Zeytin Kabuklu Biti'nin doğal düşmanları, zararlı popülasyonunu sınırlayıcı öneme sahiptir. Bunlar, özellikle ilk döle ait ergin dişi ve ikinci döle ait larvalar üzerinde oldukça etkilidir. Bu durum göz önüne alınarak, zararlıya karşı yapılacak mücadelelerde, önce parazitlenme durumları saptanmalı ve gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye karar verilmelidir. Eğer %50 gibi yüksek parazitlenme varsa, ikinci döle karşı kimyasal mücadele yapılmamalıdır.
Zeytin Kabuklu Biti'nin yaprak ve sürgünlerde zarar yapan birinci dölüne karşı, çok yüksek popülasyonların dışında, ilaçlama yapılmamalıdır. Böylece, bu dönemde zararlılara karşı da ilaçlama yapılmadığı için, bahçedeki doğal düşmanlar korunmuş olacaktır.
Zararlının ikinci dölünde ise, bahçedeki zararlı yoğunluğu ve parazitlenme oranı göz önüne alınmalıdır. Zararlı yoğunluğunun yüksek, parazitlenme oranının da % 50’den
düşük olduğu bahçelerde, larvalara karşı kimyasal mücadele yapılmalıdır. Bunun için, temmuz sonu ağustos başlarından itibaren, yumurtalı dişiler kontrol edilerek yumurtaların %50’sinin açıldığı (ikinci döl ergin oranının %70-80’i bulduğu) zaman, ilaçlama yapılacaktır. İlaçlamalarda, olabildiğince entegrede öncelikli olan ilaçlara ağırlık verilmelidir.
Zeytin Kabuklu Biti'nin mücadelesinde önerilen Bitki koruma ürünleri ve dozları Ek 4’de verilmiştir.
Aktif madde adı ve oranı | Formülasyon Tipi | Doz (100l su) | Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün) | Etki mekanizması* |
---|---|---|---|---|
Güvenli olarak tavsiye edilen tarım ilaçları | ||||
Kontrollü olarak tavsiye edilen tarım ilaçları | ||||
Yazlık yağ 700 g/l | EM | 1.5 litre |
Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Orijinal Makale
Dr. Tevfik TURANLI, Dr. Öncül K. CANER, Dr. Barbaros ÇETİNEL, Dr. Serpil ERİLMEZ, Dr. Latife ERTEN, Cemil HANTAŞ, Serkan KAPTAN, Dr. Yıldız SOKAT, Dr. Nursen ÜSTÜN, Dr. Ercan CANIHOŞ, Dr. N. Mükerrem ÇELİKER, Duygu DEMİRÖZ, Dr. Bilgin GÜVEN, Dr. Mehmet KAPLAN, Nuray KÖRÜKMEZ, Mustafa TÜFEKLİ (2017). Zeytin Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI
Tanimi: Zeytin kabuklu biti genelde tozlu, parazitoit faaliyetinin olmadığı, öncelikle salamuralık zeytinliklerde(örneğin: Domat çeşidinde), ekonomik önemde zararlara neden olabilmektedir. Meyvelerin salamuralık özelliklerini azalttığı için ikinci dölünün meyvedeki zararı büyük önem taşır.Ergin dişinin kabuğu ovalimsi yuvarlak şekilde ve kubbelidir. Rengi, beyazımsı krem renginden koyu kül rengine kadar değişir. Koyu yeşil veya siyahımsı olan larva kabuğu, dişi kabuğunun kenar kısmında veya dışına taşmış durumdadır. Kabuk boyu 2–2,5 mm’dir. Ergin dişinin vücudu, oval şekilde olup, koyu eflatun veya mor renktedir. Erkek, pembemsi eflatun renkte, 1 mm uzunluğunda, narin yapılı ve bir çift kanatlıdır.Yumurta, koyu eflatun veya mor renkte olup, düzgün oval biçimindedir. Yumurtalar, dişinin kabuğu altında, birbirleri üzerine yığılmış bir şekilde dururlar.Yumurtadan çıkan ve hareketli olan larva, basık oval görünümlü ve eflatun renklidir. Bu dönemin sonlarına doğru genç larvanın üzerinde, mum salgılarından oluşan kabuk örtüsü meydana gelerek hareketsiz dönem başlar.
