, gerçekten lider sayılacak kişilere çok az rastlanmaktadır. Bir işletmeyi geleceğe liderler taşır.
İşletmeyi liderliğe taşıyanların en önemli 3 özelliği;
Müşteri Odaklı Olmak
İş yaşantıları boyunca liderler, zamanlarının büyük bir kısmını müşterilere ayırmaktadır. İşletmenin en büyük amacı kar etmektir ve bu da müşterilerin olumlu tutumları sayesinde olmaktadır. Liderlere göre bir işletmedeki karın artması, kalite ve iyileştirme çabaları, yapılan tasarruflar değil, müşterilerin memnuniyetinden kaynaklanmaktadır.
Yani; Müşteri memnuniyeti = Kazanç artışı ve kar elde etme
Vizyon sahibi bir lider; işletme içinde müşterilerinin en büyük temsilcisidir. Bir projeyi aldıklarında hiç bir zaman “Bu projeyi yaparsak ne kadar kazanırız“ diye sormaz. Bu iş uzun vadede müşteriye ve işletmeye ne kazandırır? diye sorar. Bu da lider kişiyi, işletmedeki diğer yönetimden sorumlu kişilerden ayıran bir özelliktir.
Sürekli Kendini Eğitmek
Lider vasfı taşıyan kişiler, kendilerini sürekli olarak eğitmeye ve öğrenmeye odaklandırmaktadır. İnsanların görüşlerine açık, onlar değer veren ve yeni fikirlere de açık kişilerdir. Kendi alanları ile ilgili akademik tüm yayınları, mesleki bilgilerini artıracak, konferans ve seminerleri takip etmektedirler.
Liderlik vasfı taşımayan kişilere göre, öğrenme hayatı okul hayatının bitimiyle sona ermektedir. Onlara göre yıllar öncesinde okudukları kitaplar geçerlidir. İş yaptıkları sektörle ilgili hiçbir gelişmeden haberleri yoktur. Onlar bulundukları yerde mutludur ancak en küçük bir aksilikte ya da zarar durumunda gemiyi terk eden kaptan konumundadır.
Etkin Personel Ekolü Benimsemek
Lider kişilerin bir özelliği ise insana değer vermesidir ve bu yüzden çalışana yatırım yapar. Performansı yeterli görülen kişiler de işletme içinde iyi konumlara yerleştirilmektedir. Bu atanacak görevlerdeki kriter, kişiye verilecek görevler ile geçmişteki iş deneyimlerinin bir olmasına dikkat eder. Yani halkla ilişkiler ya da pazarlama konularında deneyimli ve bilgisi olmayan kişileri, bu birimlere yönetici olarak atamaz.
Personelin kariyer planını kendi çizer. Ancak bu aşamada mesleki birikimleri de göz önünde bulundurur.
Liderler ve Takım Yönetimi
Liderlerin işletme içinde bir önemli özellikleri de takımdaki üyelerin sahip olduğu kaynakları işletmede maksimum yarar sağlayacak şekilde düzenlemelidir. Bu sebepten takım üyeleri uyum içinde olmalı ve dikkatli seçilmelidir. Seçim işlemi yapılırken kişilerin o işe uygun olmaları da ayrı bir kriterdir.
Yönetici, bir işletmedeki bir takım amaçlara ulaşmak için, insanlar arasındaki işbirliği ve beraberliğini sağlamak ve onları istenen davranışlarda bulunmak için teşvik eden yetkili kişilerdir.
Yöneticiler bir takım yetkilerle donatılmış olup, eğer bağlı olduğu bir üst makam varsa, onlara karşı da sorumludur. Daha anlaşılır bir ifade ile yönetici; çalıştığı kurum, kuruluş ya da işletmedeki tüm faaliyetlerin planlanması, çalışanların örgütlenmesi, işe özendirilmesi, motive edilmesi, kişiler arası koordinasyon sağlanması ve işlerin gerekli görüldüğünde denetlenmesi yetkileri olan, bu yetkileri yerinde kullanıp kullanmadığı bakımından da üst makamlara karşı sorumlu olan kişilerdir. Yani yöneticinin asıl işi yönetimdir.
Yönetim, insanlarla ilgili bir niteliktir. Bir veya daha fazla amacı gerçekleştirmek üzere bir grup insanın arasında işbirliği sağlamak ve onları bu amaçlara sevk etmek çabalarına yönetim denir.
Yönetim, insanlar arası işbirliğini sağlar. İş bölümü vardır. Sürekli bir koordinasyon ve haberleşme olmalıdır. Bir işletmede yönetimden söz edilmesi için yöneten ve yönetilen kişilerin varlığı gereklidir. Yönetim sistemlerinde amaç, en az harcama ile amaçlara eksiksiz ulaşmaktadır.
Yönetim organı birey ya da daha fazla kişinin oluşturduğu komiteden oluşur. Yönetim süreci; Planlama, örgütleme, emir kumanda, koordinasyon, denetim ve yönetici yetiştirme olarak 6 işleve ayrılmaktadır.
