Yazdır!
Anlamın tamamlandığı sonuna noktalama işaretlerinin konulduğu ifadelere yüklem denir. Cümlenin en önemli öğesidir. Tek başına cümle oluşturabilir. Yüklemi bulmak için herhangi bir soru sorulmaz.
Yüklem; isim, isim soylu, fiilimsi, isim tamlaması, sıfat tamlaması, birleşik fiil şeklinde oluşabilir. (Altı çizili yerler yüklemdir.)
Örnek
Ali, derslerine çalıştığı zaman mutlu olur. (Yüklem, birleşik fiilden oluşmuştur.)
Okulumuzun en çalışkan öğrencisidir. (Yüklem, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.)
Mustafa, saygılı bir öğrenciydi. (Yüklem, hem niteleme hem belirtme sıfatı alan bir sıfat tamlamasından oluşmuştur.)
Sınıfa geç gelen kişi Tuba'ydı. (Yüklem, bir isimden oluşmuştur.)
En güzel şey dinlenmektir. (Yüklem, fiilimsiden oluşmuştur.)
Bunu bize kazandıran sendin. (Yüklem, zamirden oluşmuştur.)
Sizden sonra onu çağırdım. (Yüklem, fiilden oluşmuştur.)
Hayat, mücadele ve inançtır. (Yüklem, bağlaç öbeğinden oluşmuştur.)
Her şey senin içindir. (Yüklem, edat grubundan oluşmuştur.)
Üzerindeki elbiselerin çoğu yırtık pırtıktı. (Yüklem, ikilemeden oluşmuştur.)
Örnek
Onlar, doğruları yaşayarak öğrendi.
Yüklem
Soru sözcükleri de ek fiil alarak yüklem olabilir.
Örnek
Çalışan kimdi?
Yüklem
Sıralı cümlelerde yüklem ortak kullanılabilir.
Örnek
Onun arkadaşları, öğretmenleri gelmişti.
Yüklem
Bazı cümlelerde tamlamalardan dolayı cümlenin tamamı yüklemden oluşabilir. Bu cümlelerde genellikle gizli özne bulunur.
Örnek
Hayatın en zor günleriydi.
Yüklem
Okulumuzun en sevilen öğrencisidir.
Yüklem
Bir yerde yargı yoksa orada onlarca kelime de bulunsa orada cümle dolayısıyla yüklem olmaz.
Örnek
Okulumuzun en çalışkan, dürüst, en fedakar, mülayim, edep sahibi (Cümle değil çünkü yüklem yoktur.)
Yüklem tek kelimeden oluşabilir.
Örnek
Yazdım.
Yüklem
Eksiltili cümlelerde yüklem bazen yazılmaz ya da söylenmez. Yüklemin söylenmemiş olması cümlenin yüklemsiz olduğu anlamına gelmez. Cümlenin söylenmemiş kısmını okuyucu tamamlar.
Örnek
Dün eve kim geldi?
Ali. ("Ali geldi" şeklinde cümleyi tamamlarız.)
Bir yazıda ne kadar cümle varsa (yan cümlecik hariç) o kadar yüklem var demektir.
Örnek
Anlamaz, bilmez, sormaz bizi kimseler.
Yüklem Yüklem Yüklem
Sıfat-fiil eklerinden "-ecek, -r, -mez, -dik, -miş" cümlede hem çekimli fiil hem de fiilimsi ekleri olarak kullanılabilir. Bu durumda cümlenin anlamına bakıp yüklem bulunmalıdır.
Örnek
Gelecek günler de bir gün gelecek.
Sıfat-fiil Yüklem
Bitmez hayaller bazen akıldan gitmez.
Sıfat-fiil Yüklem
Bakar kör sürekli bir noktaya bakar.
Sıfat-fiil Yüklem
Tanıdık kişileri görünce hemen ayrıldı.
Sıfat-fiil Yüklem
Yazılmış kader elbet değiştirelemez.