Yaşayışı ve zararı:
Zeytin kabuklu biti, kışı ergin, bazen de nimf döneminde geçirir. Yumurtalarını o yılın iklim koşullarına göre, nisan ayının ilk yarısı veya mayıs ayının ilk haftasında bırakmaya başlar. Yumurtlama, 2 aya yakın süre devam eder. Mayıs ayı ortaları veya sonlarına doğru görülen hareketli larvalar; dallara, yaprak ve meyvelere giderek, kendilerini uygun bir yere tespit eder ve beslenmeye başlarlar. İkinci döle ait yumurtalar, temmuz ortaları veya sonlarında görülür. İkinci dölün erginleri genellikle kışlamaya çekilir. Zararlı yılda 2–3 döl verir. Zeytin kabuklu biti, zeytin ağaçlarının gövde, dal, sürgün, yaprak ve meyvelerinde zarar yapar. Bitki özsuyunu emerek ağaçları zayıflatır, verimlerinin azalmasına ve kurumalarına neden olur. Dallar emgi sonucu çatlar, yapraklarda kıvrılmalar olur ve vaktinden önce dökülür. Bunu yanı sıra, zararlının zeytin daneleri üzerinde beslenirken salgıladığı toksik madde sonucunda, 3–4 mm çapında kırmızı ve mor lekeler ve deformasyonlar meydana gelmektedir. Özellikle salamuralık çeşitlerde meyvelerin kalitesi düşmekte ve önemli ekonomik kayıplar meydana gelmektedir.
Konukçuları: Zeytin kabuklu biti, polifag bir zararlıdır. Ülkemizde zeytin, elma, şeftali, kiraz, vişne, erik, kayısı, yenidünya, muşmula, ahlât, üvez, ceviz, bağ, kestane ve süs bitkilerinde zararlıdır.
Konukçuları :
Zeytin kabuklubiti, polifag bir zararlıdır. Ülkemiz-de zeytin, elma, şeftali, kiraz, vişne, erik, kayısı, yeni dünya, muşmula, ahlat, üvez, ceviz, bağ, kestane ve süs bitkilerinde zararlıdır.
Mücadelesi:
a) Kültürel önlemler
Zeytin kabuklu biti, genellikle nem oranı yüksek sahil kesimleri ile sulanan bahçelerde yer alan ve yeşil sofralık olarak değerlendirilen zeytin çeşitlerini daha çok tercih eder. Bunun yanı, sıra tozlu yol kenarları, sık olarak tesis edilmiş, budama ve aralama yapılmayan, güneşlenmenin ve hava akımının az, orantılı nemin yüksek olduğu, etrafı kapalı çukur bahçelerde zararlı yoğunluğunun yüksek olduğu bilinmektedir.Bu nedenle, kuruyan dallar kesilmeli, ağaçların havalanması ve güneşlenmesi için budama ve aralama yapılmalı, toprak işlemesi, sulama ve gübrelemeye önem verilmeli, fazla sulamadan kaçınılmalıdır.
b) Biyolojik mücadele
Zeytin kabuklu bitinin doğal düşmanları, zararlı popülâsyonunu sınırlayıcı öneme sahiptir. Bunlar, özellikle ilk döle ait ergin dişi ve ikinci döle ait ikinci dönem nimfler üzerinde oldukça etkilidir. Bu durum göz önüne alınarak, zararlıya karşı yapılacak mücadelelerde, önce parazitlenme durumları saptanmalı ve gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye karar verilmelidir. Eğer %50 gibi yüksek parazitlenme varsa, ikinci döle karşı kimyasal mücadele yapılmamalıdır.
c) Kimyasal mücadele
Zeytin kabuklu bitinin yaprak ve sürgünlerde zarar yapan birinci dölüne karşı, çok yüksek popülâsyonların dışında, ilaçlama yapılmamalıdır. Böylece, bu dönemde zarar yapan Kara koşnil ve Zeytin sineği gibi zararlılara karşı da ilaçlama yapılmadığı için, bahçedeki doğal düşmanlar korunmuş olacaktır.
Zararlının ikinci dölünde ise, bahçedeki zararlı yoğunluğu ve parazitlenme oranı göz önüne alınmalıdır. Zararlı yoğunluğunun yüksek, parazitlenme oranının da %50’den düşük olduğu bahçelerde, larvalara karşı kimyasal mücadele yapılmalıdır. Bunun için, temmuz sonu ağustos başlarından itibaren, yumurtalı dişiler kontrol edilecek ve yumurtaların %50’sinin açıldığı (ikinci döl ergin oranının %70-80’i bulduğu) zaman, ilaçlama yapılacaktır. İlaçlamalarda, olabildiğince seçici ilaçlara ağırlık verilmelidir.
Meyve ağaçlarındaki kırmızı örümcekler ile Zeytin Kabuklu biti zararlılarına genellikle tozlu yolların kenarlarındaki bahçelerde çok rastladım. Bahçe kenarındaki yol eğer asfalt ise kabuklu bit zararı çok az, yol toprak ise kabuklu bit zararı oldukça fazla olmaktadır.