Yönetici, bir kuruluşun verimli bir şekilde çalışmasını sağlayan kişidir. Özel görevleri, çalıştıkları şirketin veya kuruluşun türüne bağlıdır. Her şeyden önce yöneticilerin yüksek düzeyde organize olmaları ve iyi iletişim becerilerine sahip olmaları gerekir. Şirketlerde yöneticiler açık bir amaç ve hedefler seti oluşturan kısa ve uzun vadeli planlar yaparlar.
Yani organizasyonu gitmek istedikleri yere götürmeyi amaçlar. Bu planların her şeyden önce yöneticinin tüm planının nasıl, ne zaman ve kim olduğunu anlaması gerekir.
Tüm yöneticiler yönetimden sorumludur. Yöneticilerin rolleri çalıştıkları kuruluşun ayrılmaz bir parçasıdır. İşlevleri genellikle dosyalama ve yönetim de dâhil olmak üzere geniş bir dizi görevden oluşur.
Çoğu yöneticinin çalışma saatleri tam zamanlıdır ve tek yerde çalışmaktadırlar. Ancak bazı küçük işletmelerde yarı zamanlı olarak da çalışabilirler. Yöneticiler, iletişim, zamanlama, defter tutma, veri girişi, sekretarya ve çok daha fazlası dâhil olmak üzere çeşitli şekillerde desteklemeden sorumlu olacaktır.
Yöneticiler;
Yönetici Becerileri
Liderlik ve yöneticilik arasındaki farklılıklara baktığımızda lider kişinin genelde üst düzeyde görev aldığını ve işletmeyi en tepeye çıkartan kişiler olduğunu görmekteyiz. Yöneticiler ise, bir ya da birden fazla üste bağlı olan ve işletmenin en iyi şekilde yönetilmesini sağlayan kişilerdir. Yani yönetici olmak ile lider olmak iki ayrı kulvar olup, birbirine karıştırılmamalıdır.
Lider olarak tanımladığımız bu özelliğe Önder de diyebiliriz. Bulunduğu yere yarar sağlayan, günümüze kadar gelmiş olan geleneklerde köklü değişimler yaparak lider kimdir özellikleri nelerdir sorularına yanıttır. Ve çevreyi yönetmektedir.
Bunları yapabilmek adına tüm sorumluluğu, zeka, mantıklı olan sezgilerine ve bilgilere dayalı bir karar vermektedir. Bu ise güçlü lider özellikleri ile birlikte var olan liderdir.
Lider kişilik, elinde toplamış olduğu tüm gücü kullanabilmesiyle birlikte çevresini etkiler. Buna bağlı ilişkiler içermektedir.
Gerektiği zaman zor kararları da almasını bilir. Etkin lider özellikleri kişiliğine sahip olan kişi zor kararları aldıktan sonra bu sonuçların arkasında durmasını bilmesi gerekmektedir.
Liderler daima kendi elini taşın altına koymaktadırlar. Başka kişilere karşı olarak büyük bir hırsı olmaz. En büyük amacı ve hedefi işini kusursuz yapmasıdır. O sebeple kişiler ile uğraşmaz. Daha çok yapılan işlere odaklanmaktadır. Bu kişilerin iletişim becerileri de gelişmiştir. Kendilerini oldukça geliştirmişlerdir.
Fakat başkaları ile paylaşmayı kayıp olarak görmez daha çok kazanç olarak görmektedir. Çünkü her şey paylaştıkça çoğalır bilincine sahip bir kişiliktir. Liderler yanlış yapan kişilerinde arkasında durmaktadırlar.
Gerektiği durumlarda tüm sorumluluğu üstelenir. Ve daha sonra başka kişileri suçlamak yerine hata benden kaynaklandı diyebilme potansiyeline sahiptirler. Bu erdeme sahip kişilerdir. Bir işi başarmak için çok azimlidir. Ve bu azmine ek olarak hırslıdır. Fakat hiçbir zaman bu hırsına yenilmez. Attığı adımlarda daima dikkatlidir. Sağlam adımlar atar. Risk bazen alabildiği gibi bazı durumlarda ise almayabilir. Yaptığı işin en başından en sonuna kadar sürekli en iyiyi yapabilmeyi hedeflemektedir.
Çevresinde bulunan kişilere karşı hitabı çok önemlidir. Liderliğin özellikleri bu konuda da devreye girer. Hitabet gücü çok kuvvetli olduğu için kişileri etkilemektedir. Sahip olmuş olduğu bilgiler ve vizyonu sayesinde etkiler ve daha sonra sürükleyici bir yapıya sahip olmaktadır.
Kişileri öncelikle can kulağıyla dinleyerek anlamaya özel bir çaba sarf etmek gerekmektedir. İşte tamda bu şekilde davranmaktadırlar. Lider kişiler, çevresinde bulunan herkesin en iyi yanlarını geliştirmesine olanak sağlarlar. Olumlu tüm değişimleriyle sürekli öğrenmeye dayalı bir ortam oluşturmaktadır.