Sıfat-fiil Yüklem
Cümleleri öğelere ayırmada en fazla yapılan yanlışlık deyimlerden oluşan yüklemleri ayırmadır.
Örnek
Çocukluk arkadaşını görünce bağrına bastı.
Yüklem
Bize aldırış etmeden bildiğini okuyordu.
Yüklem
Uyarı: "Değil" sözcüğü cümlede tek başına yüklem olmaz.
Ayrıca bakınız
Özne
Özne Türleri
Belirtili Nesne
Belirtisiz Nesne
Zarf Tümleci
Dolaylı Tümleç
Cümlenin Öğelerini Bulmada Dikkat Edilecek Hususlar, İpuçları
Cümlenin Öğeleri Test 1
Cümlenin Öğeleri Test 2
Cümlenin Öğeleri Test 3
Cümlenin Öğeleri Test 4
Cümlenin Öğeleri Test 5
Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı
Ana Sayfa
Yüklem: İş, kılış, oluş, hareket, durum bildiren; haber veren; cümleyi bir yargıya bağlayan çekimli öğedir.
Yüklemin Özellikleri
Cümlenin temel öğesidir. Cümle yargı bildiren bir söz; yüklem de yargıyı üstlenen öğe olduğuna göre yüklemsiz bir cümle olamaz.
Yüklem, tek kelimeden de oluşabilir bir kelime grubundan da.
Cümle oluşturmaya yeterli olan tek öğe yüklemdir.
Diğer unsurlar, yüklemin anlamını desteklemek üzere cümlede bulunur.
Yüklemin Yeri
Türkçede asıl öğe en sonda bulunduğu, yardımcı öğeler daha önce geldiği için Türkçe söz dizimine göre yüklem cümlenin en sonundadır. Bütün öğeler sıralanır, sonra bunlarla hazırlanan haber veya yargı yükleme yüklenir.
Şiirde, atasözlerinde ve günlük konuşma dilinde yüklem cümlenin sonunda değil de herhangi bir yerinde olabilir.
Yüklemin Türleri
Fiil cümlesinin, yani iş, oluş, kılış, hareket, durum bildiren cümlelerin yüklemi çekimli bir fiildir. Bu fiil, basit, türemiş ya da birleşik olabilir.
Fiile ait zaman ve şahıs kavramları yüklemde ek hâlinde bulunur. Ayrıca öğe olarak da bulunabilir.
İsim cümlesinin, yani iş, oluş, kılış, hareket, durum bildirmeyen cümlelerin yüklemi de ek-fiille çekimlenmiş bir isimdir. Bu, isim soylu herhangi bir kelime (sıfat, zamir, zarf, edat) olabilir.
* Bu ek-fiiller bazen düşebilir.
* Ek-fiile ait zaman ve şahıs kavramları yüklemde ek hâlinde bulunur. Ayrıca öğe olarak da bulunabilir.
Yüklemin Sayısı
Bir cümlede birden fazla özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, nesne bulunabilir, ama yüklem tektir. Bir söz dizisi içindeki yüklem sayısı cümle sayısını gösterir.
Yüklemdeki Kelime Sayısı
Yüklem tek kelimeden oluşabileceği gibi bir kelime grubu da olabilir.
Yüklemsiz Cümleler (Eksiltili Cümle)
Yüklemi söylenmeyen cümlelere eksiltili (kesik) cümle denir. Yüklemin söylenmemiş olması cümlenin anlamında eksiklik meydana getirmez. Dinleyici ya da okuyucu cümlenin söylenmemiş kısmını ya kendisi tamamlar ya da zaten bilinmektedir.
Seni istikbal için önce gelmek cihana,
Ve başkasından almak sonra geliş müjdeni,
Bir nefes dinlenmeden yıllarca koşmak sana,
Aramak her tarafta, bulmamak asla seni. (Han Duvarları)
* Bazı kesik cümleler önceki cümlenin yardımıyla tamamlanır.
Ayrıca bakınız ⇒
CÜMLENİN ÖGELERİ