Zeytin kabuklu biti zararı tozlu yol yanında budama ile de yakından ilgilidir. Ağaçların her tarafı güneş alacak şekilde budanmış ise bu zararlının zararına pek rastlanılmamaktadır.
ZARAR ŞEKLİ
Zararlının beslenirken salgıladığı toksik madde sonucu, yerleştikleri yerlerde 3-4 mm çapında kırmızı veya mor lekeler meydana gelir. Bu leke adetleri meyve çeşitlerine göre değişmektedir. Böyle lekeli meyveler pazar değerini kaybetmekte, depolamada büyük kayıplara uğramakta ve konserveleri yapılmamaktadır.
Ülkemizin tüm bölgelerinde bulunmaktadır.
KONUKÇULARI
MÜCADELESİ
Kültürel Önlemler
Bulaşık bahçelerde toprak işlemesi, sulama ve gübreleme işleri usulüne uygun olarak yapılmalıdır.
Budamadan kalan artıklar mutlaka yakılarak yok edilmelidir.
Bulaşık ağaçlardan alınan dayak ve sırıklar temiz ağaçlarda kullanılmamalıdır.
Işık ve iyi havalandırma sağlayacak budama yapılmalı
Bahçe kenarındaki çit bitkileri kontrol edilmeli zararlıya rastlanırsa, bu bitkiler de ilaçlanmalı veya kesilip yakılmalıdır.
Biyolojik Mücadele
Zeytin kabuklu bitinin doğal düşmanları, zeytin bahçelerinde zararlı popülâsyonunu sınırlayıcı öneme sahiptir. Bunlar, özellikle ilk döle ait ergin dişi ve ikinci döle ait nimfler üzerinde oldukça etkilidir. Bu durum göz önüne alınarak, zararlıya karşı yapılacak mücadelelerde, önce parazitlenme durumları saptanmalı ve gerekiyorsa ilaçlı mücadeleye karar verilmelidir. Eğer %50 gibi yüksek parazitlenme varsa, ikinci döle karşı kimyasal mücadele yapılmamalıdır.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı
Bulaşık meyve bahçeleri devamlı kontrol altında bulundurulmalıdır. Gözler patlamadan önce bahçeyi temsil edecek 5 ağacın çeşitli yönlerindeki dallar kontrol edilir. Canlı bireylerin varlığı ve oranı incelenir. Mayıs ayının ilk haftasından başlayarak da hareketli larva çıkışı gözlenmelidir.
Zararlı kışı genellikle olgun dişi döneminde geçirmektedir. Bu dönemde dişi kabukları çok sert ve kalındır. Bu yüzden kışlık ilaçların etkisi pek yüksek olmamaktadır. Ancak, Marmara Bölgesi'nde yoğunluğun fazla olduğu bahçelerde bir kış ilaçlaması ile yoğunluğun azaltılabileceği belirtilmektedir.
Zeytin kabuklu bitinin yaprak ve sürgünlerde zarar yapan birinci dölüne karşı, çok yüksek popülâsyonların dışında, ilaçlama yapılmamalıdır.
Zararlının ikinci dölünde ise, bahçedeki zararlı yoğunluğu ve parazitlenme oranı göz önüne alınmalıdır. Zararlı yoğunluğunun yüksek, parazitlenme oranının da %50'den düşük olduğu bahçelerde, kimyasal mücadele yapılmalıdır.Bunun için, temmuz sonu-ağustos başlarından itibaren, yumurtalı dişiler kontrol edilerek ve yumurtaların %50'sinin açıldığı {ikinci döl ergin oranının %70-80'i bulduğu) zaman ilaçlanmalıdır.
İlaçlamalarda ürünlerin hasat durumları ve ilaç çeşitleri dikkate alınmalıdır. Eğer ürün yeşil olarak hasat edilecekse kabuklu bite karşı asla hasat sonrası 60 gün bekleme süresi olan ilaçlar tercih edilmemelidir. Çünkü zararlıya atılacak ilaç ağustos ayında ise 60 gün beklenmeden hasat edilen üründe kalıntı çıkmaktadır. Doğal düşmanları korumak için mutlaka onlara zarar vermeyecek veya çok az zarar verecek ilaçlar seçilmelidir.
Nasıl olsa benim bahçemde bu zararlı var diye hemen ilaca sarılmamalı, Bahçedeki parazitlenme durumunun tespiti için mutlaka Tarım il ve İlçe müdürlüklerinden bilgi alınmalıdır.
Aziz ÖZKAN
Ziraat mühendisi
ANTALYA ZİRAİ KARANTİNA MÜDÜRLÜĞÜ
KAYNAK
http://www.zmmae.gov.tr/images/zirai_mucadele_teknik_talimatlar/cilt_5.pdf