Yüklemin Türüne Göre Cümleler Örnekler

yüklemin türüne göre cümleler örnekler

8. Sınıf T&#;rk&#;e Y&#;klemin T&#;r&#;ne G&#;re C&#;mleler konu anlatımı

Haberin Devamı

1- Bence bu elbise diğerinden daha ''şık''

2- Karnemdeki notların hepsi ''pekiyi''

3- Bu hayatta en sevdiğim insan ''annem''

İsim cümleleri geçmiş, şimdiki ve geniş zamanlarda çekimlenebilir.

Örnekler:

1- Odayı toplayan Ahmet değil Aliymiş. / Duyulan Geçmiş Zamanlı İsim Cümlesi

2- Ağlamasına neden olan Hülya'dan başkası değildi. / Bilinen Geçmiş Zamanlı İsim Cümlesi

Geniş zamanlı isim cümlelerindeki varlıklar ek almadan kullanılır.

Örnekler:

1- En yüksek notu alan her zamanki gibi Mehmet.

2- Severek okuduğum edebiyat türleri roman ve şiir.

İsim cümleleri geçmiş ve şimdiki zaman dışında geniş zamanla da çekimlenebilir. Genelde -dır -dir eki alarak kullanılır.

Örnekler:

1- Bu sınıfın en başarılı öğrencisi Ahmet'tir.

2- Türkiye'de en çok okunan edebi türlerden biri polisiyedir.

İsim cümleleri kendi içerisinde olumlu ve olumsuz olarak ikiye ayrılır.

Örnekler:

1- Bu çiçekler, bu zamana kadar aldığım en güzel hediye. / Olumlu İsim Cümlesi

2- Kalemlerden biri sarı biri siyahtı. / Olumlu İsim Cümlesi

3- Filmin ikincisi ilki kadar başarılı değildi. / Olumsuz isim Cümlesi

4- Onu son gördüğümde hiç de mutlu değildi. / Olumsuz İsim Cümlesi

Zamirler varlıkların yerine geçerek isim cümlesi oluşturabilir.

Örnekler:

1- Beni hayatımda en mutlu eden kişi ''sensin.'' / İkinci Tekil Şahıslı İsim Cümlesi

Haberin Devamı

2- Yıllar sonra öğrendik ki bize para gönderen Oymuş. / Üçüncü Tekil Şahıslı İsim Cümlesi

3- Hatalı davranan ben değildim, onlardı. / Üçüncü Çoğul Şahıslı İsim Cümlesi

İsim cümlelerindeki isim fiiller cümlenin sonunda yer alabileceği gibi başında ve ortasında da kullanılabilir.

Örnekler:

1- Buz ''gibidir'' şimdi oranın suları.

2- ''Yoktur'' ondan daha güzeli.

Güzel -Çirkin, İyi- Kötü gibi sıfatlar isim cümlelerinde eylem olarak kullanıldığında isme dönüşür.

Örnekler:

1- Dün gece izlediğim film fazlasıyla güzeldi.

2- Yaşadığım bu deneyim son derece kötü.

2- Fiil Cümlelerinin Özellikleri

Sonuna -mek - mak eki getirilebilen eylemlerden oluşan cümlelere fiil cümlesi denir.

Örnekler:

Haberin Devamı

1- Doğum günüm için bana sürpriz yaptı.

2- Eve çok sevimli bir kedi getirdi.

3- Her sonbahar bahçemizdeki ağaç yapraklarını döküyor.

Fiil cümleleri de isim cümleleri gibi olumlu ve olumsuz olabilir.

Örnekler:

1- Ona verdiğim kitapların hiçbirini okumamış. / Olumsuz Fiil Cümlesi

2- Biraz dinlendikten sonra yola çıktı. / Olumlu Fiil Cümlesi

Fiil cümlelerinde birden fazla eylem bulunabilir.

Örnekler:

1- Dolabı hem tamir ''etti'' hem de ''boyadı.''

2- Önce sağa sonra sola ''baktı'', sonra karşıya ''geçti.''

Cümle türleri nedir, örnekleri nelerdir? Cümle türleri konu anlatımı

Örnek:

Yarın sabah nasıl erken kalkacağım hiç bilmiyorum.

Bir korkuyu, bir sevinci, bir şaşkınlığı, bir coşkuyu, bir hayranlığı, vb. dile getiren cümlelere ünlem cümlesi denir.