Tüm sahip olduğu güçlü sosyal değerleri aracılığıyla çevresinde yaratmış olduğu saygınlık kişiler üzerinde etkin olmasını sağlar. Etkileyicilik özelliği bulunduğu için örnek bir kişilik oluşturur. Bir liderin özellikleri ve tutarlı davranışlarıyla etkin bir rol model olmasını sağlar.
Lider kişiler, insanların başkalarından almış olduğu bilgilerle de bilgili olabildiğinin farkındadır. Etkili liderlik özellikleri sayesinde ancak kendi aklıyla da akıllı olabildiğini bilmektedir.
Bu sebeple de tüm çevresine fikir danışır. Fakat son kararı yine bütün sorumluluğu kendisi üzerine alır.
Liderlik özellikleri özetle şu şekildedir;
İnsanların bazıları aşırı bencilce ve egoist bir davranış sergilerler. Her konuda yalnızca kendilerinin ön planda olmasını isterler ve bu yüzden yalnızca kendilerinden bahsetmek isterler. Diğer insanların anlattıklarına ya da anlatacaklarına karşı kendilerini kapatırlar. Yalnızca ben merkezli tutumlarda bulunan kişiler diğer kişilerin sorunlarını, fikirlerini ve düşüncelerini anlamayan kişilerdir bu yüzden de liderlik özelliklerine sahip değillerdir.
Başarısız olan çoğu insanın eksik olduğu konu lafı dolandırması ve açık sözlü olmamasıdır. Hayır denilmesi gereken yerde evet deme zorunluluğu hissetmek değersizlik meydana getirir. Bu da ben merkezli anlayışa girmez. Sonucunun negatif olacağını bildiğimiz bir işe ayıp olmasın ya da bencil gözükmeyelim diye evet demek zorunda kalmak liderlik vasıflarına aykırı bir davranıştır.
Bir lideri belli kalıplar değil doğallık yönetir. İşyeri, toplantı salonu gibi pek çok alanlarda farklı bir kişi gibi davranış içerisinde bulunmak yerine kendisi gibi olan ve kendine güvenir. Ve özgüven sahibi kimseler liderlik özelliklerine sahip olabilir.
Sorumluluktan kaçan ve devekuşu gibi kafasını kuma gömmeye çalışan kişiler için lider vasfından söz etmek mümkün değildir. Lider profiline sahip olmak isteyen kişiler öncelikle sorumluluk alabilmeli ve her daim kendini geliştirmek için uğraşmalıdır.
Karşısındaki kişiyi anlamaktan kaçınmak iyi yönde etkilemez. İnsanlarla iletişimde olmayı gerekli görür. Lider, her sınıftan ve her türden fikirlere sahip kişilerle doğal bir iletişim kurabilme yeteneklere ve samimiyete sahip bir kişi olmalıdır.
Liderlik için bu özellikleri taşıyan kişiler liderlik eğitimi alarak kendilerini daha da geliştirebilirler.
Kim lider kim yöneticidir?
Lider ve yönetici kavramları birbirleriyle bağlantılı ve tamamlayıcıdır. Lider, bulunduğu bölgeye yarar sağlayan, elindeki gücü kullanabilme yeteneğiyle doğru orantıda çevresini etkileyen kişidir. Sorumluluk alır, zeka ve bilgiye dayalı kararlar verir. Yönetici ise bir birimin sorumlusu konumundadır. Bu görevle alakalı olarak tekrar eden, gözetim ve denetimde bulunan kişidir.
Liderin özellikleri
Liderlerin, çevresinde kendilerine bağlı kişileri etkileme gücü vardır. Ancak bu etkileme gücü, kendisine yarardan ziyade onların şahsi gelişimine yöneliktir. 'Ben'cil gözükmelerine rağmen aslında 'biz'cidirler, yani takım ruhuna önem verirler. Yenilikleri takip ederler ve her daim yenilikçidirler. İletişim yetenekleri kuvvetlidir. İletişim kurması en zor çalışanla dahi rahatlıkla diyalog geliştirebilirler. Vizyon ve misyon sahibi olmaları da bir diğer dikkat çekici özellikleridir. Yaşanan gelişmelere bütünsel bakabilme becerisine sahip olan liderler sabırlı, tutarlı ve pozitiftirler. Problem çözme yetenekleri gelişmiş olan liderler risk almaktan kaçınmazlar, "Hayır" demekten çekinmezler. Adalet duygularının gelişmiş olmaları, kararlı ve açık sözlü olmaları da liderlerin dikkat çeken özellikleri arasındadır.
Yöneticinin özellikleri
Yöneticiler, ekibini en doğru şekilde motive ederler. Ekibine karşı şeffaf olan yöneticiler takdir ve ödüllendirme sistemini kullanır. Eleştirilere açık olan yöneticiler çözüm odaklıdırlar. Karşılarına çıkan en ufak bir problem karşısında dahi yapıcı bir çözüm üretirler. Risk almak yerine mevcut sistemin doğru ve eksiksiz işlemesine dikkat ve önem verirler. Empati yetenekleri gelişmiş olan yöneticiler zamanı iyi kullanır. Kararlarında adaletli olan yöneticiler eleştirilere açıktırlar.
Lider ile yönetici arasındaki farklar nelerdir?