Örnek:

A, sen mi geldin?

Aman dikkat et!

Vah vah, yazık şu başımıza gelenlere.

D. Yapısına Göre Cümle Çeşitleri

Cümleler yargı bildirir. Kimi cümlelerde bir yargı, kimi cümlelerde ise birden çok yargı vardır. Cümleler yapılarına göre basit, birleşik, sıralı ve bağlı olmak üzere dörde ayrılır. Bu konuyu daha iyi kavrayabilmek için “temel cümle” ve “yan cümle” kavramlarına iyice öğrenmek gerekmektedir.

Temel Cümle: Birleşik cümlelerde asıl yargıyı bildiren, yardımcı yargıları sonuca bağlayan cümledir.

Örnek:

Dün akşam saklambaç oynadık.

Babam bana para verdi.

Yan Cümle: Tam bir yargı bildirmeyen, fiilimsilerle ya da çekimli bir fiille kurulan, temel cümlenin ögesi olarak görev yapan söz ya da söz öbeklerine yan cümle denir.

Örnek:

Yağmur yağacaksa şemsiyeni al. (Yağmur yağacaksa – yan cümle / şemsiyeni al – temel cümle)

Babaannemlere gidince beni ararsın. (Babaannemlere gidince – yan cümle / beni ararsın – temel cümle)

Tek yargı bildiren cümlelere basit cümle denir. Basit cümleler tek bir yargı bildirdiği için tek bir yüklemden oluşur.

Örnek:

Erken yaşta saçlarım döküldü.

Bu hafta sonu denize gideceğim.

Tek bir yüklemi ve bu yükleme bağlı en az bir yan cümleciği bulunan cümlelere birleşik cümle denir. Birleşik cümleler kendi içinde 4 ayrı gruba ayrılmaktadır.

Girişik Birleşik Kelime: Yan cümlesi fiilimsilerle kurulan cümlelere girişik birleşik cümle denir.

Örnek:

Son gülen iyi güler. (Son gülen – fiilimsi ile kurulan yan cümle / iyi güler – temel cümle)

Ki’li Birleşik Cümle: Ki’li birleşik cümle iki tane yargısı olan, yargıları birbirine “ki” bağlacı ile bağlanan cümlelerdir.

Örnek:

Görüyorum ki ders çalışıyorsun. (Görüyorum - temel cümle / ders çalışıyorsun – yan cümle)

Şartlı Birleşik Cümle: Birleşik cümlelerde, yan cümle temel cümleye şart anlamı katarak bağlanmışsa, bu tür cümlelere şartlı birleşik cümle denir. Şartlı birleşik cümlelerde yan cümle sadece “-se, -sa” ekiyle oluşturulur.

Örnek:

Hava sıcak olursa camları açarız. (Hava sıcak olursa – yan cümle /camları açarız - temel cümle)

İç içe Birleşik Cümle: Bir temel cümleyle, onun içinde kullanılan bir yardımcı cümleden oluşan cümlelere denir.

Örnek:

Bu iş birazdan biter diye düşünüyorum. (Bu iş birazdan biter – yan cümle / diye düşünüyorum – temel cümle)

Basit ya da birleşik yapılı birden fazla cümlenin birbirine virgül veya noktalı virgülle bağlanması sonucu oluşturulan cümlelere sıralı cümle denir. Sıralı cümleler kendi içinde ikiye ayrılmaktadır.

Bağımlı Sıralı Cümle: Sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı varsa, böyle cümlelere bağımlı sıralı cümle denir.

Örnek:

Doktor geldi, sizi odasında bekliyor.

Doktor geldi, (doktor) sizi odasında bekliyor. ( Ortak Öğe: Özne)

Bağımsız Sıralı Cümle: Sıralı cümlelerde herhangi bir öge ortaklığı yoksa böyle cümlelere bağımsız sıralı cümle denir.

Örnek:

Ben çalışıyordum, o ise odasında eğleniyordu.

İki veya daha fazla cümlenin “ile, ve, ama, fakat, lakin, çünkü, meğer, veya, halbuki” gibi bağlaçlarla birbirine bağlandığı cümlelerdir.

Örnek:

Çok çalıştı lakin başaramadı.

Bir kepçe daha yemek koydu hâlbuki yemeğim yeterliydi.